วิกิพีเดีย

จังหวัดลำพูน

จังหวัดในภาคเหนือของประเทศไทย
สำหรับความหมายอื่นของ "ลำพูน" ดูที่ ลำพูน (แก้ความกำกวม)

ลำพูน (ไทยถิ่นเหนือ: ᩃᨻᩪᩁ) เป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดในภาคเหนือ นับเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์เก่าแก่ เคยเป็นที่ตั้งของนครหริภุญชัย ในสมัยพระนางจามเทวี เดิมชื่อเมืองหริภุญไชย เป็นเมืองโบราณมีอายุประมาณ 1,343 ปี ตามพงศาวดารโยนกเล่าสืบต่อกันถึงการสร้างเมืองหริภุญไชย โดยฤๅษีวาสุเทพเป็นผู้เกณฑ์พวกเม็งคบุตรหรือชนเชื้อชาติมอญมาสร้างเมืองนี้ขึ้นในพื้นที่ระหว่างแม่น้ำสองสาย คือ แม่น้ำกวงและแม่น้ำปิง เมื่อมาสร้างเสร็จได้ส่งทูตไปเชิญราชธิดากษัตริย์เมืองละโว้พระนาม "จามเทวี" มาเป็นปฐมกษัตริย์ปกครองเมืองหริภุญไชยสืบราชวงศ์กษัตริย์ต่อมาหลายพระองค์ จนกระทั่งถึงสมัยพญายีบาจึงได้เสียการปกครองให้แก่พญามังราย ผู้รวบรวมแว่นแคว้นทางเหนือเข้าเป็นอาณาจักรล้านนา

จังหวัดลำพูน
จังหวัด
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันChangwat Lamphun
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง:
ตราอย่างเป็นทางการของจังหวัดลำพูน
ตรา
คำขวัญ: 
พระธาตุเด่น พระรอดขลัง ลำไยดัง กระเทียมดี
ประเพณีงาม จามเทวีศรีหริภุญไชย
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดลำพูนเน้นสีแดงประเทศมาเลเซียประเทศพม่าประเทศลาวประเทศเวียดนามประเทศกัมพูชาจังหวัดนราธิวาสจังหวัดยะลาจังหวัดปัตตานีจังหวัดสงขลาจังหวัดสตูลจังหวัดตรังจังหวัดพัทลุงจังหวัดกระบี่จังหวัดภูเก็ตจังหวัดพังงาจังหวัดนครศรีธรรมราชจังหวัดสุราษฎร์ธานีจังหวัดระนองจังหวัดชุมพรจังหวัดประจวบคีรีขันธ์จังหวัดเพชรบุรีจังหวัดราชบุรีจังหวัดสมุทรสงครามจังหวัดสมุทรสาครกรุงเทพมหานครจังหวัดสมุทรปราการจังหวัดฉะเชิงเทราจังหวัดชลบุรีจังหวัดระยองจังหวัดจันทบุรีจังหวัดตราดจังหวัดสระแก้วจังหวัดปราจีนบุรีจังหวัดนครนายกจังหวัดปทุมธานีจังหวัดนนทบุรีจังหวัดนครปฐมจังหวัดกาญจนบุรีจังหวัดสุพรรณบุรีจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจังหวัดอ่างทองจังหวัดสิงห์บุรีจังหวัดสระบุรีจังหวัดลพบุรีจังหวัดนครราชสีมาจังหวัดบุรีรัมย์จังหวัดสุรินทร์จังหวัดศรีสะเกษจังหวัดอุบลราชธานีจังหวัดอุทัยธานีจังหวัดชัยนาทจังหวัดอำนาจเจริญจังหวัดยโสธรจังหวัดร้อยเอ็ดจังหวัดมหาสารคามจังหวัดขอนแก่นจังหวัดชัยภูมิจังหวัดเพชรบูรณ์จังหวัดนครสวรรค์จังหวัดพิจิตรจังหวัดกำแพงเพชรจังหวัดตากจังหวัดมุกดาหารจังหวัดกาฬสินธุ์จังหวัดเลยจังหวัดหนองบัวลำภูจังหวัดหนองคายจังหวัดอุดรธานีจังหวัดบึงกาฬจังหวัดสกลนครจังหวัดนครพนมจังหวัดพิษณุโลกจังหวัดอุตรดิตถ์จังหวัดสุโขทัยจังหวัดน่านจังหวัดพะเยาจังหวัดแพร่จังหวัดเชียงรายจังหวัดลำปางจังหวัดลำพูนจังหวัดเชียงใหม่จังหวัดแม่ฮ่องสอน
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดลำพูนเน้นสีแดง
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดลำพูนเน้นสีแดง
ประเทศ ไทย
การปกครอง
 • ผู้ว่าราชการ สันติธร ยิ้มละมัย
(ตั้งแต่ พ.ศ. 2565)
พื้นที่[1]
 • ทั้งหมด4,505.882 ตร.กม. (1,739.731 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่อันดับที่ 48
ประชากร
 (พ.ศ. 2564)[2]
 • ทั้งหมด401,139 คน
 • อันดับอันดับที่ 63
 • ความหนาแน่น89.03 คน/ตร.กม. (230.6 คน/ตร.ไมล์)
 • อันดับความหนาแน่นอันดับที่ 52
รหัส ISO 3166TH-51
ชื่อไทยอื่น ๆนครหริภุญชัย
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
 • ต้นไม้ก้ามปู (จามจุรีแดง)
 • ดอกไม้ทองกวาว
 • สัตว์น้ำอึ่งปากขวด
ศาลากลางจังหวัด
 • ที่ตั้งภายในศูนย์ราชการจังหวัดลำพูน เลขที่ 199 หมู่ที่ 11 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 ตำบลศรีบัวบาน อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน 51000
 • โทรศัพท์0 5351 1000
 • โทรสาร0 5351 1000
เว็บไซต์http://www.lamphun.go.th/
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย
บทความนี้มีข้อความ คำเมือง หากอุปกรณ์ของคุณไม่สามารถเรนเดอร์อักษรนี้ได้ คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม, อักษรพิเศษ, กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่น ๆ แทนที่อักษรธรรมล้านนา
จังหวัดลำพูน
"ลำพูน" ในภาษาไทย (บน)
และในคำเมืองอักษรธรรมล้านนา (ล่าง)
ชื่อภาษาไทย
อักษรไทยลำพูน
อักษรโรมันLamphun
ชื่อคำเมือง
อักษรธรรมล้านนาᩃᨻᩪᩁ
อักษรไทยละปูน

ถึงแม้ว่าเมืองลำพูนจะตกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรล้านนา แต่ก็ได้เป็นผู้ถ่ายทอดมรดกทางศิลปะและวัฒนธรรมให้แก่ผู้ที่เข้ามาปกครอง ดังปรากฏหลักฐานทั่วไปในเวียงกุมกาม เชียงใหม่ และเชียงราย เมืองลำพูนจึงยังคงความสำคัญในทางศิลปะและวัฒนธรรมของอาณาจักรล้านนา จนกระทั่งสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมืองลำพูนจึงได้เข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรไทย มีผู้ครองนครสืบต่อกันมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เมื่อเจ้าผู้ครองนครองค์สุดท้าย คือ พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ถึงแก่พิราลัย เมืองลำพูนจึงเปลี่ยนเป็นจังหวัด มีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้ปกครองสืบมาจนกระทั่งถึงปัจจุบัน นอกจากจังหวัดลำพูนจะมีชื่อเสียงในฐานะเป็นเมืองประวัติศาสตร์แล้ว ยังเป็นแหล่งเพาะปลูกลำไย พระเครื่อง โบราณสถานที่สำคัญ และผ้าทอฝีมือดี ปัจจุบันมีประตูเมืองหลักทั้งสี่ทิศคือ ทิศเหนือประตูช้างสี ทิศตะวันออกประตูท่าขาม ทิศใต้ประตูลี้ ทิศตะวันตกประตูมหาวัน มีกำแพงเมืองเก่าทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือคือ ประตูท่านาง

ภูมิศาสตร์ แก้

อาณาเขต แก้

ลำพูนมีพื้นที่ติดกับจังหวัดอื่น ๆ 3 จังหวัด ดังนี้

ที่ตั้ง แก้

  • จังหวัดลำพูน ตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (สายเอเซีย) เป็นระยะทาง 689 กิโลเมตร ตามทางหลวงแผ่นดินสายพหลโยธิน เป็นระยะทาง 724 กิโลเมตร และตามทางรถไฟ 729 กิโลเมตร ตั้งอยู่ระหว่างเส้นรุ้งที่ 18 องศาเหนือ และเส้นแวงที่ 99 องศาตะวันออก อยู่ในกลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนบน อยู่ห่างจากจังหวัดเชียงใหม่เพียง 22 ก.ม. เป็นพื้นที่ ที่มีศักยภาพในการพัฒนาเป็นศูนย์กลางความเจริญของภาคเหนือตอนบน และอนุภูมิภาค ลุ่มน้ำโขง หรือพื้นที่สี่เหลี่ยมเศรษฐกิจร่วมกับ จังหวัดเชียงใหม่
  • จังหวัดลำพูนเป็นจังหวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดของภาคเหนือมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 4,505.882 ตร.กม. หรือประมาณ 2,815,675 ไร่ หรือคิดเป็นร้อยละ 4.85 ของพื้นที่ ภาคเหนือตอนบน บริเวณที่กว้างที่สุดประมาณ 43 กม. และยาวจากเหนือจดใต้ 136 กม.[3]
  • ลักษณะภูมิอากาศ จังหวัดลำพูนตั้งอยู่ในภาคเหนือ ซึ่งตามตำแหน่งที่ตั้งอยู่ในเขตร้อนที่ค่อนไปทาง เขตอากาศอบอุ่น ในฤดูหนาวจึงมีอากาศเย็นค่อนข้างหนาว แต่เนื่องจากอยู่ลึกเข้าไปใน แผ่นดินห่างไกลจากทะเล จึงมีฤดูแล้งที่ยาวนานและอากาศจะร้อนถึงร้อนจัดในฤดูร้อน จังหวัดลำพูนมีสภาพภูมิอากาศแตกต่างกันอย่างเด่นชัด 3 ช่วงฤดู คือช่วงเดือนมีนาคม กับเมษายนมีอากาศร้อน ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม จะมีฝนตกชุกเป็นฤดูฝน และช่วงเดือนพฤศจิกายนถึง เดือนกุมภาพันธ์มีอากาศหนาวเย็นเป็นฤดูหนาว ซึ่งฤดูหนาวและฤดูร้อนนั้น เป็นช่วงฤดูแล้ง ที่มีระยะเวลาติดต่อกันประมาณ 6 เดือน ในช่วงฤดูฝนอีก 6 เดือน นั้น อากาศจะไม่ร้อนเท่ากับ ในฤดูร้อน และไม่หนาวเย็นเท่า ฤดูหนาว คือมีอุณหภูมิปานกลางอยู่ระหว่างสองฤดูดังกล่าว

อุทยานแห่งชาติ แก้

สัญลักษณ์ประจำจังหวัด แก้

การเมืองการปกครอง แก้

หน่วยการปกครอง แก้

 
แผนที่อำเภอในจังหวัดลำพูน

จังหวัดลำพูนแบ่งการปกครองแบ่งออกเป็น 8 อำเภอ 51 ตำบล 574 หมู่บ้าน ดังนี้

ที่ ชื่ออำเภอ ตัวเมือง อักษรโรมัน ตำบล หมู่บ้าน ประชากร
(พ.ศ. 2560)[2] 		พื้นที่
(ตร.กม.) 		ความหนาแน่น
(คน/ตร.กม.) 		ระยะทางจากตัวจังหวัด
1 เมืองลำพูน   Mueang Lamphun 15 159 146,098 479.83 304.48 -
2 แม่ทา   Mae Tha 6 68 39,107 762.63 51.27 25
3 บ้านโฮ่ง   Ban Hong 5 62 40,199 596.90 67.34 40
4 ลี้   Li 8 99 69,806 1,701.99 41.01 106
5 ทุ่งหัวช้าง   Thung Hua Chang 3 35 20,173 486.13 41.49 79
6 ป่าซาง   Pa Sang 9 90 55,321 299.95 184.43 11
7 บ้านธิ   Ban Thi 2 36 17,698 129.02 137.16 18
8 เวียงหนองล่อง   Wiang Nong Long 3 25 17,516 49.43 354.33 41
รวม 51 574 405,918 4,505.88 90.08 -

การเลือกตั้ง แก้

ในการเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมา จังหวัดลำพูน แบ่งเขตการเลือกตั้งเป็น 2 เขต โดยมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จำนวน 2 คน คือ สงวน พงษ์มณี และรังสรรค์ มณีรัตน์

รายพระนามเจ้าผู้ครองนคร แก้

ดูเพิ่ม: รายพระนามเจ้าผู้ครองนครลำพูน

รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัด แก้

ลำดับ รายชื่อ ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
1 พระยาประศาสน์วิริยะกิจ พ.ศ. 2450 – 2460
2 พระยาวิชิตรักษาตกศิลาบุรินทร์ พ.ศ. 2461 – 2472
3 พระยากำธรพยัพทิศ พ.ศ. 2472 – 2475
4 พระประชากรบริรักษ์ พ.ศ. 2475 – 2475
5 พระสำเริงนฤประการ พ.ศ. 2476 – 2477
6 พระยาบรรหารวรพจน์ พ.ศ. 2478 – 2482
7 พระภูมิพิชัย พ.ศ. 2483 – 2484
8 พระพิชิตบัญชาการ พ.ศ. 2484 – 2487
9 หลวงอนุมัติราชกิจ พ.ศ. 2487 – 2490
10 ขุนบุรีภิรมย์กิจ พ.ศ. 2490 – 2491
11 ขุนสนิทประชาราษฏร์ พ.ศ. 2491 – 2498
12 นายสุจิตต์ สมบัติศิริ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2498 – 9 มิถุนายน พ.ศ. 2501
13 นายมานิต ปุรณะพรรค์ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2501 – 30 กันยายน พ.ศ. 2509
14 นายจำนง เทพหัสดิน ณ อยุธยา 1 ตุลาคม พ.ศ. 2509 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2510
15 นายรง ทัศนาญชลี 28 ตุลาคม พ.ศ. 2510 – 7 ธันวาคม พ.ศ. 2516
16 นายบรรโลม ภุชงคกุล 1 เมษายน พ.ศ. 2517 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2518
17 นายธวัช มกรพงศ์ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2518 – 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2519
18 หม่อมหลวงภัคศุก กำภู 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2519 – 30 กันยายน พ.ศ. 2521
19 นายพิสนย์ สุนทรธรรม 1 ตุลาคม พ.ศ. 2521 – 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522
20 นายศักดิ์ โกไศยกานนท์ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522 – 3 ตุลาคม พ.ศ. 2523
21 นายจริญญา พึ่งแสง 1 ตุลาคม พ.ศ. 2523 – 30 กันยายน พ.ศ. 2527
22 ร้อยโท สุชาติ รัฐคำไทย 1 ตุลาคม พ.ศ. 2527 – 30 กันยายน พ.ศ. 2529
23 นายประถม ศิริมาลา 1 ตุลาคม พ.ศ. 2529 – 30 กันยายน พ.ศ. 2532
24 นายสว่าง อินทรนาค 1 ตุลาคม พ.ศ. 2532 – 30 กันยายน พ.ศ. 2534
25 นายสนิทวงศ์ อุเทศนันทน์ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2534 – 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2535
26 ร้อยตรี พยนต์ พิเรนทร 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2535 – 30 กันยายน พ.ศ. 2536
27 นายเถกิงศักดิ์ พัฒโน 18 ตุลาคม พ.ศ. 2536 – 30 กันยายน พ.ศ. 2539
28 นายสุจริต นันทมนตรี 1 ตุลาคม พ.ศ. 2539 – 19 ตุลาคม พ.ศ. 2540
29 นายชัยพร รัตนนาคะ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2540 – 15 เมษายน พ.ศ. 2541
30 นายประพัฒน์พงษ์ บำเพ็ญสิทธิ์ 16 เมษายน พ.ศ. 2541 – 30 กันยายน พ.ศ. 2542
31 นายเรียบ นราดิศร 1 ตุลาคม พ.ศ. 2542 – 30 กันยายน พ.ศ. 2545
32 นายธวัช เสถียรนาม 1 ตุลาคม พ.ศ. 2545 – 30 กันยายน พ.ศ. 2547
33 นายอุดม พัวสกุล 1 ตุลาคม พ.ศ. 2547 – 2 มิถุนายน พ.ศ. 2549
34 นายชิดพงษ์ ฤทธิประศาสน์ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2549 – 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2551
35 นายอมรพันธุ์ นิมานันท์ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 – 19 ตุลาคม พ.ศ. 2551
36 นายดิเรก ก้อนกลีบ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2551 – 11 มีนาคม พ.ศ. 2554
37 นายสุรชัย ขันอาสา 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554 – 7 ตุลาคม พ.ศ. 2555
38 นายพินิจ หาญพาณิชย์ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555 – 30 กันยายน พ.ศ. 2556
39 นายสุวรรณ กล่าวสุนทร 1 ตุลาคม พ.ศ. 2556 – 30 กันยายน พ.ศ. 2557
40 นายณรงค์ อ่อนสอาด 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2557 – 30 กันยายน พ.ศ. 2559
41 นายวีระชัย ภู่เพียงใจ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2559 – 30 กันยายน พ.ศ. 2560
42 นายอรรษิษฐ์ สัมพันธรัตน์ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2560 – 30 กันยายน พ.ศ. 2562
43 นายพงศ์รัตน์ ภิรมย์รัตน์ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2562 – 30 กันยายน พ.ศ. 2563
44 นายวรยุทธ เนาวรัตน์ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2563 – 30 กันยายน พ.ศ. 2565
45 นายสันติธร ยิ้มละมัย 1 ตุลาคม พ.ศ. 2565 – ปัจจุบัน

ประชากร แก้

เชื้อชาติและภาษา แก้

ภาษายองเป็นภาษาที่ใช้กันแพร่หลายในจังหวัดลำพูน คนในจังหวัดลำพูนมักจะพูดสำเนียงเมืองยอง เพราะชาวลำพูนส่วนใหญ่สืบเชื้อสายมาจากไทลื้อในรัฐฉานประเทศพม่าและสิบสองปันนาประเทศจีน จึงมีสำเนียงที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นแตกต่างจากคำเมืองของภาคเหนือ และประชากรส่วนหนึ่งของจังหวัดลำพูนเป็นชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยงปกาเกอะญอ โดยเฉพาะหมู่บ้านพระบาทห้วยต้มหมู่บ้านเดียว มีประชากรของกะเหรี่ยงปกาเกอะญออาศัยพันกว่าหลังคาเรือน และเป็นหมู่บ้านต้นแบบ หมู่บ้านรักษาศีล 5

สถานศึกษา แก้

อุดมศึกษา

อาชีวศึกษา

โรงเรียน

ดูเพิ่ม: รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดลำพูน

สถานที่สำคัญของจังหวัด แก้

วัฒนธรรมและประเพณี แก้

  • งานของดีศรีหริภุญชัย
  • งานประเพณีสงกรานต์
  • งานประเพณีสรงน้ำพระธาตุหริภุญชัย (แปดเป็ง)
  • งานสลากย้อมเมืองหละปูน หนึ่งเดียวในโลก
  • งานเทศกาลลำไย
  • งานพระนางจามเทวี
  • งานฤดูหนาวและกาชาด
  • งานแห่แคร่หลวง ลอยกระทง อำเภอบ้านโฮ่ง
  • งานแต่งสีอวดลาย ผ้าฝ้ายดอนหลวง อำเภอป่าซาง
  • งานต้นกำเนิดไม้แกะสลัก และของดีอำเภอแม่ทา
  • งานเทศกาลโคมแสนดวงที่เมืองลำพูน[4]

บุคคลที่มีชื่อเสียง แก้

กีฬา แก้

อ้างอิง แก้

  1. ↑ "ข้อมูลการปกครอง". ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-10. สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2010.
  2. ↑ 2.0 2.1 "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้าน พ.ศ. 2564 จังหวัดลำพูน". กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. 2021. สืบค้นเมื่อ 16 กุมภาพันธ์ 2022.
  3. ↑ "เกี่ยวกับจังหวัด : ลักษณะภูมิประเทศ / ภูมิอากาศ". จังหวัดลำพูน กระทรวงมหาดไทย. สืบค้นเมื่อ 15 พฤศจิกายน 2019.
  4. ↑ "งานเทศกาลโคมแสนดวงที่เมืองลำพูน". avengo.net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-09-29. สืบค้นเมื่อ 15 พฤศจิกายน 2019.
  5. ↑ สโมสรลำ พูนเอฟซี "สโมสรฟุตบอลลำพูน วอร์ริเออร์", วิกิพีเดีย, 2022-05-02, สืบค้นเมื่อ 2022-05-10

ดูเพิ่ม แก้

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

 
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ จังหวัดลำพูน

18°30′N 99°05′E / 18.5°N 99.08°E / 18.5; 99.08

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=จังหวัดลำพูน&oldid=11381225"