สถานีรถไฟกรุงเทพ

สถานีรถไฟกรุงเทพ หรือที่นิยมเรียกกันว่า สถานีรถไฟหัวลำโพง เป็นสถานีรถไฟหลักของประเทศไทย และเป็นสถานีที่เก่าแก่ที่สุด เริ่มก่อสร้างขึ้นในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2453 สร้างเสร็จและเปิดใช้งานเมื่อวันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2459 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ปัจจุบันสามารถเชื่อมต่อกับรถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล ได้บริเวณถนนพระรามที่ 4 โดยมีรูปแบบของทางเชื่อมต่อทางสถาปัตยกรรมที่กลมกลืนกับรถไฟฟ้ามหานคร

สถานีรถไฟกรุงเทพ
ข้อมูลสถานี
ที่ตั้ง	ถนนรองเมือง แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร
พิกัด	13.73999°N 100.518143°E / 13.73999; 100.518143
เส้นทาง	สายเหนือ      สายตะวันออกเฉียงเหนือ      สายใต้      สายตะวันออก
เชื่อมต่อ	รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดงเข้ม
ชานชาลา	12 ชานชาลาราง (ตัวสถานี) 8 ชานชาลาราง (โรงรถดีเซลราง)
ระบบอาณัติสัญญาณ	ไฟสีสองท่า
ข้อมูลอื่น ๆ
เปิดใช้งาน	25 มิถุนายน พ.ศ. 2459
รหัส	1001
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ปริมาณการเดินทาง
ผู้โดยสาร	60,000+ คนต่อวัน
เส้นทาง
สถานีก่อนหน้า ขบวนรถไฟ สถานีต่อไป สถานีปลายทาง   รถไฟทางไกล สายเหนือ - สายตะวันออกเฉียงเหนือ - สายใต้   ป้ายหยุดรถไฟยมราช สถานีปลายทาง   รถไฟทางไกล สายตะวันออก   ป้ายหยุดรถไฟอุรุพงษ์ สถานียศเส มุ่งหน้า สถานีรังสิต    สายสีแดงเข้ม  ช่วงรังสิต-บางซื่อ-หัวลำโพง   สถานีปลายทาง สถานีปลายทาง    สายสีแดงเข้ม  ช่วงหัวลำโพง-บางบอน-มหาชัย   สถานีคลองสาน มุ่งหน้า สถานีมหาชัย สถานีปลายทาง    สายเฉลิมรัชมงคล  เชื่อมต่อที่ สถานีหัวลำโพง   สถานีสามย่าน มุ่งหน้า สถานีเตาปูน

ภายนอกสถานีรถไฟกรุงเทพ

ภายในสถานีรถไฟกรุงเทพ

สถานีกรุงเทพก่อสร้างในลักษณะโดมสไตล์อิตาเลียนผสมกับศิลปะแบบเรอเนสซองซ์ คล้ายกับสถานีรถไฟแฟรงก์เฟิร์ตในประเทศเยอรมนี ประดับด้วยหินอ่อนและเพดานมีการสลักลายนูนต่าง ๆ เป็นหลัก โดยมีนาฬิกาขนาดใหญ่รัศมี 80 เซนติเมตร ตั้งอยู่กลางสถานีรถไฟเป็นสัญลักษณ์แห่งหนึ่ง

สถานีกรุงเทพมีรถไฟประมาณ 200 ขบวนต่อวัน โดยมีผู้โดยสารที่มาใช้บริการที่สถานีกรุงเทพหลายหมื่นคน (ข้อมูลในปี พ.ศ. 2561) และโดยเฉพาะช่วงวันสำคัญและวันหยุดเนื่องในเทศกาลต่าง ๆ ของไทย เช่น วันขึ้นปีใหม่ วันสงกรานต์ จะมีผู้โดยสารเป็นจำนวนมาก

เนื้อหา

ประวัติ

กรุงเทพ Bangkok กิโลเมตรที่ 0.00 ยมราช Yommarat +2.17 กม. ดูเพิ่ม : รายชื่อสถานีรถไฟ ย่านชานเมือง

สถานีรถไฟกรุงเทพ หรือที่นิยมเรียกว่า สถานีรถไฟหัวลำโพง ซึ่งคำว่า หัวลำโพง มักสันนิษฐานตามข้อสันนิษฐานของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ว่าตั้งชื่อตามชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่งคือ ต้นลำโพง ซึ่งเคยมีมากในบริเวณนี้ จึงเรียกว่า ทุ่งหัวลำโพง หรือ ทุ่งวัวลำพอง ซึ่งแต่เดิมคงเคยเป็นที่เลี้ยงวัวของแขก ซึ่งคำว่า วัวลำพอง เพี้ยนมาจากคำว่า หัวลำโพง เนื่องจากชาวต่างชาติในสมัยรัชกาลที่ 5 ไม่สามารถอ่านคำว่า หัวลำโพง ได้

แต่ทั้งนี้ที่มาของชื่อนั้นยังไม่เป็นที่แน่ชัด เนื่องจากรัชกาลที่ 5 ทรงมีประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 14 ฉบับที่ 148 พุทธศักราช 2440 ว่า วัวลำพอง กับ หัวลำโพง มิใช่สถานที่เดียวกัน และมีอีกคำอธิบายว่า อาจจะเป็นคำผสมทั้งภาษาไทยกับภาษามลายู จากคำว่า ขัว ในภาษาไทย ซึ่งแปลว่า สะพาน กับคำว่า lampung ในภาษามลายู (ออกเสียง ลำพุง) แปลว่า ชั่วคราว, ลอย ขัวลำพุง จึงหมายถึง สะพานชั่วคราว (ทอดข้ามหรือลอยในลำน้ำ) กลายเป็นหัวลำโพง เพื่อสะดวกการออกเสียงของชาวไทยไปในที่สุด ทั้งนี้ใกล้กับบริเวณหัวลำโพงขึ้นไปทางทิศเหนือ มีถนนคลองลำปัก ซึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะมาจากภาษามลายูอีกเช่นกัน คือ lambak ที่หมายถึง กองของสิ่งของต่าง ๆ

สถานีนี้เริ่มสร้างในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 ในปี พ.ศ. 2453 สร้างเสร็จและเริ่มใช้งาน วันที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2459 ในรัชสมัยรัชกาลที่ 6 สถานีรถไฟกรุงเทพ เดิมเป็นสถานีที่ให้บริการทั้งด้านการขนส่งสินค้า และขนส่งมวลชน ต่อมาการขยายตัวในด้านการโดยสารและขนส่งสินค้ามีมากขึ้น แต่ด้วยพื้นที่อันจำกัดเพียง 120 ไร่ จึงทำให้ต้องย้ายกิจการขนส่งสินค้าไปอยู่ที่ย่านสินค้าพหลโยธิน ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 และทำการปรับปรุงสถานีรถไฟกรุงเทพให้เป็นสถานีรถไฟสำหรับบริการด้านขนส่ง มวลชนเพียงอย่างเดียว เพื่อสามารถรองรับผู้โดยสารจากทั่วทุกสารทิศของประเทศ

ตัวสถานีแบ่งเป็นสองส่วนหลัก ได้แก่ อาคารมุขหน้า มีลักษณะเหมือนระเบียงยาว และอาคารโถงสถานีเป็นอาคารหลังคาโค้งขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบคลาสสิก คือ เป็นงานเลียนแบบสถาปัตยกรรมโบราณของกรีก - โรมัน จุดเด่นของสถานีหัวลำโพงอีกอย่างหนึ่งคือ กระจกสีที่ช่องระบายอากาศ ทั้งด้านหน้าและด้านหลังซึ่งประดับไว้อย่างผสมผสานกลมกลืนกับตัวอาคาร เช่นเดียวกับนาฬิกาบอกเวลาซึ่งติดตั้งไว้กลางส่วนโค้งของอาคารด้านในและด้าน นอก โดยเป็นนาฬิกาที่สั่งทำขึ้นพิเศษเป็นการเฉพาะ ไม่ระบุชื่อบริษัทผู้ผลิตเหมือนนาฬิกาทั่ว ๆ ไป

บริเวณที่พักผู้โดยสารเป็นห้องโถงชั้นครึ่ง ชั้นล่างซึ่งมีที่นั่งจำนวนมาก มีร้านค้าหลากหลาย ได้แก่ ร้านอาหาร ขนม เครื่องดื่ม ผลไม้ ขนมปัง ไอศกรีม หนังสือ ร้านขายยา ฯลฯ ก่อนถึงห้องจำหน่ายตั๋วล่วงหน้ายังมีห้องละหมาดอีกด้วย เหนือห้องประชาสัมพันธ์มีจอภาพขนาด 300 นิ้ว ควบคุมด้วยระบบดอลบีดิจิตอล ฉายเรื่องราวเกี่ยวกับการรถไฟ ส่วนชั้นลอย มีที่นั่งไม่มากนัก มีบริษัททัวร์ บริษัทรับจองโรงแรมและตั๋วเครื่องบิน บริการแลกเปลี่ยนเงินตรา และร้านกาแฟ

ที่ผนังด้านซ้ายและขวาของสถานีกรุงเทพมีภาพเขียนสีน้ำ เป็นภาพสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญๆ ของประเทศ อาทิ พระบรมมหาราชวัง ตลาดน้ำ เขาวัง ภูกระดึง หาดสมิหลา ฯลฯ นอกจากนี้ที่ด้านหน้าสถานีมีสวนหย่อมและน้ำพุสำหรับประชาชน โดยข้าราชการรถไฟได้รวบรวมทุนทรัพย์จัดสร้างอนุสาวรีย์น้อมเกล้าฯ อุทิศส่วนกุศลถวายแด่พระพุทธเจ้าหลวง อนุสาวรีย์ที่ว่านี้เป็นรูป “ช้างสามเศียร” มีพระบรมรูปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แกะสลักเป็นภาพนูนสูงประดิษฐานอยู่ด้านบน

กิจการรถไฟในปัจจุบัน มีเส้นทางที่ออกจากสถานีหัวลำโพง จำนวน 4 สาย ได้แก่

• ทางรถไฟสายเหนือ ต้นทางอยู่ที่สถานีรถไฟกรุงเทพ ปลายทาง สถานีรถไฟเชียงใหม่ ระยะทาง 751.42 กิโลเมตร
• ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ ต้นทางอยู่ที่สถานีรถไฟกรุงเทพ เมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางถนนจิระจะแยกออกเป็น 2 สาย ดังนี้
  • ปลายทางสถานีรถไฟอุบลราชธานี ระยะทาง 575.10 กิโลเมตร
  • ปลายทางสถานีรถไฟหนองคาย ระยะทาง 621.10 กิโลเมตร
• ทางรถไฟสายตะวันออก ต้นทางสถานีรถไฟกรุงเทพ เมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางฉะเชิงเทราแล้วแยกออกเป็น 2 สาย คือ
  • ปลายทางสถานีรถไฟอรัญประเทศ ระยะทาง 254.50 กิโลเมตร
  • ปลายทางสถานีรถไฟบ้านพลูตาหลวง ระยะทาง 184.03 กิโลเมตร
• ทางรถไฟสายใต้ต้นทางสถานีกรุงเทพ และสถานีธนบุรีเมื่อถึงสถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่แล้วแยกออกเป็น 2 สาย คือ
  • ปลายทางสถานีรถไฟบัตเตอร์เวอร์ธ ประเทศมาเลเซีย ระยะทาง 973.84 กิโลเมตร (นับถึงสถานีรถไฟปาดังเบซาร์)
  • ปลายทางสถานีรถไฟสุไหงโก-ลก ระยะทาง 1,142.99 กิโลเมตร

สถานีรถไฟกรุงเทพในปัจจุบัน มีสถานีหัวลำโพง ในเส้นทางของรถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล ให้บริการอยู่ภายในชั้นใต้ดินของสถานีรถไฟ

แผนผังสถานี

G ชานชาลารถไฟทางไกล		ชานชาลารถไฟทางไกล จำนวน 12 ชานชาลา เป็นชานชาลาเกาะกลาง
G ชั้นขายบัตรโดยสาร	ชั้นขายบัตรโดยสาร	โถงพักคอยและรับผู้โดยสาร, ห้องขายบัตรโดยสาร, เครื่องขายบัตรโดยสาร, ร้านค้า, ทางออก
B1-B2 ส่วนของสถานีรถไฟฟ้ามหานคร	ชั้นขายบัตรโดยสาร	ทางเดินเชื่อมไปยัง สถานีหัวลำโพง (รถไฟฟ้ามหานคร), ชั้นขายบัตรโดยสาร (รถไฟฟ้ามหานคร), ชานชาลาสถานี

อุบัติเหตุ

• พ.ศ. 2529 เหตุหัวรถจักรชนสถานีกรุงเทพ พ.ศ. 2529
• พ.ศ. 2559 เหตุการณ์ไฟไหม้สถานีกรุงเทพ
• พ.ศ. 2559 เหตุการณ์ระเบิดบริเวณสถานีหัวลำโพง พ.ศ. 2559
• และรวมถึงเหตุการณ์รถไฟตกรางในย่าน หลายครั้ง

สมุดภาพ

• 

  รถจักรไอน้ำโมกุล C56 หมายเลข 714 (C56-16) ที่ย่านสถานีรถไฟกรุงเทพ

• 

  ชานชาลาที่ 8 สำหรับขบวนรถเร็วที่ 109 กรุงเทพ - เชียงใหม่

• 

  รูปปั้นช้างเอราวัณ ด้านหน้าสถานีรถไฟกรุงเทพ

• 

  ระหว่างชานชาลาที่ 4-5

• 

  รถจักรดีเซลไฟฟ้า เอเอชเค รถดีเซลรางสปรินเทอร์ และแดวู ในย่านสถานีรถไฟกรุงเทพ

• 

  ขบวนรถด่วนที่ 83 กรุงเทพ - ตรัง จอดเทียบชานชาลาที่ 10 ในปี พ.ศ. 2549

• 

  รถดีเซลราง ทีเอชเอ็น และเอ็นเคเอฟ ในย่านสถานีรถไฟกรุงเทพ

• 

  ชานชาลาสถานีรถไฟกรุงเทพ มองจากย่านสถานี

อ้างอิง

• กรมรถไฟหลวง, รายงานกองบัญชาการครั้งที่ 20 กล่าวด้วยการเดินรถไฟหลวงทางขนาดใหญ่ในกรุงสยามประจำพระพุทธศักราช 2459 (ปีคฤศต์ศักราช 1916-17), โรงพิมพ์กรมรถไฟ, พระนคร, พ.ศ. 2460 (เก็บรักษาที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติ)
• กรมรถไฟหลวง,งานฉลองรถไฟหลวง 50 ปี, โรงพิมพ์กรมรถไฟ, พระนคร, พ.ศ. 2490
• ประวัติสถานีรถไฟกรุงเทพ (หัวลำโพง) จากการรถไฟแห่งประเทศไทย
• ประวัติสถานีรถไฟกรุงเทพ ฝ่ายการช่างโยธา การรถไฟแห่งประเทศไทย

ดูเพิ่ม

• รถรางเยาวราช

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ สถานีรถไฟกรุงเทพ
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

• เฟซบุ๊ค

สถานีใกล้เคียง

สถานีก่อนหน้า	ขบวนรถไฟ			สถานีต่อไป
สถานีปลายทาง		รถไฟทางไกล สายเหนือ - สายตะวันออกเฉียงเหนือ - สายใต้		ป้ายหยุดรถไฟยมราช
สถานีปลายทาง		รถไฟทางไกล สายตะวันออก		ป้ายหยุดรถไฟอุรุพงษ์
สถานียศเส มุ่งหน้า สถานีรังสิต		สายสีแดงเข้ม  ช่วงรังสิต-บางซื่อ-หัวลำโพง		สถานีปลายทาง
สถานีปลายทาง		สายสีแดงเข้ม  ช่วงหัวลำโพง-บางบอน-มหาชัย		สถานีคลองสาน มุ่งหน้า สถานีมหาชัย
สถานีปลายทาง		สายเฉลิมรัชมงคล  เชื่อมต่อที่ สถานีหัวลำโพง		สถานีสามย่าน มุ่งหน้า สถานีเตาปูน