อำเภอแม่ออน
แม่ออน (ไทยถิ่นเหนือ: 
) เป็นอำเภอขนาดเล็กในจังหวัดเชียงใหม่ พื้นที่มีทั้งภูเขาและที่ราบสำหรับทำเกษตรกรรม นับเป็นพื้นที่รอบนอกสุดของเมืองเชียงใหม่ มีแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่ วัดพระธาตุดอยผาตั้ง น้ำพุร้อนสันกำแพง[1] ถ้ำเมืองออน น้ำตกแม่กำปอง หมู่บ้านโฮมสเตย์แม่กำปอง[2] และวังเย็น เกษตรกรส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงโคนม ซึ่งเกือบจะเป็นอาชีพหลักของแต่ละครอบครัวในอำเภอแม่ออน
อำเภอแม่ออน | |
|---|---|
| การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
| • อักษรโรมัน | Amphoe Mae On |
.jpg) น้ำตกห้วยแก้ว | |
| คำขวัญ: ผาตั้งธาตุคู่เมือง รุ่งเรืองฟาร์มโคนม รื่นรมย์น้ำพุร้อน เมืองออนถ้ำแสนงาม | |
 แผนที่จังหวัดเชียงใหม่ เน้นอำเภอแม่ออน | |
| พิกัด: 18°46′34″N 99°14′53″E / 18.77611°N 99.24806°E | |
| ประเทศ |  ไทย |
| จังหวัด | เชียงใหม่ |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 442.3 ตร.กม. (170.8 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2566) | |
| • ทั้งหมด | 20,856 คน |
| • ความหนาแน่น | 47.15 คน/ตร.กม. (122.1 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 50130 |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 5023 |
| ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอแม่ออน เลขที่ 135 หมู่ที่ 9 ตำบลออนกลาง อำเภอ แม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ 50130 |
 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย | |
ที่ตั้งและอาณาเขต
แก้อำเภอแม่ออนอยู่ทางตะวันออกของตัวเมืองเชียงใหม่ มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอดอยสะเก็ด และอำเภอเมืองปาน (จังหวัดลำปาง)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองปาน (จังหวัดลำปาง)
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองปาน อำเภอเมืองลำปาง (จังหวัดลำปาง) อำเภอแม่ทา อำเภอเมืองลำพูน และอำเภอบ้านธิ (จังหวัดลำพูน)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสันกำแพงและอำเภอดอยสะเก็ด
ประวัติ
แก้ท้องที่อำเภอแม่ออนเดิมนั้นเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอสันกำแพง ทางราชการได้แบ่งพื้นที่การปกครองออกมาตั้งเป็น กิ่งอำเภอแม่ออน ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเมื่อวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2537 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 30 เมษายน ปีเดียวกัน[3] และเมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อำเภอแม่ออน โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 8 กันยายน ปีเดียวกัน[4]
ชุมชนแม่ออนก่อกำเนิดขึ้นในสมัยพระเจ้ากาวิละ ระหว่างปี พ.ศ. 2325-2358 เมื่อชาวไทลื้อจากเมืองหลวย แคว้นสิบสองปันนาและรัฐฉาน อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในยุค "เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง" ซึ่งเป็นนโยบายฟื้นฟูบ้านเมืองของล้านนา พวกเขาเลือกตั้งรกรากบริเวณลุ่มแม่น้ำแม่ออน เพราะสภาพแวดล้อมคล้ายบ้านเกิด และมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก[5]
ชาวไทลื้อตั้งชื่อชุมชนแรกเริ่มว่า "เมืองหลวย" เพื่อระลึกถึงบ้านเกิด ต่อมาในปี 2395 สร้างวัดมิ่งแก้วทางทิศใต้ของหมู่บ้าน เป็นศูนย์รวมจิตใจและแหล่งเรียนรู้ของชุมชน ภายหลังย้ายวัดไปทางเหนือ เปลี่ยนชื่อเป็น "วัดออนหลวย" ตามชื่อแม่น้ำ ซึ่งได้ชื่อจากดอกคำออน ไม้ดอกพื้นถิ่นสีชมพูที่เคยขึ้นหนาแน่นริมฝั่ง
ความเจริญของชุมชนนำมาสู่การยกฐานะเป็น "แขวงแม่ออน" สังกัดนครเชียงใหม่ แต่เกิดเหตุร้ายในปี 2445 เมื่อชาวเงี้ยว 11 คนบุกปล้นและเผาที่ทำการแขวง ประกอบกับพื้นที่กว้างใหญ่เกินกำลังดูแล ปี 2446 จึงย้ายที่ทำการไปบ้านสันกำแพง เปลี่ยนเป็น "อำเภอแม่ออน" และเป็น "อำเภอสันกำแพง" ในปี 2460
วันที่ 30 เมษายน 2537 เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ แยกพื้นที่จากอำเภอสันกำแพงตั้งเป็นกิ่งอำเภอแม่ออน เริ่มใช้โรงเรียนบ้านออนหลวยเป็นที่ทำการชั่วคราว ก่อนย้ายมาตั้งที่บ้านออนกลาง หมู่ 9 ในเดือนตุลาคม 2538 จนถึงปัจจุบัน
ความภาคภูมิใจของชาวแม่ออนคือการยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อวันที่ 8 กันยายน 2550 ในโครงการอำเภอเฉลิมพระเกียรติ เนื่องในวโรกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา
แม่ออนมีมรดกทางวัฒนธรรมล้ำค่า โดยเฉพาะเตาเผาโบราณ 83 เตาในตำบลออนใต้ แหล่งผลิตเครื่องถ้วยสันกำแพงอันเลื่องชื่อ แสดงถึงความรุ่งเรืองด้านหัตถกรรมและการค้าในอดีต
ทุกวันนี้ วัฒนธรรมไทลื้อยังคงมีชีวิตในแม่ออน ทั้งภาษา การแต่งกาย อาหาร และประเพณี ควบคู่กับการพัฒนาเศรษฐกิจด้านเกษตรกรรม การท่องเที่ยว และหัตถกรรมพื้นบ้าน บนพื้นฐานการรักษาสมดุลระหว่างความก้าวหน้าและการอนุรักษ์วัฒนธรรม
แม่น้ำแม่ออนยังคงหล่อเลี้ยงชีวิตผู้คน ไหลจากต้นน้ำที่เทือกเขาดอยขุนออนผ่านหมู่บ้านน้อยใหญ่ เป็นประจักษ์พยานประวัติศาสตร์อันยาวนาน จากกลุ่มผู้อพยพไทลื้อสู่ชุมชนเข้มแข็งและอำเภอสำคัญของเชียงใหม่
การแบ่งเขตการปกครอง
แก้การปกครองส่วนภูมิภาค
แก้อำเภอแม่ออนแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 6 ตำบล 49 หมู่บ้าน ได้แก่
| ลำดับที่ | อักษรไทย | อักษรโรมัน | จำนวนหมู่บ้าน | ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2566)[6] |
ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2566)[6] | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | ออนเหนือ | On Nuea | 10 | 3,191 | 3,191 | (อบต. ออนเหนือ) |
| 2. | ออนกลาง | On Klang | 11 | 4,736 | 4,736 | (อบต. ออนกลาง) |
| 3. | บ้านสหกรณ์ | Ban Sahakon | 8 | 3,459 | 3,459 | (อบต. บ้านสหกรณ์) |
| 4. | ห้วยแก้ว | Huai Kaeo | 8 | 2,730 | 2,730 | (อบต. ห้วยแก้ว) |
| 5. | แม่ทา | Mae Tha | 7 | 4,297 | 4,297 | (อบต. แม่ทา) |
| 6. | ทาเหนือ | Tha Nuea | 5 | 2,443 | 2,443 | (อบต. ทาเหนือ) |
| รวม | 49 | 20,856 | 20,856 (อบต.) | |||
การปกครองส่วนท้องถิ่น
แก้ท้องที่อำเภอแม่ออนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่
- องค์การบริหารส่วนตำบลออนเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลออนเหนือทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลออนกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลออนกลางทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านสหกรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านสหกรณ์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยแก้วทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ทา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ทาทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทาเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทาเหนือทั้งตำบล
อ้างอิง
แก้- ↑ "พักร้อนให้หายเหนื่อยกับ " น้ำพุร้อนสันกำแพง " เชียงใหม่". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-30. สืบค้นเมื่อ 2021-07-11.
- ↑ ปักหมุด 15 จุดแลนด์มาร์คเที่ยวแม่กำปอง
- ↑ "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งเป็นกิ่งอำเภอแม่ออน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 111 (42 ง): 14. 26 พฤษภาคม 2537. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-14. สืบค้นเมื่อ 2008-12-05.
- ↑ "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอฆ้องชัย...และอำเภอเหล่าเสือโก้ก พ.ศ. ๒๕๕๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 124 (46 ก): 14–21. 24 สิงหาคม 2550. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2008-12-05.
- ↑ หนังสือ "แม่ออนของเรา" โดย รศ.สมโชติ อ๋องสกุล
- ↑ 6.0 6.1 กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร (รายเดือน) พื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เดือนธันวาคม 2566." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [1]. สืบค้น 13 มีนาคม 2567.
 | บทความเขตการปกครองของประเทศไทยนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |