กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (ประเทศไทย)
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (อังกฤษ: Ministry of Agriculture and Cooperatives) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย มีหน้าที่เกี่ยวกับการเกษตรกรรม การจัดหาแหล่งน้ำและพัฒนาระบบชลประทาน ส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร ส่งเสริมและพัฒนาระบบสหกรณ์ รวมตลอดทั้งกระบวนการผลิตและสินค้าเกษตรกรรม และราชการอื่นที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
| Ministry of Agriculture and Cooperatives | |
 ตราพระพิรุณทรงนาค | |
.svg) ตรารูปแบบเดิม | |
| ภาพรวมหน่วยงาน | |
|---|---|
| ก่อตั้ง | 1 เมษายน พ.ศ. 2435 (131 ปี) |
| เขตอำนาจ | ทั่วราชอาณาจักร |
| สำนักงานใหญ่ | เลขที่ 3 ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200 |
| รัฐมนตรี | |
| รัฐมนตรีช่วย |
|
| ฝ่ายบริหารหน่วยงาน |
|
| หน่วยงานลูกสังกัด | |
| เว็บไซต์ | https://www.moac.go.th/ |
ประวัติแก้ไข
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในชื่อ กระทรวงเกษตรพานิชการ มี เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่ "พระยาภาสกรวงศ์ "เป็นเสนาบดีคนแรก
ใน พ.ศ. 2439 ได้ยุบรวมกระทรวงเกษตรพานิชการเข้ากับ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ พร้อมกับลดฐานะลงเป็นกรม ๆ หนึ่ง ในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2442 มีพระบรมราชโองการแยกกรมเกษตรพานิชการออกมาตั้งเป็นกระทรวงใหม่ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตราธิการ มี เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่พระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นเสนาบดีคนแรก [1] โดยใช้ หอรัษฎากรพิพัฒน์ เป็นที่ทำการชั่วคราว [2]
ใน พ.ศ. 2475 ได้มีการยุบรวมกระทรวงเกษตราธิการเข้ากับ กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตรพาณิชยการ ต่อมาวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อและอำนาจหน้าที่จากกระทรวงเกษตรพาณิชยการเป็น กระทรวงเศรษฐการ [3]ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 มีประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216[4]ก่อให้เกิดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ คนแรก ได้แก่ ดร.ปรีดา กรรณสูต
รายนามปลัดกระทรวงแก้ไข
| รายนาม | วาระการดำรงตำแหน่ง |
|---|---|
| 1. พระยาอาหารบริรักษ์ (ผึ่ง ชูโต) | 2435 - 2442 |
| 2. พระยาศรีสุนทรโวหาร (กมล สาลักษณ์) | 2442 - 2453 |
| 3. พระยาประชาชีพบริบาล (แย้ม แสงชูโต) | 2453 - 2460 |
| 4. หม่อมเจ้าฉลาดลบเลอสรร | 2460 |
| 5. พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) | 30 มีนาคม 2460 - 15 กันยายน 2462 |
| 6. พระยาสรรพกิจเกษตรการ (เกียรติ หุตะสิงห์) | 19 เมษายน 2466 - 2474 |
| 7. หม่อมเจ้าวิมวาทิตย์ รพีพัฒน์ | 2474 - 2476 |
| 8. หม่อมเจ้าสกลวรรณากร วรวรรณ | 2476 - 2477 |
| 9. หลวงเดชสหกรณ์ (หม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์) | 12 กันยายน 2477 - 5 กุมภาพันธ์ 2485 |
| 10. พระประกาศสหกรณ์ (สดับ วีรเธียร) | 6 กุมภาพันธ์ 2485 - 12 มีนาคม 2501 |
| 11. ขุนวิจิตรพาหนการ (ใหญ่ วิจิตรพาหนการ) | 13 มีนาคม 2501 - 31 ธันวาคม 2504 |
| 12. หม่อมราชวงศ์จักรทอง ทองใหญ่ | 1 มกราคม 2505 - 10 มีนาคม 2512 |
| 13. นายแสวง กุลทองคำ | 2 พฤษภาคม 2512 - 30 กันยายน 2514 |
| 14. นายปรีดา กรรณสูต | 1 ตุลาคม 2514 - 10 มีนาคม 2523 |
| 15. นายเถลิง ธำรงนาวาสวัสดิ์ [5] | 10 มกราคม 2523 - 5 มกราคม 2530 |
| 16. นายจุลนภ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา | 6 มกราคม 2530 - 30 กันยายน 2533 |
| 17. นายยุกติ สาริกะภูติ | 1 ตุลาคม 2533 - 30 กันยายน 2535 |
| 18. นายสมหมาย สุรกุล [6] | 1 ตุลาคม 2535 - 2 กรกฎาคม 2539 |
| 19. นายทวีศักดิ์ เสสะเวช [7] | 2 กรกฎาคม 2539 - 30 กันยายน 2541 |
| 20. นายปีติพงศ์ พึ่งบุญ ณ อยุธยา | 1 ตุลาคม 2541 - 12 พฤษภาคม 2546 |
| 21. นายบรรพต หงษ์ทอง [8] | 22 มิถุนายน 2546 - 30 กันยายน 2550 |
| 22. นายจรัลธาดา กรรณสูต [9] | 1 ตุลาคม 2550 - 30 กันยายน 2552 |
| 23. นายยุคล ลิ้มแหลมทอง | 1 ตุลาคม 2552 - 30 กันยายน 2553 |
| 24. นายเฉลิมพร พิรุณสาร | 1 ตุลาคม 2553 - 30 กันยายน 2554 |
| 25. นางสาวสุพัตรา ธนเสนีวัฒน์ | 1 ตุลาคม 2554 - 30 กันยายน 2555 |
| 26. นายชวลิต ชูขจร | 1 ตุลาคม 2555 - 3 กันยายน 2558 |
| 27. นายธีรภัทร ประยูรสิทธิ | 18 กันยายน 2558 - 30 กันยายน 2560 |
| 28. นายเลิศวิโรจน์ โกวัฒนะ | 1 ตุลาคม 2560 - 30 กันยายน 2561 |
| 29. นายอนันต์ สุวรรณรัตน์ | 1 ตุลาคม 2561 - 30 กันยายน 2563 |
| 30. นายทองเปลว กองจันทร์ | 1 ตุลาคม 2563 - 30 กันยายน 2565 |
| 31. นายประยูร อินสกุล | 1 ตุลาคม 2565 - ปัจจุบัน |
ตราสัญลักษณ์กระทรวงแก้ไข
ตรารูปแบบเดิม
ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.หมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 249) ในปี พ.ศ. 2552
ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.เครื่องหมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 313) ในปี พ.ศ. 2565
ตราประจำกระทรวงในปี พ.ศ. 2565 ในรูปแบบลายเส้น
ตราสัญลักษณ์ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์รูปแบบล่าสุด ประกาศใช้งานเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2565 ในประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการ ตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช 2482 (ฉบับที่ 313)[10]
หน่วยงานในสังกัดแก้ไข
ส่วนราชการแก้ไข
- สำนักงานรัฐมนตรี
- สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กรมวิชาการเกษตร
- กรมประมง
- กรมปศุสัตว์
- กรมชลประทาน
- กรมพัฒนาที่ดิน
- กรมส่งเสริมการเกษตร
- กรมส่งเสริมสหกรณ์
- กรมตรวจบัญชีสหกรณ์
- สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร
- สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
- สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ
- กรมการข้าว [11]
- กรมหม่อนไหม[12]
- กรมฝนหลวงและการบินเกษตร[13]
อากาศยานที่ใช้งานในราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สังกัดกรมฝนหลวงและการบินเกษตร
รัฐวิสาหกิจแก้ไข
นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานรัฐวิสาหกิจซึ่งมีการจัดองค์กรการบริหารในรูปรัฐวิสาหกิจ คือ
- องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (อ.ต.ก.)
- องค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย
- องค์การสะพานปลา
- การยางแห่งประเทศไทย (กยท.)
อดีตรัฐวิสาหกิจที่กำกับดูแลแก้ไข
- สำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง (สกย.)
- องค์การสวนยาง (อสย.)
- องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป., โอนไปสังกัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)
องค์การมหาชนแก้ไข
อ้างอิงแก้ไข
- ↑ พระบรมราชโองการ ตั้งกระทรวงเกษตราธิการแลเปลี่ยนตำแหน่งเสนาบดี ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 23 หน้า 302 3 กันยายน ค.ศ. 1899
- ↑ แจ้งความกระทรวงเกษตราธิการ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 26 หน้า 383 24 กันยายน ค.ศ. 1899
- ↑ พระราชบัญญัติจัดตั้งกระทรวงและกรม พุทธศักราช 2476 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 50 ตอน 0 ก หน้า 172 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476
- ↑ ประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216
- ↑ "เอกสารอ้างอิง1" (PDF).
- ↑ "เอกสารอ้างอิง2" (PDF).
- ↑ "เอกสารอ้างอิง3" (PDF).
- ↑ "เอกสารอ้างอิง5" (PDF).
- ↑ "เอกสารอ้างอิง6" (PDF).
- ↑ "เครื่องหมายราชการ และ ตราสัญลักษณ์กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ | กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ :". www.moac.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-02-18. สืบค้นเมื่อ 2022-02-18.
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๙ [กรมการข้าว]
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๕๒
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๑๐) พ.ศ. ๒๕๕๖
ดูเพิ่มแก้ไข
| วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ: |
แหล่งข้อมูลอื่นแก้ไข
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เก็บถาวร 2022-03-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- กระทรวงเกษตร. (2510). ประวัติกระทรวงเกษตร: ที่ระลึกคล้ายวันสถาปนาครบ 75 ปี 1 เมษายน 2510. พระนคร: กระทรวงฯ.
- ทิวาพร ใจก้อน. (2558). รัฐสยามกับการจัดการธรรมชาติ: ประวัติศาสตร์ แนวคิด และความรู้เรื่องศัตรูพืชในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: 6 ตุลารำลึก.
- พวงเพชร สุรัตนกวีกุล. (2516). เปรียบเทียบผลงานของเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ พ.ศ. 2435-2475 (ค.ศ. 1892-1932). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: แผนกวิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.
- พิชัย สิงห์ทอง. (2424). นโยบายส่งเสริมการเกษตรในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.
- อัจฉรา ชุมดี. (2523). งานด้านการเกษตรและคมนาคมของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (พ.ศ. 2452-2468). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.