กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (ประเทศไทย)
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (อังกฤษ: Ministry of Agriculture and Cooperatives) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย มีหน้าที่เกี่ยวกับการเกษตรกรรม การจัดหาแหล่งน้ำและพัฒนาระบบชลประทาน ส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร ส่งเสริมและพัฒนาระบบสหกรณ์ รวมตลอดทั้งกระบวนการผลิตและสินค้าเกษตรกรรม และราชการอื่นที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
| Ministry of Agriculture and Cooperatives | |
 ตราพระพิรุณทรงนาค ตรากระทรวงเกษตรและสหกรณ์ | |
.svg) ตรารูปแบบเดิม | |
| ภาพรวมกระทรวง | |
|---|---|
| ก่อตั้ง | 1 เมษายน พ.ศ. 2435 |
| กระทรวงก่อนหน้า |
|
| ประเภท | กระทรวง |
| เขตอำนาจ | ทั่วราชอาณาจักร |
| สำนักงานใหญ่ | เลขที่ 3 ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200 |
| บุคลากร | 82,341 คน (พ.ศ. 2566)[1] |
| งบประมาณต่อปี | 72,290,422,000 บาท (พ.ศ. 2568)[2] |
| รัฐมนตรี | |
| รัฐมนตรีช่วย | |
| ฝ่ายบริหารกระทรวง |
|
| ต้นสังกัดกระทรวง | รัฐบาลไทย |
| ลูกสังกัดกระทรวง | |
| เว็บไซต์ | เว็บไซต์ของกระทรวง |
ประวัติ
แก้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในชื่อ กระทรวงเกษตรพานิชการ มี เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่ "พระยาภาสกรวงศ์ "เป็นเสนาบดีคนแรก
ใน พ.ศ. 2439 ได้ยุบรวมกระทรวงเกษตรพานิชการเข้ากับ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ พร้อมกับลดฐานะลงเป็นกรม ๆ หนึ่ง ในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2442 มีพระบรมราชโองการแยกกรมเกษตรพานิชการออกมาตั้งเป็นกระทรวงใหม่ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตราธิการ มี เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่พระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นเสนาบดีคนแรก [3] โดยใช้ หอรัษฎากรพิพัฒน์ เป็นที่ทำการชั่วคราว [4]
ใน พ.ศ. 2475 ได้มีการยุบรวมกระทรวงเกษตราธิการเข้ากับ กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตรพาณิชยการ ต่อมาวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อและอำนาจหน้าที่จากกระทรวงเกษตรพาณิชยการเป็น กระทรวงเศรษฐการ [5]ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 มีประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216[6]ก่อให้เกิดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ คนแรก ได้แก่ ดร.ปรีดา กรรณสูต
ตราสัญลักษณ์กระทรวง
แก้-
ตรารูปแบบเดิม -
ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.หมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 249) ในปี พ.ศ. 2552 -
ตราประจำกระทรวงตาม พรบ.เครื่องหมายราชการ พ.ศ. 2482 (ฉบับที่ 313) ในปี พ.ศ. 2565 -
ตราประจำกระทรวงในปี พ.ศ. 2565 ในรูปแบบลายเส้น
ตราสัญลักษณ์ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์รูปแบบล่าสุด ประกาศใช้งานเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2565 ในประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการ ตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช 2482 (ฉบับที่ 313)[7]
หน่วยงานในสังกัด
แก้ส่วนราชการ
แก้- สำนักงานรัฐมนตรี
- สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- กรมวิชาการเกษตร
- กรมประมง
- กรมปศุสัตว์
- กรมชลประทาน
- กรมพัฒนาที่ดิน
- กรมส่งเสริมการเกษตร
- กรมส่งเสริมสหกรณ์
- กรมตรวจบัญชีสหกรณ์
- สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร
- สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
- สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ
- กรมการข้าว [8]
- กรมหม่อนไหม[9]
- กรมฝนหลวงและการบินเกษตร[10]
รัฐวิสาหกิจ
แก้นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานรัฐวิสาหกิจซึ่งมีการจัดองค์กรการบริหารในรูปรัฐวิสาหกิจ คือ
- องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (อ.ต.ก.)
- องค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย
- องค์การสะพานปลา
- การยางแห่งประเทศไทย (กยท.)
อดีตรัฐวิสาหกิจที่กำกับดูแล
แก้- สำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง (สกย.)
- องค์การสวนยาง (อสย.)
- องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป., โอนไปสังกัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)
องค์การมหาชน
แก้อ้างอิง
แก้- ↑ รายงานประจำปี 2566 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๘, เล่ม ๑๔๑ ตอนที่ ๕๙ ก หน้า ๔๕, ๓๐ กันยายน ๒๕๖๗
- ↑ พระบรมราชโองการ ตั้งกระทรวงเกษตราธิการแลเปลี่ยนตำแหน่งเสนาบดี ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 23 หน้า 302 3 กันยายน ค.ศ. 1899
- ↑ แจ้งความกระทรวงเกษตราธิการ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 26 หน้า 383 24 กันยายน ค.ศ. 1899
- ↑ พระราชบัญญัติจัดตั้งกระทรวงและกรม พุทธศักราช 2476 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 50 ตอน 0 ก หน้า 172 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476
- ↑ ประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216
- ↑ "เครื่องหมายราชการ และ ตราสัญลักษณ์กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ | กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ :". www.moac.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-02-18. สืบค้นเมื่อ 2022-02-18.
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๙ [กรมการข้าว]
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๕๒
- ↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๑๐) พ.ศ. ๒๕๕๖
ดูเพิ่ม
แก้
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เก็บถาวร 2022-03-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- กระทรวงเกษตร. (2510). ประวัติกระทรวงเกษตร: ที่ระลึกคล้ายวันสถาปนาครบ 75 ปี 1 เมษายน 2510. พระนคร: กระทรวงฯ.
- ทิวาพร ใจก้อน. (2558). รัฐสยามกับการจัดการธรรมชาติ: ประวัติศาสตร์ แนวคิด และความรู้เรื่องศัตรูพืชในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: 6 ตุลารำลึก.
- พวงเพชร สุรัตนกวีกุล. (2516). เปรียบเทียบผลงานของเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ พ.ศ. 2435-2475 (ค.ศ. 1892-1932). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: แผนกวิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.
- พิชัย สิงห์ทอง. (2424). นโยบายส่งเสริมการเกษตรในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.
- อัจฉรา ชุมดี. (2523). งานด้านการเกษตรและคมนาคมของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (พ.ศ. 2452-2468). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.