แม่น้ำโขง

แม่น้ำสายสำคัญในทวีปเอเชีย

แม่น้ำโขง (พม่า: မဲခေါင်မြစ်; ลาว: ແມ່ນ້ຳຂອງ; เขมร: ទន្លេមេគង្គ; เวียดนาม: Mê Kông) มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาหิมาลัย เกิดจากการละลายของหิมะและน้ำแข็งบริเวณที่ราบสูงทิเบต ในบริเวณตอนเหนือของทิเบต ผ่านประเทศจีน ประเทศพม่า ประเทศลาว เริ่มไหลผ่านดินแดนประเทศไทยที่บริเวณสบรวก สามเหลี่ยมทองคำ อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย และไหลไปทางทิศตะวันออก ผ่านอำเภอเชียงของ ก่อนไหลเข้าประเทศลาวที่แก่งผาได อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย [2] จึงนับเป็นจุดสุดท้ายของแม่น้ำโขงที่ผ่านดินแดนภาคเหนือของไทย รวมความยาวช่วงที่ไหลผ่านพรมแดนกั้นไทย-ลาว ที่จังหวัดเชียงราย เป็นระยะทางประมาณ 180 กิโลเมตร ก่อนที่จะไหลวกกลับเข้ามายังดินแดนไทยอีกครั้งหนึ่งที่บ้านท่าดีหมี อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย จังหวัดหนองคาย จังหวัดบึงกาฬ จังหวัดนครพนม จังหวัดมุกดาหาร จังหวัดอำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี เป็นพรมแดนกั้นระหว่างไทย-ลาว ผ่านดินแดนภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย รวมความยาวช่วงที่ไหลผ่านพรมแดนกั้นไทย-ลาว เป็นระยะทางประมาณ 800 กิโลเมตร แล้วเข้าสู่ประเทศกัมพูชา ที่หมู่บ้านอินนัง ทางภาคเหนือของกัมพูชา แล้วไหลผ่านจังหวัดสตึงแตรง จังหวัดกระแจะ จังหวัดกำปงจาม กรุงพนมเปญ และไหลเข้าเขตประเทศเวียดนามที่หมู่บ้านวินฮือ ไหลลงสู่ทะเลจีนใต้ มีความยาวทั้งหมด 4,909 กิโลเมตร เป็นความยาวในประเทศจีน 2,130 กิโลเมตร

แม่น้ำโขง
บริเวณลุ่มน้ำของแม่น้ำโขง
ที่ตั้ง
ประเทศ
ลักษณะทางกายภาพ
ต้นน้ำลาไซ่ก้งหม่า (拉赛贡玛)
 • ตำแหน่งเขากั๋วจงมู่ฉา (果宗木查) อำเภอจ๋าตัว จังหวัดปกครองตนเองชนชาติทิเบต ยฺวี่ชู่ มณฑลชิงไห่ ประเทศจีน
 • พิกัด33°42.5′N 94°41.7′E / 33.7083°N 94.6950°E / 33.7083; 94.6950
 • ระดับความสูง5,224 เมตร (17,139 ฟุต)
ปากน้ำสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง
 • ตำแหน่ง
ประเทศเวียดนาม
 • พิกัด
10°11′N 106°45′E / 10.19°N 106.75°E / 10.19; 106.75
 • ระดับความสูง
0 เมตร (0 ฟุต)
ความยาว4,350 กิโลเมตร (2,700 ไมล์)
พื้นที่ลุ่มน้ำ795,000 ตารางกิโลเมตร (307,000 ตารางไมล์)[1]
อัตราการไหล 
 • ตำแหน่งสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง ทะเลจีนใต้
 • เฉลี่ย16,000 m3/s (570,000 cu ft/s)
 • ต่ำสุด1,400 m3/s (49,000 cu ft/s)
 • สูงสุด39,000 m3/s (1,400,000 cu ft/s)
ลุ่มน้ำ
ลำน้ำสาขา 
 • ซ้ายซแรป็อก, น้ำคาน, น้ำทา, น้ำอู
 • ขวามูล, โตนเลสาบ, กก, รวก

ช่วงที่แม่น้ำไหลผ่านมีชื่อเรียกเป็นภาษาของไทลื้อ ซึ่งเป็นชนชาติที่อาศัยอยู่ริมแม่น้ำโขงอย่างหนาแน่นในดินแดนสิบสองปันนาว่า แม่น้ำของ คนจีนทั่วไปเรียกว่า แม่น้ำหลานชาง หรือ หลานชางเจียง (จีนตัวย่อ: 澜沧江; จีนตัวเต็ม: 瀾滄江; พินอิน: Láncāngjiāng) จากชื่อของอาณาจักรลาวล้านช้าง เมื่อไหลผ่านเข้าเขตประเทศพม่า และ ประเทศลาว เรียกว่า แม่น้ำของ รวมถึงคำเมืองล้านนาเรียก น้ำของ และภาษาว้าเรียก กรอง (Grong หรือ Groung) เช่นกัน ส่วนในภาษาไทยเรียกว่า แม่น้ำโขง ไหลผ่าน 6 ประเทศ คือ จีน พม่า ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ก่อนออกสู่ทะเลจีนใต้ และเมื่อไหลผ่านเข้าเขตสิบสองปันนา ประเทศพม่า และประเทศลาว เรียกว่า แม่น้ำของ ในภาษาไทยเรียกว่า แม่น้ำโขง

ลักษณะสำคัญของแม่น้ำโขงคือ มีตลิ่งที่สูงชันมากทั้งสองฝั่ง ไหลเลี้ยวเลาะไปตามไหล่เขา กระแสน้ำจะไหลจากทางเหนือลงสู่ทางใต้ตลอดทั้งปี ระดับน้ำในฤดูฝนกับฤดูแล้งจะมีความแตกต่างกันอย่างมาก ความเร็วของกระแสน้ำขึ้นอยู่กับแต่ละฤดูกาล ดินในแม่น้ำโขงเป็นดินทราย มีเกาะแก่งน้อยใหญ่กว่าหนึ่งร้อยแห่งเรียงรายตลอดแม่น้ำ การที่แม่น้ำโขงไหลผ่านหลายประเทศเช่นเดียวกับแม่น้ำดานูบในยุโรป ทำให้บางคนเรียกว่าแม่น้ำนานาชาติ และทำให้ได้รับการขนานนามว่า แม่น้ำดานูบตะวันออก

นอกจากนี้ ในประเทศจีน แม่น้ำโขงยังเป็น 1 ในแม่น้ำ 3 สาย ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก ร่วมกับแม่น้ำแยงซีและแม่น้ำสาละวินในเขตพื้นที่มณฑลยูนนาน ภายใต้ชื่อ พื้นที่คุ้มครองแม่น้ำขนานสามสายแห่งยูนนาน พื้นที่ดังกล่าวนับได้ว่าเป็นสถานที่แห่งหนึ่งบนโลกที่มีความอุดมสมบูรณ์และความหลายหลายทางชีวภาพสูง

สัตว์น้ำขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญและพบได้เฉพาะในแม่น้ำโขงได้แก่ ปลาบึก

แม่น้ำโขงกับความเชื่อพื้นบ้าน

แก้

คนไทย และคนลาวมีความเชื่อว่า พญานาคอาศัยอยู่ในแม่น้ำโขง ตำนานพญานาคที่เกี่ยวข้องกับแม่น้ำโขงก็เช่น ตำนานวังนาคินทร์คำชะโนด

นอกจากนี้ ทุกวันออกพรรษาจะมีประชาชนจำนวนมากไปเยือนริมฝั่งแม่น้ำโขงในประเทศไทย แถบอำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย เพื่อดูปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค ซึ่งสร้างรายได้ให้แก่จังหวัดเป็นอย่างมาก จังหวัดที่มีปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาคที่มีประชาชนนิยมไปเฝ้าดูมากที่สุด คือ จังหวัดหนองคาย ซึ่งในช่วงระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา มีกลุ่มนักวิจัยจากหลายสถาบันได้ออกมาชี้ชัด หรือหาหลักฐานอธิบายปรากฏการณ์ดังกล่าว ว่าเกิดจากกลุ่มก๊าซธรรมชาติที่มีอยู่ในแม่น้ำโขง อาทิเช่น แก๊สมีเทน เป็นต้น แต่ก็ยังมิได้มีหลักฐานชี้ชัดเป็นที่แน่นอน ว่าเหตุการณ์ดังกล่าว เกิดจากการกระทำของพญานาค หรือ เกิดจากการกระทำของธรรมชาติ

แหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญสำหรับการชมภูมิทัศน์ของลำน้ำโขงที่มีชื่อเสียงได้แก่ บริเวณสามเหลี่ยมทองคำ ตอนบนของจังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นบริเวณที่เป็นรอยต่อระหว่างพรมแดน 3 ประเทศ ได้แก่ ไทย ลาว และพม่า

ลำน้ำสาขา

แก้

ลำน้ำสาขาซึ่งไหลลงแม่น้ำโขงทั้งทางตรงและทางอ้อม แบ่งตามระบบลุ่มน้ำประธาน ประกอบด้วย

สะพานข้ามแม่น้ำโขง

แก้
 
ทิวทัศน์แม่น้ำโขงก่อนพระอาทิตย์ตก

ภายในประเทศจีน

แก้
  • สะพาน Lan Cang และ Lushi
  • สะพาน S323

พรมแดนระหว่างจีน-ลาว

แก้

พรมแดนระหว่างพม่า-ลาว

แก้

พรมแดนระหว่างไทย-ลาว

แก้

ภายในประเทศลาว

แก้

ภายในประเทศกัมพูชา

แก้
  • สะพาน Prek Tamak
  • สะพานคิซุนะ
  • สะพาน Takhmao
  • สะพาน Prek Kdam
  • สพานสึบาสา

พรมแดนระหว่างกัมพูชา-ลาว

แก้

ภายในประเทศเวียดนาม

แก้
  • สะพานเกิ่นเทอ (ข้ามแม่น้ำบาสัก - แม่น้ำสาขาของแม่น้ำโขง)
  • สะพาน Mỹ Thuận
  • สะพาน Rạch Miễu

เขื่อนกั้นแม่น้ำโขง

แก้

ภายในประเทศจีน

แก้

พรมแดนระหว่างไทย-ลาว

แก้

ภายในประเทศลาว

แก้

ภายในประเทศกัมพูชา

แก้

ความสัมพันธ์ทางสื่อสารมวลชนกับชีวิตชาวแม่น้ำโขง

แก้

Mekong Community TV (MCTV)

แก้

เป็นการเสนอข่าวสารและข้อมูลต่างๆของกลุ่มประเทศลุ่มแม่น้ำโขง ออกอากาศในข่าวภาคค่ำทาง สถานีโทรทัศน์ไอทีวี และ สถานีโทรทัศน์ทีไอทีวี ในประเทศไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 ถึง พ.ศ. 2551 โดยได้ร่วมมือกับสถานีโทรทัศน์แต่ละประเทศบนลุ่มน้ำโขง 5 ประเทศ ตัวแทนประเทศละ 1 สถานี มีดังต่อไปนี้ (ไม่มีตัวแทนจากประเทศพม่า)

รายการแม่น้ำโขง มหานทีแห่งชีวิต

แก้

รายการแม่น้ำโขง มหานทีแห่งชีวิต ถือว่าเป็นรายการประเภทสารคดีที่เล่าถึงชีวิตของคนบนผืนแผ่นดินลุ่มน้ำโขง ทั้ง ประเทศ ซึ่งร่วมมือสร้างสารคดี เป็นเวลายาวนานถึง 6 ปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 ถึง พ.ศ. 2551 จำนวนการออกอากาศมีทั้งสิ้น 20 ตอน โดยในประเทศไทย ออกอากาศในปี พ.ศ. 2551 รายการนี้ ถือว่าเป็นความร่วมมือกันระหว่าง สถานีโทรทัศน์แต่ละประเทศบนลุ่มน้ำโขง 6 ประเทศ ตัวแทนประเทศละ 1 สถานี มีดังต่อไปนี้

แม่น้ำโขงกับสถานการณ์สิ่งแวดล้อม

แก้

ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต

แก้

ดูที่บทความ ปลาที่พบในลุ่มแม่น้ำโขง

องค์กรแม่น้ำโขง

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. "River System of the World". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-09-19. สืบค้นเมื่อ 2007-06-16.
  2. ท่องเที่ยวน้ำโขง สัมผัสบรรยากาศหลากหลายที่ “แก่งผาได”
  3. ข้อมูลแหล่งน้ำ เก็บถาวร 2007-10-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศูนย์ปฏิบัติการณ์จังหวัดสระแก้ว

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้

33°42′30″N 94°41′42″E / 33.708333°N 94.695°E / 33.708333; 94.695