ทางรถไฟสายเหนือ

ทางรถไฟสายเหนือ หรือ ทางรถไฟสายชุมทางบ้านภาชี–เชียงใหม่ เป็นเส้นทางรถไฟสายหนึ่งในประเทศไทย แยกออกจากทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี ผ่านหลายจังหวัดในภาคกลางและภาคเหนือ และสิ้นสุดปลายทางที่สถานีรถไฟเชียงใหม่ รวมระยะทาง 751 กิโลเมตร (นับตั้งแต่สถานีรถไฟกรุงเทพ) และที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา จังหวัดอุตรดิตถ์ จะมีทางแยกไปยังสถานีรถไฟสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย รวมระยะทาง 457 กิโลเมตร (นับตั้งแต่สถานีรถไฟกรุงเทพ)

ทางรถไฟสายเหนือ
สถานีรถไฟอุตรดิตถ์
ข้อมูลทั่วไป
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
สถานะ	เปิดให้บริการ / โครงการส่วนต่อขยาย
ปลายทาง	ชุมทางบ้านภาชี เชียงใหม่ -สวรรคโลก
การดำเนินงาน
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย และบริษัทเอกชนในส่วน ของสถานีขนถ่ายสินค้า
ศูนย์ซ่อมบำรุง	โรงรถจักรดีเซลอุตรดิตถ์ โรงรถจักรดีเซลลำปาง โรงรถจักรดีเซลปากน้ำโพ
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	751.42 กม. (466.91 ไมล์)
จำนวนทางวิ่ง	1
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว (ระหว่างโครงการก่อสร้างทางคู่)
ความเร็ว	สูงสุด 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง

แผนที่ทางรถไฟสายเหนือของการรถไฟแห่งประเทศไทย

สัญลักษณ์ 0.00 กม. กรุงเทพ (หัวลำโพง) รถไฟสายตะวันออก  ชุมทางฉะเชิงเทรา  2.17 กม. ยมราช 3.29 กม. จิตรลดา โรงพยาบาลรามาธิบดี 4.80 กม. สามเสน 6.37 กม. ประดิพัทธิ์ โครงการ: รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดง 7.47 กม. ชุมทางบางซื่อ 7.47 กม. ที่ทำการรับส่งสินค้าพหลโยธิน รถไฟสายใต้  ชุมทางตลิ่งชัน  สายสีแดงอ่อน  ตลิ่งชัน  11.01 กม. นิคมรถไฟ กม.11 13.00 กม. บางเขน 14.81 กม. ทุ่งสองห้อง 17.57 กม. หลักสี่ 19.47 กม. การเคหะ กม.19 21.69 กม. ตลาดใหม่ดอนเมือง 22.21 กม. ดอนเมือง 24.77 กม. แกรนด์ คาแนล 27.61 กม. หลักหก 28.48 กม. คลองรังสิต 29.75 กม. รังสิต 33.84 กม. คลองหนึ่ง 37.47 กม. เชียงราก 40.19 กม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 44.12 กม. นวนคร 46.01 กม. เชียงรากน้อย 51.88 กม. คลองพุทรา 58.00 กม. บางปะอิน 62.75 กม. บ้านโพ 71.08 กม. อยุธยา 74.69 กม. บ้านม้า 78.98 กม. มาบพระจันทร์ 82.31 กม. บ้านดอนกลาง 85.44 กม. พระแก้ว 89.95 กม. ชุมทางบ้านภาชี รถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ  ชุมทางแก่งคอย  93.58 กม. ดอนหญ้านาง 96.44 กม. หนองวิวัฒน์ 99.16 กม. บ้านปลักแรด 102.73 กม. ท่าเรือ 108.78 กม. บ้านหมอ 116.56 กม. หนองโดน 121.72 กม. บ้านกลับ 127.44 กม. บ้านป่าหวาย 132.81 กม. ลพบุรี 137.51 กม. ท่าแค 144.23 กม. โคกกระเทียม 150.08 กม. หนองเต่า 154.93 กม. หนองทรายขาว 161.22 กม. บ้านหมี่ 165.94 กม. ห้วยแก้ว 170.33 กม. ไผ่ใหญ่ 172.90 กม. โรงเรียนจันเสน 173.86 กม. จันเสน 176.63 กม. บ้านกกกว้าว 180.20 กม. ช่องแค 187.37 กม. ทะเลหว้า 188.65 กม. โพนทอง 193.02 กม. บ้านตาลี 198.80 กม. ดงมะกุ 204.06 กม. หัวหวาย 211.44 กม. หนองโพ 217.22 กม. หัวงิ้ว 224.81 กม. เนินมะกอก 235.49 กม. เขาทอง 245.78 กม. นครสวรรค์ 250.56 กม. ปากน้ำโพ 257.15 กม. บึงบอระเพ็ด 263.68 กม. ทับกฤช 270.87 กม. คลองปลากด 280.29 กม. ชุมแสง 290.24 กม. วังกร่าง 297.03 กม. บางมูลนาก 303.50 กม. หอไกร 309.87 กม. ดงตะขบ 319.00 กม. ตะพานหิน 324.91 กม. ห้วยเกตุ 332.60 กม. หัวดง 339.36 กม. วังกรด 346.79 กม. พิจิตร 354.26 กม. ท่าฬ่อ 362.22 กม. บางกระทุ่ม 366.21 กม. แม่เทียบ 375.31 กม. บ้านใหม่ 381.87 กม. บึงพระ 389.28 กม. พิษณุโลก 393.75 กม. บ้านเต็งหนาม 400.00 กม. บ้านตูม 405.31 กม. แควน้อย 414.50 กม. พรหมพิราม 423.20 กม. หนองตม 432.75 กม. บ้านบุ่ง 437.41 กม. บ้านโคน 447.55 กม. พิชัย 453.98 กม. ไร่อ้อย 458.31 กม. ชุมทางบ้านดารา 466.32 กม. คลองละมุง 470.27 กม. คลองมะพลับ 474.96 กม. วัดคลองปู 479.03 กม. คลองยาง 483.08 กม. หนองเรียง 487.14 กม. สวรรคโลก 461.80 กม. ท่าสัก 469.86 กม. ตรอน 476.82 กม. วังกะพี้ 485.17 กม. อุตรดิตถ์ 487.52 กม. ศิลาอาสน์ 489.35 กม. ท่าเสา 497.56 กม. บ้านด่าน 509.36 กม. ปางต้นผึ้ง 513.72 กม. อุโมงค์ปางตูบขอบ (120.09 ม.) 516.41 กม. อุโมงค์เขาพลึง (362.44 ม.) 517.02 กม. เขาพลึง 521.48 กม. ห้วยไร่ 525.65 กม. ไร่เกล็ดดาว 528.22 กม. แม่พวก 533.94 กม. เด่นชัย 538.43 กม. ปากปาน 546.94 กม. แก่งหลวง 554.42 กม. ห้วยแม่ต้า 563.86 กม. บ้านปิน 574.04 กม. อุโมงค์ห้วยแม่ลาน (130.20 ม.) 578.46 กม. ผาคัน 581.22 กม. ผาคอ 591.07 กม. ปางป๋วย 600.33 กม. แม่จาง 609.16 กม. แม่เมาะ 614.15 กม. ห้วยรากไม้ 622.20 กม. ศาลาผาลาด 628.45 กม. แม่ทะ 637.41 กม. หนองวัวเฒ่า 642.29 กม. นครลำปาง 654.85 กม. ห้างฉัตร 660.98 กม. ปางม่วง 665.09 กม. ห้วยเรียน 671.80 กม. แม่ตานน้อย 681.57 กม. อุโมงค์ขุนตาน (1352.10 ม.) 683.14 กม. ขุนตาน 691.89 กม. ทาชมภู 700.68 กม. ศาลาแม่ทา 713.01 กม. หนองหล่ม 729.21 กม. ลำพูน 734.64 กม. ป่าเส้า 742.78 กม. สารภี 751.42 กม. เชียงใหม่

ประวัติทางรถไฟสายเหนือ

ลำดับ	ช่วงสถานี	ระยะทาง (กิโลมตร)	เริ่มเดินรถ
1	ชุมทางบ้านภาชี–ลพบุรี	43	1 เมษายน พ.ศ. 2444
2	ลพบุรี–ปากน้ำโพ	117	1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2448
3	ปากน้ำโพ–พิษณุโลก	139	24 มกราคม พ.ศ. 2450
4	พิษณุโลก–ชุมทางบ้านดารา	69	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451
5	ชุมทางบ้านดารา–ปางต้นผึ้ง	51	15 สิงหาคม พ.ศ. 2452
6	ปางต้นผึ้ง–แม่พวก	19	1 มิถุนายน พ.ศ. 2454
7	แม่พวก–ปากปาน	10	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454
8	ปากปาน–ห้วยแม่ต้า	13	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2455
9	ห้วยแม่ต้า–บ้านปิน	13	15 มิถุนายน พ.ศ. 2456
10	บ้านปิน–ผาคอ	17	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2457
11	ผาคอ–แม่จาง	19	15 ธันวาคม พ.ศ. 2458
12	แม่จาง–นครลำปาง	42	1 เมษายน พ.ศ. 2459
13	นครลำปาง–ปางหัวพง	33	20 ธันวาคม พ.ศ. 2459
14	ปางหัวพง–ปางยาง	4	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2461
15	ปางยาง–อุโมงค์ขุนตาน–เชียงใหม่	72	1 มกราคม พ.ศ. 2464
ค่าก่อสร้างทั้งหมด 46,817,492 บาท

รถไฟทางคู่

เนื่องจากมีขบวนรถไฟสายเหนือและสายตะวันออกเฉียงเหนือจำนวนมาก ทำให้รถไฟหลายขบวนต้องหลีกกัน ก่อให้เกิดความล่าช้า กรมรถไฟหลวงจึงสร้างทางรถไฟใหม่ข้าง ๆ ทางเดิม และเปิดเดินรถไฟทางคู่ได้เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2485

พื้นที่ที่เส้นทางผ่าน

เขต / อำเภอ	จังหวัด
ปทุมวัน / ดุสิต / ราชเทวี / พญาไท / จตุจักร / หลักสี่ / ดอนเมือง	กรุงเทพมหานคร
ธัญบุรี / คลองหลวง	ปทุมธานี
บางปะอิน / พระนครศรีอยุธยา / อุทัย / ภาชี / ท่าเรือ	พระนครศรีอยุธยา
บ้านหมอ / หนองโดน	สระบุรี
เมืองลพบุรี / บ้านหมี่	ลพบุรี
ตาคลี / พยุหะคีรี / เมืองนครสวรรค์ / ชุมแสง	นครสวรรค์
บางมูลนาก / ตะพานหิน / เมืองพิจิตร	พิจิตร
บางกระทุ่ม / เมืองพิษณุโลก / พรหมพิราม	พิษณุโลก
พิชัย / ตรอน / เมืองอุตรดิตถ์	อุตรดิตถ์
ศรีนคร / สวรรคโลก	สุโขทัย
เด่นชัย / ลอง	แพร่
แม่เมาะ / แม่ทะ / เมืองลำปาง / ห้างฉัตร	ลำปาง
แม่ทา / เมืองลำพูน	ลำพูน
สารภี / เมืองเชียงใหม่	เชียงใหม่

สถานที่สำคัญ

สถานีรถไฟ

ดูบทความหลักที่: รายชื่อสถานีรถไฟ สายเหนือ

สะพาน

อ้างอิง:

• สะพานปรมินทร์ ความยาว 262.36 เมตร
• สะพานคอมโพสิต ความยาว 90 เมตร
• สะพานสามหอ ความยาว 120 เมตร
• สะพานสองหอ ความยาว 120 เมตร
• สะพานทาชมภู (สะพานขาว) ความยาว 80 เมตร

อุโมงค์

ชื่ออุโมงค์	กิโลเมตรที่	ความยาว (เมตร)	รูปภาพ
อุโมงค์ปางตูบขอบ	513 (ปางต้นผึ้ง–เขาพลึง)	120.09
อุโมงค์เขาพลึง	516 (ปางต้นผึ้ง–เขาพลึง)	362.44
อุโมงค์ห้วยแม่ลาน	574 (บ้านปิน–ผาคัน)	130.20
อุโมงค์ขุนตาน	681–682 (แม่ตานน้อย–ขุนตาน)	1,362.10

โครงการในอนาคต

ในอนาคต จะมีการพัฒนาทางรถไฟจากทางเดี่ยวเป็นแบบทางคู่ ซึ่งจะก่อสร้างเป็นช่วง ๆ ดังนี้

• บ้านกลับ-ท่าวุ้ง-โคกกระเทียม เป็นทางรถไฟเส้นทางใหม่แบบยกระดับ เพื่อเลี่ยงพระปรางค์สามยอด) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง คาดว่าจะแล้วเสร็จ พ.ศ. 2565)
• ท่าแค-ปากน้ำโพ (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง คาดว่าจะแล้วเสร็จ พ.ศ. 2564)
• ปากน้ำโพ-เด่นชัย (โครงการ)
• เด่นชัย-เชียงใหม่ (โครงการ)

นอกจากนี้ยังมีโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายใหม่ ได้แก่

• สายเด่นชัย-เชียงราย-เชียงของ
• สายนครสวรรค์-แม่สอด
• สายนครสวรรค์-บ้านไผ่ (เชื่อมต่อกับสายตะวันออกเฉียงเหนือ)

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่เส้นทางรถไฟโดยการรถไฟแห่งประเทศไทย