ทางรถไฟสายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ

ทางรถไฟสายชุมทางเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ เป็นหนึ่งในโครงการของการรถไฟแห่งประเทศไทย และเป็น 1 ใน 2 ส่วนต่อขยายของทางรถไฟสายเหนือ มีวัตถุประสงค์รองรับการเดินทางและขนส่งสินค้าภาคเหนือ รวมถึงรองรับศูนย์เปลี่ยนถ่ายสินค้าเชียงของที่กำลังก่อสร้างจะเชื่อมการค้าระเบียงเศรษฐกิจแนวเหนือ–ใต้จากไทยไปลาว จีน เวียดนาม และเขตเศรษฐกิจตามนโยบายของรัฐบาล เดิมมีกำหนดการสร้างในปี พ.ศ. 2560 แต่เลื่อนออกไปในปี พ.ศ. 2564 ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2561 ครม. มีมติอนุมัติโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ รวมระยะทาง 323 กม. วงเงินรวม 85,345 ล้านบาท ระยะเวลาดำเนินการ 7 ปี กระทรวงคมนาคมเร่งให้การรถไฟแห่งประเทศไทย เริ่มเวรคืนที่ดินและเปิดการประมูลภายในปี 2564 และมีกำหนดการก่อสร้าง 5 ปี เปิดบริการในปี 2571

ทางรถไฟสายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ
ข้อมูลทั่วไป
สถานะ	กำลังก่อสร้าง
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ปลายทาง	เด่นชัย เชียงของ เชียงแสน
การดำเนินงาน
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย และบริษัทเอกชนในส่วน ของสถานีขนถ่ายสินค้า
ประวัติ
เปิดเมื่อ	เริ่มก่อสร้าง พ.ศ. 2565 เปิดบริการพ.ศ. 2571
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	323.1 กม. (200.77 ไมล์)
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางคู่

ประวัติ

โครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายชุมทางเด่นชัย-เชียงราย-เชียงของ ระยะทาง 326 กิโลเมตร  ในอดีตรัฐบาลไทยได้ทำการศึกษาเส้นทางนี้มาตั้งแต่ปี 2503 และสำรวจพื้นที่ปี 2512 โดยกำหนดให้ใช้เส้นทางเด่นชัย – แพร่ – สอง – เชียงม่วน – ดอกคำใต้ – พะเยา – ป่าแดด – เชียงราย ระยะทางรวม 273 กิโลเมตร 

ต่อมาปี 2537-2538 การรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) ได้ว่าจ้างที่ปรึกษาทำการทบทวนผลการศึกษาได้ข้อสรุปว่าเส้นทางชุมทางเด่นชัย – แพร่ – สอง – งาว (ลำปาง) – พะเยา – เชียงราย ย่นระยะทางเหลือประมาณ 246 กิโลเมตร ทำให้ในปี 2539–2541 ใช้งบประมาณราว 2.2 ล้านบาท ทาง รฟท.จึงได้ว่าจ้างเอกชนให้สำรวจออกแบบและศึกษาผลกระทบ จนมีพระราชกฤษฎีกาเวนคืนที่ดินในปี 2544 กระทั่งปี 2547 รัฐบาลในขณะนั้นได้ให้ศึกษาความเหมาะสมอีกโดยให้เหตุผลว่าเพื่อให้เชื่อมกับจีนตอนใต้ กระทั่งปี 2551 ยังให้ศึกษาเพื่อให้เชื่อมชายแดน จ.เชียงราย และระบบรางของจีนได้ 

จนถึงปี 2553–2554 จึงเริ่มศึกษารถไฟแบบทางคู่ เพื่อให้มีขนาดกว้างขึ้นเป็น 1.435 เมตร และกรณีเส้นทางใน จ.เชียงราย ให้แยกเส้นทางไปยังท่าเรือแม่น้ำโขงเชียงแสนแห่งที่ 2 ต.บ้านแซว อ.เชียงแสน และสะพานข้ามแม่น้ำโขงไทย-ลาว ที่ อ.เชียงของ อีกด้วย 

ทั้งนี้ แนวเส้นทางล่าสุดที่ศึกษาจึงมีระยะทางรวมประมาณ 323.1 กิโลเมตร กำหนดให้มีทั้งหมด 26 สถานีผ่าน จ.แพร่ ลำปาง พะเยา และเชียงราย และมีการเจาะภูเขาเป็นอุโมงค์เพื่อเชื่อมเส้นทาง อ.เชียงของ

พ.ศ. 2561  ครม. มีมติอนุมัติโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ ประกอบด้วย สถานี 26 สถานี ลานขนถ่ายสินค้า 4 แห่ง ลานกองเก็บตู้สินค้า 1 แห่ง ก่อสร้างอุโมงค์รถไฟ 4 อุโมงค์ ก่อสร้างถนนยกข้ามทางรถไฟ 40 แห่ง และถนนลอดใต้ทางรถไฟ 102 แห่ง โครงการเริ่มเริ่มต้นจาก จ.แพร่, จ.ลำปาง, จ.พะเยา, จ.เชียงราย จนถึงเชียงของ

19 มีนาคม 2564 การรถไฟแห่งประเทศไทยเริ่มเปิดซองประมูลด้วยระบบจัดซื้อจัดจ้างอิเล็กทรอนิกส์ (e–bidding) ตั้งแต่วันที่ 19 มีนาคมถึง วันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 และยื่นข้อเสนอวันที่ 18 พ.ค. 2564 แบ่งการก่อสร้างออกเป็น 3 สัญญา คือ สัญญาที่ 1 ช่วงเด่นชัย–งาว ระยะทาง 103 กม. สัญญาที่ 2 ช่วงงาว–เชียงราย ระยะทาง 132 กม. และสัญญาที่ 3 ช่วงเชียงราย–เชียงของ ระยะทาง 87 กม. โดยมีกำหนดการก่อสร้าง 5 ปี กำหนดเปิดให้บริการปี 2571

27 มิถุนายน 2564 เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่กำหนดเขตที่ดินที่จะเวนคืนในท้องที่บางส่วนในท้องที่ อ.เด่นชัย อ.สูงเม่น อ.เมืองแพร่ อ.หนองม่วงไข่ อ.สอง จ.แพร่ อ.งาว จังหวัดลำปาง อ.เมืองพะเยา อ.ดอกคำใต้ อ.ภูกามยาว จ.พะเยา และ อ.ป่าแดด อ.เทิง อ.เมืองเชียงราย อ.เวียงชัย อ.เวียงเชียงรุ้ง อ.ดอยหลวง อ.เชียงของ จ.เชียงราย  เพื่อดำเนินโครงการก่อสร้างทางรถไฟสายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ พ.ศ. 2564 ทั้งนี้ พรฎ.ฉบับนี้มีผลบังคับใช้วันถัดไปนับตั้งแต่ประกาศในราชกฤษจานุเบกษา (28พ.ค.64)  โดยมีพื้นที่ที่จะเวนคืนกว่า 10,000 ไร่ ที่ดิน 7,000 แปลง

16 ธันวาคม 2564 นายนิรุฒ มณีพันธ์ ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย อนุมัติสั่งจ้างก่อสร้างโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ วงเงินก่อสร้าง 72,920 ล้านบาท จากผู้รับจ้างก่อสร้าง จำนวน 3 สัญญา คือ สัญญาที่ 1 ช่วงเด่นชัย–งาว มี บมจ.อิตาเลียนไทย ดีเวล๊อปเมนต์ (ITD) ร่วมกับ บมจ.เนาวรัตน์พัฒนาการ สัญญาที่ 2 งาว–เชียงราย มีกลุ่มกิจการร่วมค้า CKST ประกอบด้วย บมจ. ช.การช่างร่วมกับ และบมจ.ซิโน–ไทย เอ็นจิเนียริ่ง แอนด์ คอนสตรัคชั่น และสัญญาที่ 3 เชียงราย–เชียงของ กลุ่มกิจการร่วมค้า CKST ประกอบด้วย บมจ. ช.การช่างร่วมกับ และบมจ.ซิโน–ไทย เอ็นจิเนียริ่ง แอนด์ คอนสตรัคชั่น

29 ธันวาคม 2564 ที่การรถไฟแห่งประเทศไทย นายนิรุฒ มณีพันธ์ ผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้ร่วมลงนามสัญญาจ้างก่อสร้างโครงการก่อสร้างรถไฟทางคู่สายเด่นชัย–เชียงราย–เชียงของ ตลอดจนมีการลงนามข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ความร่วมมือป้องกันการทุจริตในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ ระหว่างการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นเจ้าของโครงการ

เมื่อโครงการแล้วเสร็จจะรองรับการเดินทาง การค้าชายแดน การท่องเที่ยว และโลจิสติกส์ภาคเหนือตอนบน รวมถึงรองรับศูนย์เปลี่ยนถ่ายสินค้าเชียงของ เชื่อมการค้าระเบียงเศรษฐกิจแนวเหนือ–ใต้จากประเทศไทย ไปยังลาว พม่า และจีนตอนใต้ และจะช่วยผลักดันเขตเศรษฐกิจพิเศษจังหวัดเชียงรายที่รัฐบาลกำลังผลักดันให้เกิดได้เร็วขึ้น

พื้นที่ที่เส้นทางผ่าน

เขต / อำเภอ	จังหวัด
เชียงแสน / ดอยหลวง / เวียงเชียงรุ้ง / เชียงของ / เวียงชัย / เมืองเชียงราย / ป่าแดด / เทิง	เชียงราย
ภูกามยาว / เมืองพะเยา / ดอกคำใต้	พะเยา
งาว	ลำปาง
สอง / หนองม่วงไข่ / เมืองแพร่ / สูงเม่น / เด่นชัย	แพร่

รายชื่อสถานีรถไฟเส้นทางชุมทางเด่นชัย-เชียงราย-เชียงของ

บทความหลัก: รายชื่อสถานีรถไฟ สายเหนือ § ช่วงสถานีรถไฟเด่นชัย - เชียงราย - เชียงของ

แหล่งข้อมูลอื่น

• ฐานข้อมูลการขนส่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• แผนที่แสดงเส้นทางรถไฟสายชุมทางเด่นชัย-เชียงราย-เชียงของ ที่กูเกิล แผนที่