อุทยานแห่งชาติภูซาง

อุทยานแห่งชาติภูซาง อยู่ในเขตอำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา และอำเภอเทิง จังหวัดเชียงรายเป็นอุทยานแห่งชาติที่มีอาณาเขตติดต่อประเทศลาว และเป็นพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า

อุทยานแห่งชาติภูซาง
ไอยูซีเอ็นกลุ่ม 2 (อุทยานแห่งชาติ)
ที่ตั้ง	ตำบลภูซาง อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา
พื้นที่	178,049.62 ไร่
จัดตั้ง	วันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2543
ผู้เยี่ยมชม	54,589 (2559)
หน่วยราชการ	สำนักอุทยานแห่งชาติ

น้ำตกภูซาง หรืออีกชื่อที่เรียกกันว่า น้ำตกอุ่นภูซาง

การจัดตั้ง

วันที่ 2 พฤศจิกายน 2543 ได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าน้ำหงาวฝั่งซ้าย ในท้องที่ตำบลตับเต่า ตำบลหงาว อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย และป่าน้ำเปื๋อย ป่าน้ำหย่วน และป่าน้ำลาว ในท้องที่ตำบลภูซาง ตำบลทุ่งกล้วย กิ่งอำเภอภูซาง อำเภอเชียงคำ และตำบลร่มเย็น ตำบลแม่ลาว อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ให้เป็นอุทยานแห่งชาติภูซาง

น้ำตกภูซาง จัดว่าเป็นน้ำตกน้ำอุ่นเพียงแห่งเดียวในไทย เพราะน้ำจะมีอุณหภูมิเฉลี่ยอยู่ที่ 35 - 36  องศา และใสปราศจากกลิ่นกำมะถัน บริเวณใต้น้ำตกเป็นแอ่งน้ำใสสีเขียวมรกต

ลักษณะภูมิประเทศ

ภูมิประเทศ อุทยานแห่งชาติภูซาง มีพื้นที่เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อนติดเขตแดนสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีความสูงตั้งแต่ 440-1,548 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ยอดเขาที่สูงที่สุด คือ ยอดเขาดอยผาหม่น มีความสูงประมาณ 1,548 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารของแม่น้ำลาว น้ำหงาว น้ำเปื๋อย น้ำบง และน้ำญวน เพื่อหล่อเลี้ยงพื้นที่เกษตรกรรมของประชาชนในเขต อำเภอภูซาง อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา และ อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย อาณาเขตติดต่อด้านทิศเหนือ อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย อาณาเขตติดต่อด้านทิศใต้ อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา อาณาเขตติดต่อด้านทิศตะวันออก สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว อาณาเขตติดต่อด้านทิศตะวันตก อำเภอภูซาง

น้ำตกภูซาง เป็นน้ำตกชั้นเดียว ซึ่งตกลงสู่แอ่งน้ำเบื้องล่างสูงประมาณ 25 เมตร น้ำตกภูซางเป็นน้ำตกที่เป็นกระแสน้ำอุ่น มีอุณหภูมิประมาณ 35 องศาเซลเซียส

อุทยานแห่งชาติภูซาง เป็นถิ่นอาศัยของ "เต่าปูลู" ซึ่งเป็นเต่าหายากและใกล้สูญพันธุ์ เป็นเต่าน้ำจืดกินเนื้อเป็นอาหารชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Platysternon megacephalum (เป็นภาษาละตินแปลว่า "หัวโต อกแบน") ในสกุล Platysternon วงศ์ Platysternidae ซึ่งมีเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ในวงศ์และสกุลนี้

ลักษณะภูมิอากาศ

ภูมิอากาศ แบ่งได้ 3 ฤดู

• ฤดูฝน ตั้งแต่เดือน มิถุนายน - กันยายน
• ฤดูหนาว ตั้งแต่เดือน ตุลาคม - กุมภาพันธ์
• ฤดูร้อน ตั้งแต่เดือน มีนาคม - พฤษภาคม

พืชพรรณและสัตว์ป่า

สภาพป่าในพื้นที่อุทยานแห่งชาติภูซาง มีความหลากหลายของชนิดป่า ซึ่งสามารถจำแนกเป็นชนิดป่าต่าง ๆ โดยอาศัยปัจจัยทางสภาพภูมิประเทศ สภาพภูมิอากาศ ลักษณะดินและลักษณะของพืชพรรณที่ขึ้นอยู่ได้ 5 ชนิด ดังนี้

• ป่าเบญจพรรณ (Mixed Deciduous Forest) มีร้อยละ 50 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติชนิดพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น สัก, แดง, ประดู่, มะค่าโมง, ตะแบก, เก็ดแดง เป็นต้น ชนิดพันธุ์ไม้พื้นล่าง เช่น ไผ่ชนิดต่าง ๆ และหญ้าชนิดต่าง ๆ ชนิดพันธุ์ไม้เลื้อย เช่น หนามหัน บันไดลิง (เครือบ้า) เป็นต้น
• ป่าเต็งรัง (Dry Dipterocarp Forest) มีร้อยละ 30 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ชนิดพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น เต็ง, รัง, เหียง, พลวง เป็นต้น ชนิดพันธุ์ไม้พื้นล่าง เช่น หญ้าชนิดต่าง ๆ ชนิดพันธุ์ไม้เลื้อย เช่น บันไดลิง(เครือบ้า),ไม้พุ่ม เช่น มะเม่า เป็นต้น
• ป่าดิบเขา (Hill Evergreen Forest) มีร้อยละ 10 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ชนิดพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น ไม้ตระกูลก่อ ทะโล้ มณฑาป่า จำปีป่า เป็นต้น ชนิดพันธุ์ไม้พื้นล่าง เช่น ผักกูด กล้วยไม้เฟิร์น มอส พืชวงศ์ขิงข่า เป็นต้น
• ป่าดิบแล้ง (Dry Evergreen Forest) มีร้อยละ 8 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ชนิดพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น เติม ถ่อน ยางแดง ยางขาว ตะเคียนทอง แดง มะค่าโมง เป็นต้น ชนิดพันธุ์ไม้พื้นล่าง เช่นไผ่บง ไผ่หก มะพร้าวเต่า พืชวงศ์ขิงข่า เป็นต้น ชนิดพันธุ์ไม้เลื้อย เช่น สะบ้าช้าง เป็นต้น
• ป่าสน (Pine Forest) มีร้อยละ 2 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ชนิดพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น สนสองใบ สนสามใบ ชนิดพันธุ์ไม้พื้นล่าง เช่นหญ้าชนิดต่าง ๆ

สัตว์ป่า ในเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติภูซางมีสัตว์ป่าหลายชนิด เช่น เลียงผา กวาง เก้ง หมูป่า ลิง ค่าง ชะนี กระจง หมาใน ไก่ป่า ไก่ฟ้า กระรอก อีเห็น กระแตเหนือ และนกชนิดต่าง ๆ ที่พบเห็นมากกว่า 150 ชนิด และสัตว์เลื้อยคลาน เช่น ตะกวด เต่าปูลู ตัวนิ่ม งูชนิดต่าง ๆ เป็นต้น ซึ่งอุทยานแห่งชาติภูซางได้กำหนดให้ เต่าปูลู เป็นสัญลักษณ์ประจำอุทยานแห่งชาติภูซาง

การเดินทาง

อุทยานแห่งชาติภูซางอยู่ห่างจากจังหวัดพะเยาประมาณ 96 กิโลเมตร ไปตามเส้นทาง พะเยา -ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ (ทางหลวงหมายเลข 1021) และอยู่ห่างจากอำเภอเชียงคำประมาณ 20 กิโลเมตร โดยจากเชียงคำ ก่อนถึงโรงเรียนภูซางวิทยาคม เลี้ยวขวาเข้ามา (หมายเลขทางหลวง 1093) ผ่านที่ว่าการอำเภอภูซาง หรือเดินทางจากจังหวัดเชียงราย-เทิง-เชียงคำ ระยะทางประมาณ 100 กิโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 1021 หากเดินทางโดยรถโดยสารประจำทางจากพะเยา ถึงอำเภอเชียงคำ หรือจาก เชียงราย แล้วต่อรถโดยสารประจำทางขนาดเล็กสายเชียงคำ-บ้านฮวก รถจะผ่านที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูซาง