กลุ่มงูเห่า

กลุ่มงูเห่า เป็นคำศัพท์ทางการเมือง สำหรับเรียกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่ลงมติขัดแย้งกับมติของพรรคการเมืองต้นสังกัด เพื่อให้ได้ผลประโยชน์จากฝ่ายที่ลงคะแนนให้ หรือการไม่ย้ายพรรคตามสมาชิกส่วนมากภายหลังจากเกิดการยุบพรรค เป็นต้น โดยโอกาสที่จะเกิดกลุ่มงูเห่ามากที่สุดนั้น จะเกิดในช่วงรัฐบาลที่มีจำนวนเสียงในสภาระหว่างฝ่ายรัฐบาลและฝ่ายค้านไม่ห่างกันมากนัก หรือที่เรียกกันว่า "เสียงปริ่มน้ำ"

กลุ่มงูเห่ามีที่มาจากคำเปรียบเปรยของสมัคร สุนทรเวช หัวหน้าพรรคประชากรไทยในขณะนั้น ที่เปรียบตัวเองเป็นเหมือนชาวนาที่ถูกงูเห่ากัดในนิทานอีสป ซึ่งในประวัติศาสตร์การเมือง มีกลุ่มงูเห่าอยู่หลายครั้ง ดังนี้

กลุ่มงูเห่าพรรคประชากรไทย

เหตุการณ์เกิดขึ้น หลังการลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของ พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ ปลายปี พ.ศ. 2540 และพรรคร่วมรัฐบาลเดิมมีมติจะสนับสนุนให้พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ หัวหน้าพรรคชาติพัฒนา ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมตรีแทน ด้วยเสียงของพรรคความหวังใหม่ (125 เสียง) พรรคชาติพัฒนา (52 เสียง) พรรคประชากรไทย (18 เสียง) และ พรรคมวลชน (2 เสียง) รวม 197 เสียง

ขณะที่พรรคฝ่ายค้านเดิม นำโดย พรรคประชาธิปัตย์ (123 เสียง) ต้องการสนับสนุนให้ชวน หลีกภัย โดยร่วมกับ พรรคชาติไทย (39 เสียง) พรรคเอกภาพ (8 เสียง) พรรคพลังธรรม (1 เสียง) พรรคไท (1 เสียง) และพรรคร่วมรัฐบาลสมัย พล.อ.ชวลิต 2 พรรค ได้แก่ พรรคกิจสังคม (20 เสียง) และ พรรคเสรีธรรม (4 คน) รวมได้ 196 เสียง ซึ่งน้อยกว่าฝ่ายพรรคร่วมรัฐบาลเดิม อยู่เพียง 1 เสียง

พลตรี สนั่น ขจรประศาสน์ เลขาธิการพรรคประชาธิปัตย์ในขณะนั้น จึงได้ชักชวน สส.กลุ่มปากน้ำ ของวัฒนา อัศวเหม จากพรรคประชากรไทย จำนวน 13 คนเข้ามาสนับสนุน รวมเป็น 209 เสียง และทำให้ฝ่ายพรรคร่วมรัฐบาลเดิม เหลือเพียง 184 เสียง ทำให้ ชวน หลีกภัย ได้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี ท่ามกลางเสียงวิพากษ์วิจารณ์ว่า เป็นการไม่เคารพกติกาประชาธิปไตย เนื่องจากสมัคร สุนทรเวช หัวหน้าพรรคประชากรไทย มีมติพรรคไม่ให้กลุ่มของวัฒนาเข้าร่วมรัฐบาล หลังเหตุการณ์ครั้งนี้ทำให้สมัครที่เดิมเป็นรองนายกรัฐมนตรี ในฐานะหัวหน้าพรรคร่วมรัฐบาล กลับต้องกลายเป็นฝ่ายค้าน โดยเหลือ สส. ในสังกัดเพียง 4 คน หากไม่นับตัวเอง คือ สุมิตร สุนทรเวช น้องชายของสมัคร, ลลิตา ฤกษ์สำราญ, ห้างทอง ธรรมวัฒนะ และ สนิท กุลเจริญ

อย่างไรก็ดี หลังจากมีพระบรมราชโองการแต่งตั้งชวน หลีกภัย เป็นนายกรัฐมนตรี ชัยภักดิ์ ศิริวัฒน์ ซึ่งเป็น 1 ในสมาชิกที่สนับสนุนชวน ก็ตัดสินใจลาออกจากตำแหน่ง สส. ทันที

หลังเหตุการณ์ครั้งนี้ สมัคร สุนทรเวช หัวหน้าพรรคประชากรไทย ได้กล่าวเปรียบเทียบว่า ตนเองเป็นเหมือน ชาวนา ในนิทานอีสป เรื่อง "ชาวนากับงูเห่า" ที่เก็บงูเห่าที่กำลังจะตายจากความหนาวเย็น มาไว้ในอกเสื้อเพื่อให้ความอบอุ่น แต่ต่อมา งูเห่า นั้นก็ฉกชาวนาตาย ซึ่งสมัครเปรียบเทียบงูเห่า กับแกนนำของ สส. ทั้ง 12 คน โดยเฉพาะ สส. กลุ่มปากน้ำ ของวัฒนา อัศวเหม ซึ่งเดิมสังกัดพรรคชาติไทย แต่หลังจากมีความขัดแย้งกับ บรรหาร ศิลปอาชา หัวหน้าพรรค จึงไม่มีพรรรคสังกัด จนในที่สุดมาเข้าสังกัด พรรคประชากรไทยที่มีสมัครเป็นหัวหน้าพรรค และต่อมาก็มีการกระทำ ที่ขัดต่อมติพรรคดังกล่าว ทำให้ต่อมา สื่อมวลชนเรียก สส. 12 คนนี้ตามคำพูดของสมัครว่า "กลุ่มงูเห่า" อยู่เป็นเวลานาน

ต่อมาพรรคประชากรไทยตอบโต้โดยมีมติขับสมาชิกกลุ่มนี้ออกจากพรรค ซึ่งจะส่งผลให้สิ้นสภาพ สส. และกลุ่มงูเห่าได้ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญให้ตัดสินว่าการดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรสิ้นสุดลงตามมติพรรคหรือไม่ และต่อมาศาลรัฐธรรมนูญ ได้มีคำวินิจฉัย ที่ 1/2542 ลงวันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542 ว่า สมาชิกภาพของกลุ่มงูเห่าไม่ได้สิ้นสุดลง เนื่องจาก สส. มีความเป็นอิสระ ที่จะไม่ต้องปฏิบัติตามมติพรรค และมติขับไล่ออกจากพรรคเป็นมติที่ไม่ชอบ ขัดต่อการปฏิบัติหน้าที่ของ สส. ตามรัฐธรรมนูญ ส่งผลให้ สส. ทั้ง 12 คน ยังคงสถานภาพ และสามารถหาพรรคใหม่สังกัดได้ โดยต่อมากลุ่มนี้ได้ย้ายไปสังกัดพรรคราษฎร (ต่อมาคือพรรคมหาชน)

หลังพรรคประชาธิปัตย์ จัดตั้งรัฐบาลสำเร็จ แกนนำกลุ่ม สส. ดังกล่าวได้รับตำแหน่งรัฐมนตรีในรัฐบาลชวน หลีกภัย 4 ตำแหน่ง คือ พลอากาศเอกสมบุญ ระหงษ์ เป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี, วัฒนา อัศวเหม เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย, ประกอบ สังข์โต เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม และ ยิ่งพันธ์ มนะสิการ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ในเวลาต่อมา วัฒนา อัศวเหม แกนนำกลุ่มงูเห่า ถูกดำเนินการตรวจสอบ กรณีพัวพันกับการทุจริตโครงการบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่าน

สมาชิกกลุ่มงูเห่า 13 คน

1. วัฒนา อัศวเหม สส.สมุทรปราการ
2. พลอากาศเอก สมบุญ ระหงษ์ สส.สมุทรปราการ (เสียชีวิตแล้ว)
3. ยิ่งพันธ์ มนะสิการ สส.พิษณุโลก (เสียชีวิตแล้ว)
4. ประกอบ สังข์โต สส.นนทบุรี (เสียชีวิตแล้ว)
5. มั่น พัธโนทัย สส.สมุทรปราการ
6. สำเร็จ อัจฉริยะประสิทธิ์ สส.นนทบุรี
7. สมพร อัศวเหม สส.สมุทรปราการ (เสียชีวิตแล้ว)
8. ไกรสิทธิ์ ไกรสิทธิ์พงศ์ สส.พิษณุโลก
9. สุชาติ บรรดาศักดิ์ สส.นนทบุรี
10. พูนผล อัศวเหม สส.สมุทรปราการ
11. ฉลอง เรี่ยวแรง สส.นนทบุรี
12. ทนุศักดิ์ เล็กอุทัย สส.อุตรดิตถ์
13. ชัยภักดิ์ ศิริวัฒน์ สส.อุตรดิตถ์ (ลาออกทันทีหลังแต่งตั้งนายกรัฐมนตรี)

กลุ่มงูเห่าพรรคพลังประชาชน (กลุ่มเพื่อนเนวิน)

ในสภาผู้แทนราษฎรไทย ชุดที่ 23 หลังจาก สมัคร สุนทรเวช พ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จึงได้มีการลงมติเลือกนายกรัฐมนตรีครั้งใหม่ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2551 โดยมีความขัดแย้งกันระหว่างการเสนอชื่อผู้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดย เนวิน ชิดชอบ ต้องการเสนอชื่อสมัคร สุนทรเวชอีกครั้ง แต่คนในพรรคกลุ่มหนึ่งต้องการเสนอชื่อ สมชาย วงศ์สวัสดิ์ แทน สุดท้ายผู้ที่ถูกเสนอชื่อก็เป็นสมชาย วงศ์สวัสดิ์ จนเมื่อการยุบพรรคพลังประชาชน เนวิน ชิดชอบจึงนำ สส. กลุ่มเพื่อนเนวิน ทั้ง 23 คน ย้ายไปรวมกับพรรคมัชฌิมาธิปไตย ตั้งพรรคภูมิใจไทยขึ้น และลงมติเลือกอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จนเกิดวลีทางการเมืองขึ้นมาว่า "มันจบแล้วครับนาย"

สมาชิกกลุ่มงูเห่า 24 คน

1. ชัย ชิดชอบ ประธานสภาผู้แทนราษฎร และประธานรัฐสภา สส.สัดส่วน
2. เชิดชัย วิเชียรวรรณ สส.อุดรธานี
3. ทวีวัฒน์ ฤทธิ์ฤาชัย สส.สกลนคร
4. บุญจง วงศ์ไตรรัตน์ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย สส.นครราชสีมา
5. ประจักษ์ แกล้วกล้าหาญ สส.ขอนแก่น อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม ใน รัฐบาลอภิสิทธิ์
6. เพิ่มพูน ทองศรี สส.สัดส่วน
7. ประสิทธิ์ ตั้งศรีเกียรติกุล สส.บุรีรัมย์
8. ปัญญา ศรีปัญญา สส.ขอนแก่น
9. พัฒนา สังขทรัพย์ สส.เลย
10. ภิรมย์ พลวิเศษ สส.นครราชสีมา
11. มนต์ไชย ชาติวัฒนศิริ สส.บุรีรัมย์
12. ยรรยง ร่วมพัฒนา สส.สุรินทร์
13. รังสิกร ทิมาตฤกะ สส.บุรีรัมย์
14. เลิศศักดิ์ ทัศนเศรษฐ สส.สุรินทร์
15. มานะศักดิ์ จันทร์ประสงค์ สส.นนทบุรี
16. วิเชียร อุดมศักดิ์ สส.อำนาจเจริญ
17. วีระ รักความสุข สส.สัดส่วน
18. ศุภชัย โพธิ์สุ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สส.นครพนม
19. สนอง เทพอักษรณรงค์ สส.บุรีรัมย์
20. สาธิต เทพวงศ์ศิริรัตน์ สส.สุรินทร์ (ต่อมาไปสังกัดพรรคเพื่อแผ่นดิน)
21. สุชาติ โชคชัยวัฒนากร สส.มหาสารคาม อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม ดำรงตำแหน่งต่อจาก นายประจักษ์ แกล้วกล้าหาญ
22. โสภณ ซารัมย์ สส.บุรีรัมย์ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
23. ศุภชัย ใจสมุทร อดีตรองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี
24. ชวรัตน์ ชาญวีรกูล อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย

กลุ่มงูเห่าพรรคอนาคตใหม่

กลุ่มงูเห่าของพรรคอนาคตใหม่เกิดขึ้นในช่วงแรก เนื่องจากมี สส.ในพรรคลงมติในสภาสวนกับมติของพรรคอยู่หลายครั้ง จึงเป็นเหตุให้ถูกขับออกจากพรรค โดยระยะแรกมี 4 คน ดังนี้

1. กวินนาถ ตาคีย์ สส.ชลบุรี (ย้ายไปสังกัดพรรคพลังท้องถิ่นไท)
2. พันตำรวจโท ฐนภัทร กิตติวงศา สส.จันทบุรี (ย้ายไปสังกัดพรรคพลังประชารัฐ)
3. ศรีนวล บุญลือ สส.เชียงใหม่ (ย้ายไปสังกัดพรรคภูมิใจไทย)
4. จารึก ศรีอ่อน สส.จันทบุรี (ย้ายไปสังกัดพรรคพลังท้องถิ่นไท)

ต่อมาเมื่อพรรคอนาคตใหม่ถูกยุบ ก็มีกลุ่ม สส.ที่ไม่ได้ย้ายตามพรรคไปยังพรรคก้าวไกล และไปสังกัดพรรคร่วมรัฐบาลแทน

1. มณฑล โพธิ์คาย สส.กรุงเทพฯ เขต 20
2. โชติพิพัฒน์ เตชะโสภณมณี สส.กรุงเทพฯ เขต 23
3. เอกการ ซื่อทรงธรรม สส.แพร่ เขต 1
4. อนาวิล รัตนสถาพร สส.ปทุมธานี เขต 3
5. กิตติชัย เรืองสวัสดิ์ สส.ฉะเชิงเทรา เขต 1
6. ฐิตินันท์ แสงนาค สส.ขอนแก่น เขต 1
7. วิรัช พันธุมะผล สส.บัญชีรายชื่อ ลำดับที่ 36
8. สำลี รักสุทธี สส.บัญชีรายชื่อ ลำดับที่ 47
9. สมัคร ป้องวงษ์ สส.สมุทรสาคร เขต 2
10. จุลพันธ์ โนนศรีชัย สส.บัญชีรายชื่อ ลำดับที่ 52

โดยคนที่ 1 - 8 ย้ายไปสังกัดพรรคภูมิใจไทย ส่วนคนที่ 9 ย้ายไปสังกัดพรรคชาติพัฒนา พรรคชาติพัฒนากล้า พรรคภูมิใจไทย และพรรครวมไทยสร้างชาติตามลำดับ และคนที่ 10 ย้ายไปสังกัดพรรคชาติไทยพัฒนา

กลุ่มงูเห่าพรรคก้าวไกล

หลังจากย้ายมาจากพรรคอนาคตใหม่ ก็เกิดเหตุงูเห่าขึ้นอีก หลังลงมติไว้วางใจรัฐมนตรีอนุทิน ชาญวีรกูล และ ศักดิ์สยาม ชิดชอบ ในการลงอภิปรายไม่ไว้วางใจ

1. ขวัญเลิศ พานิชมาท สส.ชลบุรี เขต 5
2. คารม พลพรกลาง สส.บัญชีรายชื่อ
3. เอกภพ เพียรพิเศษ สส.เชียงราย เขต 1
4. พีรเดช คำสมุทร สส.เชียงราย เขต 6

โดยพรรคมีมติลงโทษห้ามร่วมงานทุกกิจกรรมของพรรค โดยไม่มีการขับออกแบบกลุ่มงูเห่าพรรคอนาคตใหม่ก่อนหน้านี้ ต่อมาย้ายไปสังกัดพรรคภูมิใจไทยทั้งหมด

กลุ่มงูเห่าพรรคเพื่อไทย

พรรคเพื่อไทยมีมติขับ สส.ออกจากการเป็นสมาชิกพรรค 2 ราย ได้แก่

1. ศรัณย์วุฒิ ศรัณย์เกตุ สส.อุตรดิตถ์ ที่มีพฤติการณ์พูดกล่าวร้าย ทำให้พรรคเกิดความเสื่อมเสีย (ย้ายไปสังกัดพรรคเพื่อชาติ และพรรครวมไทยสร้างชาติตามลำดับ)
2. พรพิมล ธรรมสาร สส.ปทุมธานี เหตุเพราะช่วงปี พ.ศ. 2562 - 2564 พรพิมลไม่เคยร่วมประชุมและทำกิจกรรมพรรค รวมถึงโหวตสวนมติพรรคตลอด (ย้ายไปสังกัดพรรคภูมิใจไทย)

กลุ่มงูเห่าพรรคประชาธิปัตย์

ในการพิจารณาให้ความเห็นชอบบุคคลซึ่งสมควรได้รับแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2566 รอบที่ 3 มี สส. ของพรรคประชาธิปัตย์จำนวน 16 คน ลงมติ "เห็นชอบ" ให้เศรษฐา ทวีสิน บุคคลที่ได้รับเสนอชื่อจากพรรคเพื่อไทย ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ซึ่งสวนทางกับมติพรรคที่ให้งดออกเสียง และ/หรือ ไม่เห็นชอบ ดังนี้

1. พลตำรวจตรี สุรินทร์ ปาลาเร่ สส.สงขลา
2. อวยพรศรี เชาวลิต สส.นครศรีธรรมราช
3. เดชอิศม์ ขาวทอง สส.สงขลา
4. ศักดิ์สิทธิ์ ขาวทอง สส.สงขลา
5. สุภาพร กำเนิดผล สส.สงขลา
6. ยูนัยดี วาบา สส.ปัตตานี
7. ชัยชนะ เดชเดโช สส.นครศรีธรรมราช
8. พิทักษ์เดช เดชเดโช สส.นครศรีธรรมราช
9. ทรงศักดิ์ มุสิกอง สส.นครศรีธรรมราช
10. ว่าที่ร้อยโท ยุทธการ รัตนมาศ สส.นครศรีธรรมราช
11. สุพัชรี ธรรมเพชร สส.พัทลุง
12. กาญจน์ ตั้งปอง สส.ตรัง
13. สมบัติ ยะสินธุ์ สส.แม่ฮ่องสอน
14. วุฒิพงษ์ นามบุตร สส.อุบลราชธานี
15. ชาตรี หล้าพรหม สส.สกลนคร
16. จักพันธ์ ปิยพรไพบูลย์ สส.ประจวบคีรีขันธ์