อำเภอเวียงชัย

บทความนี้เกี่ยวกับอำเภอในจังหวัดเชียงราย สำหรับเมืองที่มีชื่อเดียวกันในประเทศลาว ดูที่ เมืองเวียงไซ

เวียงชัย (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งในตอนกลางของจังหวัดเชียงราย เป็นแหล่งปลูกข้าวที่สำคัญโดยมีน้ำแม่ลาวไหลผ่านทางทิศตะวันตก และน้ำแม่กกไหลผ่านทางทิศเหนือ แบ่งการปกครองออกเป็น 5 ตำบล

อำเภอเวียงชัย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Wiang Chai
คำขวัญ:  หนองหลวงแหล่งปลา ดอนศิลาผาใหญ่ พระเจ้ากือนาลือไกล เวียงชัยข้าวดี
แผนที่จังหวัดเชียงราย เน้นอำเภอเวียงชัย
พิกัด: 19°52′59″N 99°55′59″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เชียงราย
พื้นที่
• ทั้งหมด	258.8 ตร.กม. (99.9 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	45,726 คน
• ความหนาแน่น	176.69 คน/ตร.กม. (457.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	57210
รหัสภูมิศาสตร์	5702
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเวียงชัย ถนน กรป. กลาง ตำบลเวียงชัย อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย 57210
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเวียงชัยตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองเชียงรายและอำเภอเวียงเชียงรุ้ง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพญาเม็งราย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพญาเม็งราย อำเภอเทิง และอำเภอเมืองเชียงราย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองเชียงราย

ประวัติศาสตร์

พงศาวดารหลายฉบับกล่าวว่า เมื่อราวปี พ.ศ. 1460 พระเจ้าไชยนารายณ์ ได้ทรงสร้างเมืองขึ้นอีกแห่งหนึ่งที่ตำบลเมืองชุม เรียกชื่อว่า "เวียงชัยนารายณ์" ต่อมาเมืองได้ร้างไปเนื่องจากภัยสงครามจนกระทั่งถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งปรากฏเรื่องราวในประวัติศาสตร์อีกว่าเมืองร้างแห่งนั้นเรียกว่า ปงเวียงชัย อยู่ห่างจากเมืองเชียงรายไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 8 กิโลเมตร ได้มีผู้คนเริ่มทยอยเข้าไปทำมาหากินตั้งบ้านเรือนอยู่จนกลายเป็นหมู่บ้านเรียกว่า บ้านเวียงชัย ต่อมาได้มีผู้อพยพเข้าอยู่ในพื้นที่นั้นมากขึ้นจนกระทั่งทางการได้ตั้งเป็นตำบลเรียกว่า ตำบลเวียงชัย

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2508 อำเภอเมืองเชียงรายได้ดำเนินการขอแยกตำบลเวียงชัย ตำบลทุ่งก่อ และตำบลผางาม ตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ กระทรวงมหาดไทยได้ออกประกาศลงวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2517 ให้แบ่งท้องที่ 3 ตำบลดังกล่าวออกจากอำเภอเมืองเชียงรายตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอเรียกว่า กิ่งอำเภอเวียงชัย ตั้งแต่วันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2517 แต่ยังไม่สามารถจัดตั้งเป็นอำเภอได้ เนื่องจากยังไม่เข้าเกณฑ์จัดตั้งอำเภอ ซึ่งได้แยกการปกครองของตำบลเวียงชัย 7 หมู่บ้าน ออกเป็นตำบลเวียงเหนือ ซึ่งต่อมาได้ยกฐานะเป็น อำเภอเวียงชัย เมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2522

• วันที่ 9 ตุลาคม 2522 ตั้งตำบลป่าซาง แยกจากตำบลทุ่งก่อ
• วันที่ 31 มีนาคม 2524 ตั้งตำบลดอนศิลา แยกจากตำบลผางาม
• วันที่ 30 มีนาคม 2525 ตั้งตำบลดงมหาวัน แยกจากตำบลทุ่งก่อ
• วันที่ 24 ธันวาคม 2528 จัดตั้งสุขาภิบาลเวียงชัยในพื้นที่บางส่วนของตำบลเวียงชัย และสุขาภิบาลบ้านเหล่าในพื้นที่บางส่วนของตำบลทุ่งก่อและตำบลดงมหาวัน
• วันที่ 10 ตุลาคม 2529 ตั้งตำบลเมืองชุม แยกจากตำบลเวียงชัย รวมทั้งขยายเขตสุขาภิบาลเวียงชัยให้ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเมืองชุมด้วย
• วันที่ 22 มีนาคม 2538 แยกตำบลทุ่งก่อ ตำบลดงมหาวัน และตำบลป่าซาง จัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอเชียงรุ้ง โดยให้ขึ้นกับอำเภอเวียงชัย
• วันที่ 5 มีนาคม 2539 เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอเชียงรุ้ง เป็น กิ่งอำเภอเวียงเชียงรุ้ง
• วันที่ 25 ธันวาคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลผางาม สภาตำบลเวียงเหนือ สภาตำบลเวียงชัย(นอกเขตสุขาภิบาลเวียงชัย) สภาตำบลดอนศิลา และสภาตำบลเมืองชุม(นอกเขตสุขาภิบาลเวียงชัย) เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลผางาม องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงชัย องค์การบริหารส่วนตำบลดอนศิลา และองค์การบริหารส่วนตำบลเมืองชุมตามลำดับ
• วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลเวียงชัยและสุขาภิบาลบ้านเหล่า เป็นเทศบาลตำบลเวียงชัยและเทศบาลตำบลบ้านเหล่า ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 25 กันยายน 2546 แยกบ้านด้าย หมู่ที่ 4 ตำบลเวียงชัย จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 18 บ้านด้ายท่าล้อ
• วันที่ 27 กันยายน 2547 แยกบ้านดอยงาม หมู่ที่ 6 ตำบลดอนศิลา จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 17 บ้านใหม่ศรีวิลัย
• วันที่ 26 ธันวาคม 2548 แยกบ้านป่าบง หมู่ที่ 5 ตำบลผางาม จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 14 บ้านป่าบงเหนือ
• วันที่ 11 เมษายน 2550 แยกหมู่บ้านใหม่ดังต่อไปนี้
  • (1) แยกบ้านท่าบันได หมู่ที่ 1 ตำบลเวียงเหนือ จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 12 บ้านสันต้นแหน
  • (2) แยกบ้านเวียงชัย หมู่ที่ 8 ตำบลเวียงชัย จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 19 บ้านเวียงชัยทอง
  • (3) แยกบ้านดงมะตื๋น หมู่ที่ 7 ตำบลผางาม จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 15 บ้านดงมะตื๋นใหม่
  • (4) แยกบ้านด้ายกู่แก้ว หมู่ที่ 7 ตำบลเวียงชัย จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 20 บ้านด้ายพัฒนา
• วันที่ 24 สิงหาคม 2550 ยกฐานะกิ่งอำเภอเวียงเชียงรุ้ง อำเภอเวียงชัย เป็น อำเภอเวียงเชียงรุ้ง รวมทั้งโอนหน้าที่ของเทศบาลตำบลบ้านเหล่าให้ไปขึ้นกับอำเภอเวียงเชียงรุ้ง
• วันที่ 15 กรกฎาคม 2556 ยกฐานะองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ เป็น เทศบาลตำบลเวียงเหนือ
• วันที่ 2 กันยายน 2556 ยกฐานะองค์การบริหารส่วนตำบลดอนศิลา เป็น เทศบาลตำบลดอนศิลา
• วันที่ 6 กันยายน 2556 ยกฐานะองค์การบริหารส่วนตำบลเมืองชุม เป็น เทศบาลตำบลเมืองชุม และเปลี่ยนแปลงชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงชัย เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลสิริเวียงชัย และยกฐานะเป็น เทศบาลตำบลสิริเวียงชัย
• วันที่ 14 ตุลาคม 2558 ได้มีการเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลในอำเภอเวียงชัย โดยได้โอนพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 1,8,9,13 และ 19 จากเทศบาลตำบลสิริเวียงชัย ไปขึ้นอยู่กับเทศบาลตำบลเวียงชัย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเวียงชัยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 ตำบล 75 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	เวียงชัย		Wiang Chai	20	4,426	11,187
2.	ผางาม		Pha Ngam	15	3,026	9,085
3.	เวียงเหนือ		Wiang Nuea	12	2,111	6,633
4.	ดอนศิลา		Don Sila	17	3,116	9,841
5.	เมืองชุม		Mueang Chum	11	2,388	7,290

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเวียงชัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเวียงชัย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเวียงชัยและตำบลเมืองชุม
• เทศบาลตำบลเวียงเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียงเหนือทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลสิริเวียงชัย ครอบคลุมของพื้นที่ตำบลเวียงชัย (นอกเขตเทศบาลตำบลเวียงชัย)
• เทศบาลตำบลดอนศิลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนศิลาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเมืองชุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองชุม (นอกเขตเทศบาลตำบลเวียงชัย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลผางาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผางามทั้งตำบล

โรงเรียน

• โรงเรียนบ้านหนองบัวผาบ่ม
• โรงเรียนบ้านป่าบง
• โรงเรียนบ้านดอน
• โรงเรียนเวียงชัยวิทยาคม
• โรงเรียนดอนศิลาผางามวิทยาคม
• โรงเรียนบ้านทุ่งยั้งหัวฝายวิทยา
• โรงเรียนบ้านเวียงเดิม
• โรงเรียนบ้านจอเจริญ
• โรงเรียนอนุบาลเวียงชัย
• โรงเรียนดงมะตื๋นเนินสยามวิทยา
• โรงเรียนบ้านค่ายเจริญ
• โรงเรียนบ้านเวียงเดิม
• โรงเรียนบ้านเมืองชุม
• โรงเรียนเวียงแก้ววิทยา
• โรงเรียนบ้านศรีเวียง
• โรงเรียนบ้านเวียงชัย
• โรงเรียนวัดจอเจริญสุขุมวาท

โรงพยาบาล

• โรงพยาบาลสมเด็จพระญาณสังวร ตั้งอยู่ที่บ้านศรีเวียง ตำบลเวียงชัย ห่างจากตัวอำเภอประมาณ 8 กิโลเมตร

โบสถ์คริสต์

• คริสตจักรไทยพระกิตติคุณสมบูรณ์ บ้านหลิ่งกุญชร ตั้งอยู่ที่บ้านหลิ่งกุญชร ตำบลดอนศิลา
• คริสตจักรโทกทองสามัคคี ตั้งอยู่ที่บ้านหลิ่งกุญชร ตำบลดอนศิลา
• คริสตจักรเพนเตคลอส (หรือ บ้านสวน) ตั้งอยู่ที่บ้านหลิ่งกุญชร ตำบลดอนศิลา
• คริสตจักรไชยธรรม (สภาคริสตจักรแห่งประเทศไทย) ตั้งอยู่ที่บ้านดอนเหนือ ตำบลดอนศิลา
• คริสตจักรเวียงแก้ว ตั้งอยู่ที่บ้านเวียงแก้ว ตำบลเมืองชุม

การคมนาคม

เส้นทางหลักที่เชื่อมต่อระหว่างตัวเมืองเชียงรายกับอำเภอเวียงชัย คือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1233 จากถนนพหลโยธินแยกศรีทรายมูลถึงแยกบ้านด้ายระยะทางประมาณ 6 กิโลเมตร แล้วต่อด้วยทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1173 อีกประมาณ 6 กิโลเมตร รวมระยะทางประมาณ 12 กิโลเมตร อีกเส้นทางหนึ่งคือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1232 จากถนนพหลโยธินที่ห้าแยกพ่อขุนฯ ผ่านสนามกีฬากลางจังหวัดเชียงรายและตำบลเวียงเหนือ เข้าสู่อำเภอเวียงชัยระยะทางประมาณ 13 กิโลเมตร

ทั้งนี้ มีทางหลวงแผ่นดินที่สำคัญที่เชื่อมต่อเข้ากับอำเภออื่น ๆ อีก ได้แก่

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1173 เชื่อมต่อไปยังอำเภอเวียงเชียงรุ้งและอำเภอดอยหลวง
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1152 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงเอเชียสาย 3 เชื่อมต่อไปยังอำเภอพญาเม็งรายและอำเภอขุนตาล

อ้างอิง

• ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอเชียงราย จังหวัดเชียงราย ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเวียงชัย เก็บถาวร 2012-04-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองกุงศรี อำเภอไทรงาม อำเภอบ้านฝาง อำเภออุบลรัตน์ อำเภอเวียงชัย อำเภอดอยเต่า อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอนาหว้า อำเภอเสิงสาง อำเภอศรีสาคร อำเภอบึงสามพัน อำเภอนาดูน อำเภอค้อวัง อำเภอโพธิ์ชัย อำเภอเมืองสรวง อำเภอปลวกแดง อำเภอยางชุมน้อย อำเภอกาบเชิง อำเภอสุวรรณคูหา และอำเภอกุดข้าวปุ้น พ.ศ. ๒๕๒๒ เก็บถาวร 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเชียงรุ้ง เก็บถาวร 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอเชียงรุ้ง อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอฆ้องชัย...และอำเภอเหล่าเสือโก้ก พ.ศ. ๒๕๕๐ เก็บถาวร 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• รายงานสถิติจำนวนประชากร และบ้าน รายจังหวัด รายอำเภอ และรายตำบล