อำเภอเมืองปาน

อำเภอในจังหวัดลำปาง ประเทศไทย

เมืองปาน (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งทางตอนเหนือของจังหวัดลำปาง มีสภาพภูมิศาสตร์เป็นภูเขาและป่าไม้อุดมสมบูรณ์ และเป็นที่ตั้งของที่ทำการอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน[1]

อำเภอเมืองปาน
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Mueang Pan
คำขวัญ: 
แหล่งต้นน้ำลำธาร อุทยานแจ้ซ้อน บ่อน้ำร้อนลือนาม
สามต้นสักใหญ่ ไหว้พระธาตุดอยซาง
แผนที่จังหวัดลำปาง เน้นอำเภอเมืองปาน
แผนที่จังหวัดลำปาง เน้นอำเภอเมืองปาน
พิกัด: 18°46′14″N 99°29′54″E / 18.77056°N 99.49833°E / 18.77056; 99.49833
ประเทศ ไทย
จังหวัดลำปาง
พื้นที่
 • ทั้งหมด865.103 ตร.กม. (334.018 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2564)
 • ทั้งหมด32,676 คน
 • ความหนาแน่น37.77 คน/ตร.กม. (97.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 52240
รหัสภูมิศาสตร์5213
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอเมืองปาน หมู่ที่ 4 ตำบลเมืองปาน อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง 52240
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต แก้

อำเภอเมืองปานตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

ประวัติ แก้

เมืองปานเป็นชุมชนทางทิศเหนือของเขลางค์นคร เป็นเมืองที่มีความอุดมสมบูรณ์พืชพันธุ์ธัญญาหาร ที่ทุ่งนาเรียกว่า "ทุ่งสามหมวก" หรือ "ทุ่งสามโค้ง" ปัจจุบันโค้งที่หนึ่งตั้งอยู่บริเวณบ้านน้ำจำ หมู่ที่ 3 ตำบลเมืองปาน โค้งที่สองอยู่บริเวณภูเขาดวงตา บ้านแพะ หมู่ที่ 4 ตำบลเมืองปาน และโค้งที่สามอยู่บริเวณพระเจดีย์ม่อนเวียง บ้านทุ่งโป่ง หมู่ที่ 1 ตำบลเมืองปาน ความสมบูรณ์ของทุ่งสามโค้งสามารถใช้เลี้ยงราษฎรได้อย่างเพียงพอ ด้วยเหตุนี้เมืองปานจึงเป็นที่หมายของเมืองอื่น ๆ เช่น พม่าและเงี้ยวที่ต้องการยึดครองเพื่อเป็นแหล่งสะสมเสบียงอาหาร

เมืองปานมีนายบ้านคนหนึ่งไม่ปรากฏชื่อ(แก้ไข)ขุนปานเป็นลูกของพระยาอำพอง น้องชาย(อนุชา)ต่างแม่ของพระยาคำลือ มีศักดิ์เป็นหลานของพระยาคำลือ (จากประวัติราชวงค์วิเชตนคร)เป็นผู้มีความกล้าหาญ เข้มแข็ง อดทน เด็ดเดี่ยว และเสียสละ ได้รวบรวมสมัครพรรคพวกต่อต้านพวกข้าศึกที่บุกรุกเข้ามา ได้รับชัยชนะหลายครั้งจนข้าศึกศัตรูไม่กล้ามารบกวนอีกต่อไป นายบ้านผู้นี้ได้สร้างเครื่องส่งสัญญาณในการแจ้งเหตุแก่หมู่บ้านและเป็นสัญญานัดหมายเพื่อร่วมมือกันต่อสู้ข้าศึกศัตรูโดยกันใช้ทองคำมาหลอมทำเป็น "ปาน" (ลักษณะคล้ายฆ้องใหญ่แต่โหนกที่ตีเล็กกว่า) ชาวบ้านเรียกว่า "ปานคำ" (= ปานทอง) นายบ้านผู้นี้(ขุนปาน)เป็นผู้ทำปานเป็นสัญญาณแจ้งเหตุต่าง ๆ แก่ชาวบ้าน จนได้รับการขนานนามจากชาวเมืองปานว่า (แก้ไข)เจ้าขุนปานจเร "เจ้าพ่อขุนจเรปาน" และเมืองแห่งนี้ได้ชื่อว่า เมืองจเรปาน ต่อมาเรียกเพี้ยนไปเหลือเพียง เมืองปาน

อำเภอเมืองปานแต่เดิมรวมอยู่ในท้องที่อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง ต่อมาทางกระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นว่าท้องที่อำเภอแจ้ห่มมีอาณาเขตกว้างขวาง มีพลเมืองมาก ท้องที่บางตำบลอยู่ห่างไกลจากอำเภอ เจ้าหน้าที่ออกตรวจตราดูแลทุกข์สุขของราษฎรไม่ทั่วถึง เพื่อประโยชน์ในด้านการปกครองและอำนวยความสะดวกแก่ประชาชนในท้องที่ จึงได้ประกาศแบ่งท้องที่อำเภอแจ้ห่มตั้งเป็น กิ่งอำเภอเมืองปาน ขึ้นเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2524[2] และยกฐานะเป็น อำเภอเมืองปาน ตามพระราชกฤษฎีกาเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2535[3]

สัญลักษณ์ แก้

การแบ่งเขตการปกครอง แก้

การปกครองส่วนภูมิภาค แก้

อำเภอเมืองปานแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 5 ตำบล 56 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่ ชื่อตำบล ตัวเมือง อักษรโรมัน จำนวนหมู่บ้าน จำนวนครัวเรือน จำนวนประชากร[4]
1. เมืองปาน   Mueang Pan 9 1,730 5,534
2. บ้านขอ   Ban Kho 13 2,363 8,100
3. ทุ่งกว๋าว   Thung Kwao 14 2,675 9,050
4. แจ้ซ้อน   Chae Son 12 2,434 7,288
5. หัวเมือง   Hua Mueang 8 1,179 4,072

การปกครองส่วนท้องถิ่น แก้

ท้องที่อำเภอเมืองปานประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 5 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลตำบลเมืองปาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองปานทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านขอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านขอทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งกว๋าว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกว๋าวทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลแจ้ซ้อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแจ้ซ้อนทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลหัวเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวเมืองทั้งตำบล

อ้างอิง แก้

  1. "อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-07-01. สืบค้นเมื่อ 2014-05-16.
  2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเมืองปาน" (PDF). Royal Gazette. 98 (148 ง): 3040. September 8, 1981. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-27. สืบค้นเมื่อ 2013-07-18.
  3. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอสอยดาว อำเภอโพนสวรรค์ อำเภอบางขัน อำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองปาน อำเภอภูหลวง อำเภอโคกศรีสุพรรณ และอำเภอสำโรง พ.ศ. ๒๕๓๕" (PDF). Royal Gazette. 109 (45 ก): 27–29. April 9, 1992. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-18.
  4. จำนวนประชากรและบ้าน จำแนกเป็นรายอำเภอ และรายตำบล จังหวัดลำปาง ณ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553, สำนักบริหารทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย