ถนนเจริญกรุง

ถนนเจริญกรุง (อักษรโรมัน: Thanon Charoen Krung) ถนนสายสำคัญสายหนึ่งในพื้นที่กรุงเทพมหานคร เริ่มต้นตั้งแต่ถนนสนามไชยบริเวณวงเวียน รด. หน้าหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน และหลังจากตัดกับถนนพระรามที่ 3 แล้ว ถนนเจริญกรุงจะมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าถนนตก จนไปสิ้นสุดที่แม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณโรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์ และการไฟฟ้านครหลวงเขตยานนาวา โดยเป็นถนนรุ่นแรกที่ใช้เทคนิคการสร้างแบบตะวันตก ผ่านพื้นที่เขตพระนคร, เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย, เขตสัมพันธวงศ์, เขตบางรัก, เขตสาทร และเขตบางคอแหลม และเป็นเส้นแบ่งของเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย (ด้านซ้าย) กับเขตสัมพันธวงศ์ (ด้านขวา) ตั้งแต่ช่วงสะพานเหล็กบนไปจนถึงบริเวณแยกหมอมี

ถนนเจริญกรุงในกลางปี พ.ศ. 2559 ช่วงเชิงสะพานพิทยเสถียร (สะพานเหล็กล่าง) ย่านตลาดน้อย เขตสัมพันธวงศ์

ประวัติ

ถนนเจริญกรุงในสมัยรัชกาลที่ 5

ถนนเจริญกรุงเป็นถนนที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2405 แล้วเสร็จใน พ.ศ. 2407 มีความยาวจากถนนสนามไชยถึงดาวคะนอง 8,575 เมตร การก่อสร้างถนนเจริญกรุงนั้นเนื่องจากในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีชาวต่างประเทศเข้ามาอยู่ในกรุงเทพฯ มากขึ้น และมีพวกกงสุลได้เข้าชื่อกันขอให้สร้างถนนสายยาวสำหรับขี่ม้าหรือนั่งรถม้าตากอากาศและอ้างว่า “เข้ามาอยู่ที่กรุงเทพมหานครไม่มีถนนหนทางที่จะขี่รถม้าไปเที่ยว พากันเจ็บไข้เนือง ๆ” ในปีระกา พ.ศ. 2404 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค ต่อมาคือ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ที่สมุหพระกลาโหมเป็นแม่กอง พระยาอินทราธิบดีสีหราชรองเมืองเป็นนายงาน รับผิดชอบในการก่อสร้างถนนช่วงตั้งแต่คูเมืองชั้นในถึงถนนตกริมแม่น้ำเจ้าพระยาที่ตำบลบางคอแหลม เรียกว่าถนนเจริญกรุงตอนใต้ (แต่ชาวบ้านมักเรียกว่าเจริญกรุงตอนล่าง) กว้าง 5 วา 4 ศอก (ประมาณ 10 เมตร หรือเทียบได้กับถนน 4 เลน) โดยมีนายเฮนรี อาลาบาศเตอร์ (ต้นสกุลเศวตศิลา) เป็นผู้สำรวจแนวถนนและเขียนแผนผังถนน และในปีจอ พ.ศ. 2405 โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ครุฑ) เป็นแม่กอง พระยาบรรหารบริรักษ์ (สุ่น) เป็นนายงาน รับผิดชอบการก่อสร้างถนนเจริญกรุงตอนใน คือช่วงระยะทางตั้งแต่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์) ถึงสะพานดำรงสถิต (สะพานเหล็กบน) กว้าง 4 วา โดยสร้างเป็นถนนดินอัด เอาอิฐเรียงตะแคงปูให้ชิดกัน ตรงกลางนูนสูง เมื่อถูกฝนไม่กี่ปีก็ชำรุด การก่อสร้างถนนเจริญกรุงตอนในนี้เดิมกำหนดให้ตัดตรงจากสะพานดำรงสถิต ถึงกำแพงเมืองด้านถนนสนามไชย แต่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงทักท้วงว่าการสร้างถนนตรงมาสู่พระบรมมหาราชวังอาจเป็นชัยภูมิให้ข้าศึกใช้ตั้งปืนใหญ่ยิงทำลายกำแพงเมืองได้ จึงต้องเปลี่ยนแนวถนนมาหักมุมเลี้ยวตรงเชิงสะพานดำรงสถิต

เมื่อสร้างถนนเจริญกรุงเสร็จใหม่ ๆ นั้น ยังไม่ได้พระราชทานนาม จึงเรียกกันทั่วไปว่า ถนนใหม่ และชาวยุโรปเรียกว่า นิวโรด (New Road) ชาวจีนเรียกตามสำเนียงแต้จิ๋วว่า ซิงพะโล่ว (จีน: 新打路) แปลว่าถนนตัดใหม่ ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามถนนว่า "ถนนเจริญกรุง" ซึ่งมีความหมายถึงความเจริญรุ่งเรืองของบ้านเมือง เช่นเดียวกับชื่อถนนบำรุงเมืองและถนนเฟื่องนคร ที่โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในคราวเดียวกัน

รายชื่อทางแยก

รายชื่อทางแยกบน ถนนเจริญกรุง(ถนนตก) ทิศทาง: วงเวียนรด.–แม่น้ำเจ้าพระยา

จังหวัด	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
ถนนเจริญกรุง (วงเวียนรด.–แยกถนนตก)
กรุงเทพมหานคร	0+000	แยกวงเวียนรด.	เชื่อมต่อจาก: ถนนท้ายวัง
			ถนนสนามชัย ไปปากคลองตลาด	ถนนสนามชัย ไปปิ่นเกล้า
			ถนนราชินี ไปปากคลองตลาด	ถนนราชินี ไป
		สะพานมอญ ข้ามคลองรอบกรุง
		แยกสะพานมอญ	ถนนอัษฏางค์ ไปปากคลองตลาด	ถนนอัษฏางค์ ไปสนามหลวง
		แยกสี่กั๊กพระยาศรี	ถนนเพื่องนคร ไปสี่กั๊กเสาชิงช้า	ไม่มี
		แยกเฉลิมกรุง	ถนนตีทอง ไปเสาชิงช้า	ไม่มี
		แยกอุณากรรณ	ถนนอุณากรรณ ไปเสาชิงช้า	ถนนบูรพา ไปพาหุรัด
		แยกสามยอด	ถนนมหาชัย ไปสำราญราษฎร์	ไม่มี
		สะพานดำรงสถิต ข้ามคลองโอ่งอ่าง
		แยกเอส. เอ. บี.	ถนนวรจักร ไปแม้นศรี	ถนนจักรวรรดิ์ ไปพระปกเกล้า
		แยกเสือป่า	ถนนวรจักร ไปแม้นศรี	ถนนจักรวรรดิ์ ไปพระปกเกล้า
		แยกแปลงนาม	ไม่มี	ถนนพลับพลาไชย ไป พลับพลาไชย
		แยกหมอมี	ไม่มี	ถนนมิตรพันธ์ ไปวงเวียน 22
		แยกลำพูนไชย	ไม่มี	ถนนลำพูนไชย ไปถนนเยาวราช
		วงเวียนโอเดียน	ไม่มี	ไม่มี
			ถนนข้าวหลาม ไปถนนมหาพฤฒาราม	ถนนทรงวาด ไปท่าน้ำราชวงศ์
		สะพานพิทยเสถียร ข้ามคลองผดุงกรุงเกษม
		แยกสี่พระยา	ไม่มี	ถนนสี่พระยา ไปแยกมหานคร-สี่พระยา
		แยกสุรวงศ์	เชื่อมต่อจาก: ถนนสุรวงศ์
		แยกบางรัก	ไม่มี	ถนนสีลม ไปศาลาแดง
		แยกเฉลิมพันธ์	ไม่มี	ถนนสาทร ไปพระรามที่ 4
		แยกตรอกจันทร์	ไม่มี	ถนนจันทร์ ไปถนนสาธุประดิษฐ์, ถนนนางลิ้นจี่
		แยกถนนตก	ถนนพระรามที่ 3 ไปคลองเตย	ถนนพระรามที่ 3 ไปบุคคลโล
			ตรงไป: ถนนตก ไปแม่น้ำเจ้าพระยา
ถนนตก (แยกถนนตก–แม่น้ำเจ้าพระยา)
กรุงเทพมหานคร		แยกถนนตก	เชื่อมต่อจาก: ถนนเจริญกรุง
			ถนนพระรามที่ 3 ไปคลองเตย	ถนนพระรามที่ 3 ไปบุคคลโล
		ทางขึ้นสะพานพระราม3	ไม่มี	สะพานพระราม 3 ไปตากสิน, รัชดาภิเษก, เพชรเกษม
			ตรงไป: สุดถนนแม่น้ำเจ้าพระยา
สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

อ้างอิง

• กรุงเทพธุรกิจออนไลน์ (4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554). "150 ปีถนนเจริญกรุง ถนนสายแรกที่มีรัก". Life Style : Society. bangkokbiznews. สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม พ.ศ. 2555.
• ย่านเก่าในบางกอก. "ประวัติถนนเจริญกรุง". สืบค้นเมื่อ 13 มกราคม พ.ศ. 2561.

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ ถนนเจริญกรุง
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์