อำเภอบ้านโฮ่ง

ระวังสับสนกับ อำเภอบ้านโป่ง

บ้านโฮ่ง (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดลำพูน อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 40 กิโลเมตร แยกออกเป็นกิ่งอำเภอ เมื่อปี พ.ศ. 2460 และยกฐานะเป็นอำเภอในปี พ.ศ. 2499

อำเภอบ้านโฮ่ง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ban Hong
คำขวัญ:  ถ้ำหลวงงดงาม ลือนามหอมกระเทียม ลำไยรสเยี่ยม พระเจ้าสะเลียมหวานเลิศล้ำ น้ำตกงามแท้ แค่หลวงตางาม บูชาพระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพระบาทสามยอด
แผนที่จังหวัดลำพูน เน้นอำเภอบ้านโฮ่ง
พิกัด: 18°19′52″N 98°49′8″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ลำพูน
พื้นที่
• ทั้งหมด	596.901 ตร.กม. (230.465 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2567)
• ทั้งหมด	37,606 คน
• ความหนาแน่น	63.00 คน/ตร.กม. (163.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	51130
รหัสภูมิศาสตร์	5103
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ้านโฮ่ง หมู่ที่ 7 ตำบลบ้านโฮ่ง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน 51130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอบ้านโฮ่ง แต่เดิมมาเป็นพื้นที่ป่าดงพงไพรเคยมีชุมชนเก่าแก่ตั้งแต่ยุคหริภุญชัย มีตำนานเล่าขานสืบกันมาเกี่ยวกับเมือง “เวียงหวาย” (ซึ่งตั้งอยู่บริเวณวัดพระเจ้าสะเลียมหวานและพื้นที่ใกล้เคียง) ที่มีเจ้าพ่อพระยาจันทร์” (หรือปัจจุบันชาวบ้านนิยม เรียกตามสมัญญานามว่า เจ้าพ่อแปดเหลี่ยม) เป็นผู้ปกครองซึ่งเป็นเวียงหรือชุมชนร่วมสมัยกับขุนหลวงมะลังกะที่มีเวียงอยู่ที่เชิงดอยสุเทพ(ตามตำนานเรื่อง นางแก้ว-เวียงหวาย) ในสมัยเจ้าผู้ครองนคร อำเภอบ้านโฮ่งก็เป็นเพียงตำบลหนึ่ง ที่อยู่ในการปกครองดูแลของ“เมืองปากบ่อง” (ปัจจุบันคืออำเภอป่าซาง) ในช่วง พ.ศ.2450 มีหลักฐานว่าขุนโฮ่งหาญผจญซึ่งเป็นบุตรของพระยาสุพรรณเป็นกำนันปกครองท้องที่ตำบลบ้านโฮ่ง 24 เมษายน 2460 ทางราชการยกตำบลบ้านโฮ่ง ตำบลเหล่ายาว ตำบลป่าพลูขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ ชื่อ “กิ่งอำเภอบ้านโฮ่ง” ขึ้นกับเมืองปากบ่อง โดยในช่วงนั้น จังหวัดลำพูน จะประกอบด้วย3 อำเภอ กับ 2 กิ่งอำเภอ คือ อำเภอเมืองลำพูน อำเภอปากบ่อง อำเภอลี้ กิ่งอำเภอบ้านโฮ่ง และกิ่งอำเภอแม่ทา 25 พฤษภาคม 2499 กิ่งอำเภอบ้านโฮ่งได้รับยกฐานะเป็น “อำเภอบ้านโฮ่ง” มีนายสีห์ ปล่องทอง เป็นนายอำเภอคนแรก โดยที่ว่าการกิ่งอำเภอและ ที่ว่าอำเภอ สมัยแรกๆ ตั้งอยู่ที่บริเวณโรงเรียนบ้านโฮ่งศีลาภรณ์(หมู่ 2 ตำบลบ้านโฮ่ง ในปัจจุบัน) ในช่วง 2499 – 2501 นายสีห์ ปล่องทอง นายอำเภอคนแรกได้ของบประมาณมาสร้าง ที่ว่าการอำเภอบ้านโฮ่ง ที่บ้านสันตับเต่า (ที่ตั้งอำเภอปัจจุบัน) เพราะเห็นว่า เป็นที่ป่ากว้างขวาง เมื่อสร้างเสร็จแล้วก็ยังไม่สามารถย้ายสถานที่ปฏิบัติราชการมาอยู่ ณ ที่แห่งใหม่ได้ เนื่องจากชาวบ้าน และเจ้าหน้าที่ได้คัดค้านไม่ยอมให้ย้ายมาอยู่ที่ใหม่ เพราะว่าที่ว่าการอำเภอที่สร้างใหม่ ยังไม่มีน้ำ ไม่มีไฟฟ้าใช้และห่างไกลชุมชน จนมาถึงสมัยเจ้าพงศ์สุวรรณ ณ ลำพูน นายอำเภอ บ้านโฮ่งคนที่ 8 (พ.ศ.2505 – 2509 ) ท่านได้พูดชี้แจงกับชาวบ้านและเจ้าหน้าที่จนเกิดความเข้าใจ ตลอดจนได้ซ่อมแซมอาคารที่ว่าการอำเภอ หลังใหม่เรียบร้อยแล้ว จึงย้ายจากอาคารเดิม หมู่ 2 ตำบลบ้านโฮ่ง มาอยู่ ณ ที่ตั้งปัจจุบัน จนกระทั่งบัดนี้คำว่า โฮ่ง หมายถึงที่ล่ม หรือลาดต่ำลงไปมีดิน อุดมสมบูรณ์ อำเภอบ้านโฮ่ง จึงเป็นแหล่ง ผลิตพืชผลการเกษตร ที่สำคัญของจังหวัดลำพูนมาตั้งแต่สมัยโบราณ จนถึงปัจจุบันปัจจุบัน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ้านโฮ่งตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเวียงหนองล่อง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอป่าซางและอำเภอแม่ทา
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอทุ่งหัวช้าง อำเภอลี้ และอำเภอฮอด (จังหวัดเชียงใหม่)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอจอมทอง (จังหวัดเชียงใหม่)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบ้านโฮ่งแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 5 ตำบล 62 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2559)	ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2559)
1.	บ้านโฮ่ง	Ban Hong	18	14,280	8,079 6,201	(ทต.บ้านโฮ่ง) (อบต.เวียงกานต์)
2.	ป่าพลู	Pa Phlu	14	7,589	7,589	(อบต.ป่าพลู)
3.	เหล่ายาว	Lao Yao	13	8,871	8,871	(อบต.เหล่ายาว)
4.	ศรีเตี้ย	Si Tia	9	5,721	5,721	(ทต.ศรีเตี้ย)
5.	หนองปลาสะวาย	Nong Pla Sawai	8	3,993	3,993	(อบต.หนองปลาสะวาย)
รวม			62	40,454	13,800 (เทศบาล) 26,654 (อบต.)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบ้านโฮ่งประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบ้านโฮ่ง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านโฮ่ง
• เทศบาลตำบลศรีเตี้ย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีเตี้ยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงกานต์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโฮ่ง (นอกเขตเทศบาลตำบลบ้านโฮ่ง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าพลู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าพลูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเหล่ายาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเหล่ายาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลาสะวาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปลาสะวายทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• วัดพระเจ้าสะเลียมหวาน
• ถ้ำเอราวัณ
• ถ้ำหลวงผาเวียง
• วัดพระเจ้าตนหลวง
• หมู่บ้านกะเหรี่ยงพัฒนาห้วยหละ
• น้ำตกวังหลวง
• พระพุทธบาทสามยอด
• ดอยช้างหลวง(ป่าแป๋)
• สำนักสงฆ์ วัดดอยหลังถ้ำ
• อุโบสถวัดมหาสังฆารามบ้านโฮ่งหลวง และอนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัย