จังหวัดพะเยา
พะเยา (คำเมือง: พ(ร)ะญาว)[3] เป็นจังหวัดในภาคเหนือ บริเวณที่ตั้งของตัวเมืองพะเยาในปัจจุบันอยู่ติดกับกว๊านพะเยา เดิมเป็นที่ตั้งของเมือง ภูกามยาว หรือ พะยาว ที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 16 โดยกษัตริย์องค์แรกคือ พญาจอมธรรม ซึ่งเป็นราชบุตรองค์หนึ่งจากเมืองหิรัญนครเงินยางเชียงแสน และเป็นบรรพบุรุษของกษัตริย์เมืองพะยาวอีกหลายองค์ เช่น พญาเจือง วีรบุรุษแห่งเผ่าไท-ลาวในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำโขง และพญางำเมืองซึ่งได้กระทำสัตย์สาบานเป็นไมตรีต่อกันกับพญามังรายแห่งนครพิงค์เชียงใหม่ และพญาร่วงรามคำแหงแห่งสุโขทัย ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงอำนาจ และตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของอาณาจักรล้านนา ในสมัยพญาคำฟู
จังหวัดพะเยา | |
---|---|
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง:
| |
คำขวัญ: กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคัม | |
อักษรไทย | พะเยา |
อักษรโรมัน | Phayao |
การปกครอง | |
• ผู้ว่าราชการ | ว่าง |
พื้นที่[1] | |
• ทั้งหมด | 6,335.060 ตร.กม. (2,445.980 ตร.ไมล์) |
อันดับพื้นที่ | อันดับที่ 34 |
ประชากร (พ.ศ. 2563)[2] | |
• ทั้งหมด | 467,351 คน |
• อันดับ | อันดับที่ 57 |
• ความหนาแน่น | 73.77 คน/ตร.กม. (191.1 คน/ตร.ไมล์) |
• อันดับความหนาแน่น | อันดับที่ 65 |
รหัส ISO 3166 | TH-56 |
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | |
• ต้นไม้ | สารภี |
• ดอกไม้ | สารภี |
• สัตว์น้ำ | ปลาบึก |
ศาลากลางจังหวัด | |
• ที่ตั้ง | หมู่ที่ 11 ถนนพหลโยธิน ตำบลบ้านต๋อม อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา 56000 |
• โทรศัพท์ | 0 5444 9599 |
• โทรสาร | 0 5444 9588 |
เว็บไซต์ | http://www.phayao.go.th/ |
![]() |
เมื่อถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ใน พ.ศ. 2386 ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 3 เมืองพะเยาถูกตั้งขึ้นใหม่พร้อมเมืองเชียงรายและเมืองงาวเพื่อเป็นเมืองหน้าด่านต่อตีกับกองทัพพม่าที่ตั้งอยู่ที่เมืองเชียงแสน โดยให้เมืองพะเยาขึ้นตรงต่อ นครลำปาง (พื้นที่บางส่วนของจังหวัดพะเยาปัจจุบัน ได้แก่ อำเภอเชียงม่วน อำเภอปง อำเภอเชียงคำ และอำเภอภูซางขึ้นตรงต่อนครน่าน) และในท้ายที่สุดก่อนที่พะเยาจะถูกยกฐานะขึ้นเป็นจังหวัด พะเยาอยู่ใต้การปกครองของจังหวัดเชียงรายในฐานะ อำเภอพะเยา และเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2520 อำเภอพะเยาได้ยกฐานะขึ้นเป็น จังหวัดพะเยา นับเป็นจังหวัดที่ 72 ของประเทศไทย
ประวัติศาสตร์แก้ไข
จังหวัดพะเยาจัดตั้งเมื่อ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2520 โดยแยกออกจากจังหวัดเชียงราย[4]
ภูมิศาสตร์แก้ไข
ที่ตั้งและอาณาเขตแก้ไข
จังหวัดพะเยา เป็นจังหวัดชายแดน ตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย มีเขตระหว่างเส้นรุ้งที่ 18 องศา 44 ลิปดาเหนือ ถึง 19 องศา 44 ลิปดาเหนือ และเส้นแวงที่ 99 องศา 40 ลิปดาตะวันออก ถึง 100 องศา 40 ลิปดาตะวันออก โดยมีอาณาเขตติดต่อดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับจังหวัดเชียงราย
- ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดลำปาง และจังหวัดแพร่
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับจังหวัดน่าน และแขวงไชยบุรี สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับจังหวัดลำปาง
ภูมิประเทศแก้ไข
สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่ของจังหวัดพะเยา เป็นที่ราบสูงและภูเขา มีระดับความสูงตั้งแต่ 300-1,500 เมตร จากระดับน้ำทะเล มีเทือกเขาอยู่ทางทิศตะวันตก ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกเฉียงใต้และตอนกลางของพื้นที่จังหวัด มีเนื้อที่ประมาณ 6,335.06 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,959,412 ไร่ มีพื้นที่ขนาดใหญ่ เป็นลำดับที่ 15 ของภาคเหนือ และมีพื้นที่ป่าไม้ (จากภาพถ่ายดาวเทียม ปี 2542) ประมาณ 1,503,174 ไร่ หรือร้อยละ 37.96 ของพื้นที่จังหวัด สภาพเป็นป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณ ไม้ที่สำคัญ ได้แก่ ไม้สัก ไม้ประดู่ ไม้มะค่า ไม้ชิงชัน ไม้ยาง ไม้เต็ง ไม้รัง ฯลฯ จังหวัดพะเยามีพื้นอยู่ทั้งในที่ลุ่มแม่น้ำโขงและลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ส่วนที่อยู่ในลุ่มน้ำโขง คือพื้นที่อำเภอเมืองพะเยา อำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอปง อำเภอเชียงคำ และอำเภอแม่ใจ ส่วนที่อยู่ลุ่มน้ำเจ้าพระยา คือ อำเภอปง และ อำเภอเชียงม่วน ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำยม
ภูมิอากาศแก้ไข
จังหวัดพะเยาแบ่งฤดูกาลออกเป็น 3 ฤดู คือ
- ฤดูร้อน ระหว่างเดือนมีนาคม - พฤษภาคม อากาศร้อน แห้ง ความชื้นน้อย อากาศร้อนจัดในเดือนเมษายน อุณหภูมิสูง สุดเฉลี่ย 32 องศาเซลเซียส
- ฤดูฝน ระหว่าง เดือนมิถุนายน - ตุลาคม มีปริมาณน้ำฝนมากพอสมควร ความชื้นสัมพัทธ์ ประมาณ 44 - 95 % ฝนจะตกชุกมากระหว่าง เดือน สิงหาคม - กันยายน ซึ่งเป็นฝนที่ได้รับอิทธิ พลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และพายุหมุน จากทะเลจีนใต้ ตอนต้นฤดูฝน จะมีลม กรรโชกแรง บางครั้งทำให้เกิดความเสียหายแก่ ทรัพย์สิน ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยตลอดปี ประมาณ 1,062 มิลลิเมตร
- ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ อากาศจะ เริ่มหนาวในเดือนพฤศจิกายน และจะหนาวมากในปลาย เดือนธันวาคม - ต้นเดือนมกราคม อุณหภูมิเฉลี่ยในเดือนมกราคม 0 องศาเซลเซียส
การเมืองการปกครองแก้ไข
สัญลักษณ์ประจำจังหวัดแก้ไข
- คำขวัญประจำจังหวัด : กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคัม
- ตราประจำจังหวัด : รูปพระเจ้าตนหลวงวัดศรีโคมคำ
- ต้นไม้ประจำจังหวัด : ต้นสารภี (Mammea siamensis)
- ดอกไม้ประจำจังหวัด : ดอกสารภี
รายนามผู้ว่าราชการจังหวัดแก้ไข
ลำดับ | รายนาม | ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง | จำนวนปี | |
---|---|---|---|---|
1 | นายสัญญา ปาลวัฒน์วิไชย | 28 ส.ค. 2520-30 ก.ย. 2524 | 4 ปี | |
2 | นายอรุณ รุจิกัณหะ | 1 ต.ค. 2524-30 ก.ย. 2526 | 2 ปี | |
3 | นายสุดจิตร คอวนิช | 1 ต.ค. 2526-30 ก.ย. 2530 | 4 ปี | |
4 | นายศักดา ลาภเจริญ | 1 ต.ค. 2530-30 ก.ย. 2532 | 2 ปี | |
5 | นายทองคำ เขื่อนทา | 1 ต.ค. 2532-30 ก.ย. 2533 | 1 ปี | |
6 | นายสวัสดิ์ ส่งสัมพันธ์ | 1 ต.ค. 2533-30 ก.ย. 2536 | 3 ปี | |
7 | นายวิจารณ์ ไชยนันทน์ | 5 ต.ค. 2536-30 ก.ย. 2539 | 3 ปี | |
8 | นางนิพัทธา อมรรัตนเมธา | 1 ต.ค. 2539-30 ก.ย. 2540 | 1 ปี | |
9 | นายกำพล วรพิทยุต | 20 ต.ค. 2540-29 ก.พ. 2543 | 2 ปี 5 เดือน | |
10 | นายสันต์ ภมรบุตร | 1 มี.ค. 2543-30 ก.ย. 2543 | 6 เดือน | |
11 | นายพิพัฒน์ วงศาโรจน์ | 1 ต.ค. 2543-30 ก.ย. 2545 | 2 ปี | |
12 | นายสมศักดิ์ บุญเปลื้อง | 1 ต.ค. 2545-30 ก.ย. 2546 | 1 ปี | |
13 | นายบวร รัตนประสิทธิ์ | 1 ต.ค. 2546-1 ธ.ค. 2548 | 2 ปี 2 เดือน | |
14 | นายวิทยา ปิณฑะแพทย์ | 2 ธ.ค. 2548-30 ก.ย. 2549 | 10 เดือน | |
15 | นายธนเษก อัศวานุวัตร | 13 พ.ย. 2549 - 5 พ.ค. 2551 | 1 ปี 6 เดือน | |
16 | นางสาวเรืองวรรณ บัวนุช | 6 พ.ค. 2551 - 30 ก.ย. 2552 | 1 ปี 4 เดือน | |
17 | นายเชิดศักดิ์ ชูศรี | 1 ต.ค. 2552 - 30 ก.ย. 2553 | 1 ปี | |
18 | นายพงษ์ศักดิ์ วังเสมอ | 1 ต.ค. 2553 - 27 พ.ย. 2554 | 1 ปี 1 เดือน | |
19 | นายไมตรี อินทุสุต | 28 พ.ย. 2554 - 28 ก.ย. 2555 | 1 ปี | |
20 | นายชูชาติ กีฬาแปง | 1 ต.ค. 2555 - 30 ก.ย. 2558 | 3 ปี | |
21 | นายศุภชัย เอี่ยมสุวรรณ | 1 ต.ค.2558 - 30 ก.ย.2559 | 1 ปี | |
22 | นายณรงค์ศักดิ์ เฉลิมเกียรติ | 1 ต.ค. 2559 - 30 ก.ย. 2560 | 1 ปี | |
23 | นายประจญ ปรัชญ์สกุล | 1 ต.ค. 2560- 5 ก.ค. 2561 | 9 เดือน | |
24 | นาย ณรงค์ศักดิ์ โอสถธนากร | 29 มิ.ย. 2561- 30 ก.ย. 2562 | 1 ปี 3 เดือน | |
25 | นายกมล เชียงวงค์ | 1 ต.ค. 2562 - 12 ก.พ. 2564 | 1 ปี 4 เดือน |
- ↑ ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- ↑ ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2563
- ↑ ชื่อเขียนตามที่ปรากฏในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับวัดพระงาม จ.ศ. 1216
- ↑ พระราชบัญญัติตั้งจังหวัดพะเยา พ.ศ. ๒๕๒๐