วิกิพีเดีย

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)

อดีตนายกรัฐมนตรีสยาม

มหาอำมาตย์โท พระยามโนปกรณ์นิติธาดา[หมายเหตุ ก] ป.ม. ท.จ.ว. ต.ช. ร.ด.ม. (ศ) ว.ป.ร. ๓ ป.ป.ร. ๔ (15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491) นามเดิม ก้อน หุตะสิงห์ เป็นขุนนาง นักกฎหมาย และนักการเมืองชาวสยาม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสยามคนแรกภายหลังการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์สู่ระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ พระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้รับเลือกจากคณะราษฎรให้ดำรงตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาลเพื่อเป็นการประนีประนอมกับอำนาจเก่า ด้วยภาพลักษณ์ที่ไม่เป็นสมาชิกคณะราษฎรและเป็นนักกฎหมายอาวุโสในระบบราชการเดิม

มหาอำมาตย์โท
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา
ป.ม. ท.จ.ว. ต.ช. ว.ป.ร. ๓ ป.ป.ร. ๔
พระยามโนปกรณ์นิติธาดา เมื่อ พ.ศ. 2473
นายกรัฐมนตรีสยาม คนที่ 1
ดำรงตำแหน่ง
10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476
(6 เดือน 10 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าตนเอง (ประธานคณะกรรมการราษฎร)
ถัดไปพระยาพหลพลพยุหเสนา
ประธานคณะกรรมการราษฎร
ดำรงตำแหน่ง
28 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475
(5 เดือน 12 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าสถาปนาตำแหน่ง
ถัดไปตนเอง (นายกรัฐมนตรี)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
ดำรงตำแหน่ง
10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2476
(6 เดือน 19 วัน)
นายกรัฐมนตรีตนเอง
ก่อนหน้าตนเอง (เสนาบดี)
ถัดไปเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ
เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
ดำรงตำแหน่ง
29 มิถุนายน พ.ศ. 2475 – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475
(5 เดือน 11 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม
ถัดไปตนเอง (รัฐมนตรีว่าการ)
กรรมการองคมนตรี
ดำรงตำแหน่ง
2 กันยายน พ.ศ. 2470 – 28 มิถุนายน พ.ศ. 2475
(4 ปี 9 เดือน 26 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ปลัดทูลฉลองกระทรวงพาณิชย์
ดำรงตำแหน่ง
1 ตุลาคม พ.ศ. 2465 – 31 มีนาคม พ.ศ. 2469
(4 ปี 5 เดือน 30 วัน)
รัฐมนตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ
ถัดไปหม่อมเจ้าฉลาดลบเลอสรรค์ กมลาสน์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด
ก้อน

15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427
อำเภอพระนคร จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต1 ตุลาคม พ.ศ. 2491 (64 ปี)
รัฐปีนัง สหพันธรัฐมาลายา
พรรคการเมืองอิสระ
คู่สมรส
  • นิตย์ สาณะเสน (สมรส 2455; เสียชีวิต 2473)
  • เชย
บุตร1 คน
ญาติ
อาชีพ
  • นักการเมือง
  • นักกฎหมาย
ลายมือชื่อ

พระยามโนปกรณ์นิติธาดามีบทบาทสำคัญในการร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรก โดยได้เสนอเนื้อหาที่เพิ่มพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์มากขึ้น เมื่อเทียบกับรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว อย่างไรก็ตาม ในช่วงต้นปี พ.ศ. 2476 พระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้ยึดอำนาจรัฐบาลของตนเองโดยการออกพระราชกฤษฎีกางดใช้รัฐธรรมนูญ และยุบสภาผู้แทนราษฎร พร้อมเสนอชื่อตนเองเป็นนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง[1][2] เหตุการณ์ดังกล่าวถือเป็นรัฐประหารครั้งแรกในประวัติศาสตร์การเมืองไทยภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง

ต่อมาไม่นาน พระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎรได้ทำรัฐประหารตอบโต้เพื่อโค่นล้มอำนาจของพระยามโนปกรณ์นิติธาดาและฟื้นฟูระบอบรัฐธรรมนูญ พระยามโนปกรณ์นิติธาดาจึงต้องลี้ภัยทางการเมืองไปพำนักที่รัฐปีนัง สหพันธรัฐมาลายา และใช้ชีวิตอย่างสันโดษจนถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491[3][4] ได้มีการบรรจุศพของพระยามโนปกรณ์นิติธาดาไว้ ณ วัดปิ่นบังอร ในเมืองจอร์จทาวน์ รัฐปีนัง ก่อนจะได้มีการเชิญศพกลับมายังประเทศไทยเพื่อกระทำพิธีพระราชทานเพลิงศพ ณ วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2492[5] และได้มีการบรรจุอัฐิไว้ในฐานอนุสาวรีย์นางสี่หน้า หน้าพระวิหารหลวง วัดปทุมวนาราม เคียงข้างอัฐิของคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณ์นิติธาดา ผู้เป็นภรรยาคนแรก

ประวัติ

แก้

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เกิดเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2427 ที่บ้านถนนตรีเพชร ตำบลพาหุรัด จังหวัดพระนคร เป็นบุตรคนสุดท้องของนายฮวด กับนางแพ้ว หุตะสิงห์ ซึ่งทั้งสองเป็นชาวไทยเชื้อสายจีน[6] เขาได้เริ่มการศึกษาชั้นต้นโดยเรียนวิชาหนังสือไทยที่วัดราชบูรณะ (วัดเลียบ) เมื่อปี พ.ศ. 2433 เป็นเวลา 4 ปี จึงสอบไล่ได้ประโยค 1 จากนั้นจึงได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย เป็นเวลา 4 เดือน แล้วจึงเข้าศึกษาต่อวิชาหนังสือไทยที่วัดจักรวรรดิ์จนสอบไล่ได้ประโยค 2 ในปี พ.ศ. 2437 ต่อมาจึงได้เข้าศึกษาต่อวิชาภาษาอังกฤษที่โรงเรียนอัสสัมชัญ เป็นเวลา 4 ปี จนจบชั้นปีที่ 4 และในเดือนกันยายน พ.ศ. 2445 จึงได้เข้าศึกษาต่อวิชากฎหมายที่โรงเรียนกฎหมายกระทรวงยุติธรรม จนสำเร็จเป็นเนติบัณฑิตสยามในปี พ.ศ. 2446[7]: ก  ต่อมาเขาได้ทุนเล่าเรียนหลวงไปศึกษาด้านกฎหมายจนสำเร็จเนติบัณฑิตจากสถาบัน The Middle Temple กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2448 เมื่อสำเร็จเนติบัณฑิตสยามแล้ว ท่านได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ กระทรวงยุติธรรม จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “หลวงประดิษฐ์พิจารณ์การ” จนกระทั่งได้เป็น “พระสมุหนิติศาสตร์” และ “พระยามโนปกรณ์นิติธาดา” ในที่สุด

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ได้เข้ารับราชการในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ สังกัดกระทรวงยุติธรรม และนอกจากนี้ยังเป็นอาจารย์สอนวิชากฎหมาย ทำให้ท่านมีลูกศิษย์ลูกหามาก ในเวลาต่อมาท่านได้เป็นอธิบดีศาลฎีกา และได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้ดำรงตำแหน่งองคมนตรีที่ปรึกษาราชการในพระองค์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2461 ต่อมาขณะเกิดการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 พระยามโนปกรณ์นิติธาดา กำลังดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงการคลังในขณะนั้น[8]

บทบาททางการเมือง

แก้
ดูเพิ่ม: พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว § การต่อต้านคณะราษฎร

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา เป็นผู้ที่จบการศึกษาวิชากฎหมายระดับเนติบัณฑิต จากประเทศอังกฤษ เป็นข้าราชการตุลาการผู้ที่ได้ชื่อว่ามือสะอาด ไม่เคยมีเรื่องด่างพร้อยมาตลอดชีวิตการรับราชการ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ท่านได้รับเลือกจากคณะราษฎรโดยนายปรีดี พนมยงค์ ให้ดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดแรกที่มีด้วยกันทั้งหมด 70 คน ที่มาจากการแต่งตั้ง และได้รับคัดเลือกให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนแรกของประเทศ ด้วยหวังว่าท่านจะเป็นคนกลางประสานความเข้าใจระหว่างกลุ่มผู้นิยมการปกครองแบบเก่า และกลุ่มผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง โดยพระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้ถูกทาบทามตั้งแต่วันแรกที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่ทว่ายังไม่ตอบรับเลยในทันที เพียงแต่ขอเวลาไปตัดสินใจหนึ่งคืน และได้ให้คำตอบรับในเช้าวันถัดมา[9]

จากกรณีร่างเค้าโครงเศรษฐกิจ (สมุดปกเหลือง) ของหลวงประดิษฐ์มนูธรรม เขาใช้เล่ห์กลในการปัดเค้าโครงดังกล่าวตกไป และยกพระราชวินิจฉัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมุดปกขาว) ซึ่งไม่มีผู้รับสนองมาอ้าง เขาสมคบกับพระยาทรงสุรเดช สมาชิกคณะราษฎรที่แยกตัวออกไป ใช้อำนาจของนายกรัฐมนตรีปิดสภา พร้อมงดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา[10]: 19  รวมทั้งได้เนรเทศนายปรีดี พนมยงค์ ไปประเทศฝรั่งเศส[10]: 21  และออกพระราชบัญญัติป้องกันการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์เป็นฉบับแรกด้วย นับว่าเป็นรัฐประหารครั้งแรกของไทย และเป็นจุดด่างพร้อยของประชาธิปไตยไทยมาจวบจนปัจจุบัน

เหตุการณ์ความขัดแย้งเหล่านี้ ได้บานปลายนำไปสู่การรัฐประหารในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2476 ที่ พันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา หัวหน้าคณะราษฎรได้รัฐประหารคืน และเนรเทศไปยังปีนังด้วยรถไฟ พร้อมกับเรียกตัวนายปรีดีกลับมาจากฝรั่งเศส ซึ่งพระยามโนปกรณ์นิติธาดาก็ได้ใช้ชีวิตในบั้นปลายอยู่ที่ปีนัง ตราบจนถึงแก่อสัญกรรม

ชีวิตส่วนตัวชื่นชอบในการเดินป่าและล่าสัตว์ป่า[11]

ครอบครัว

แก้
 
อนุสาวรีย์นางสี่หน้า หน้าพระวิหารหลวง วัดปทุมวนาราม
 
อัฐิของพระยามโนปกรณ์นิติธาดาได้บรรจุไว้ในฐานอนุสาวรีย์นางสี่หน้า ซึ่งก่อนหน้านี้ได้บรรจุเถ้าอังคารของคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณ์นิติธาดา

พระยามโนปกรณ์นิติธาดาสมรสครั้งแรกกับคุณหญิงนิตย์ มโนปกรณ์นิติธาดา (สกุลเดิม สาณะเสน) ธิดาของพระยาวิสูตรโกษา (ฟัก สาณะเสน) กับคุณหญิงสมบุญ วิสูตรโกษา เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455[12] คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาเข้ารับราชการเป็นนางสนองพระโอษฐ์ในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ต่อมาคุณหญิงตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เมื่อคราวเสด็จประพาสอาณานิคมอินโดจีนของฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 6 เมษายน - 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2473 เพราะคุณหญิงเป็นสามารถสื่อสารภาษาฝรั่งเศส อังกฤษ เยอรมัน และอิตาลีได้ดี[12] จนเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคมนั้น ได้เกิดอุบัติเหตุเมื่อรถยนต์ที่เธอนั่งพุ่งชนเข้ากับเสาโทรเลขจากความประมาทของพลขับ[13] ทำให้คุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาบาดเจ็บสาหัสที่ศีรษะมีบาดแผลฉกรรจ์ ภายหลังคุณหญิงทนพิษบาดแผลไม่ไหวจึงเสียชีวิตลงในเวลา 12.35 น. ของวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2473[13] ดังปรากฏใน จดหมายเหตุรายวันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสประเทศอินโดจีน พ.ศ. 2473 ความว่า[12]

"วันนี้ [4 พฤษภาคม พ.ศ. 2473] เกิดเหตุอันน่าสลดใจอย่างยิ่งคือ ประมาณอีก 7 กิโลเมตรจะถึงกัมพงจาม รถยนต์คันที่พระยาสุรวงศ์ฯ คุณหญิงมโนปกรณ์ฯ และคุณวรันดับ บุนนาค นั่งมานั้น โดยความเลินเล่อของคนขับรถชาติญวน รถได้แล่นขึ้นไปบนกองหิน ซึ่งเจ้าหน้าที่กองไว้ริมถนนสำหรับจะทำการซ่อมแซม แล้วตรงไปชนเสาโทรเลข ซึ่งอยู่ข้างหน้าระดับเดียวกับกองหิน รถจึงคว่ำลงในท้องนาริมถนน

…ผู้ที่ต้องอันตรายนั้น คือ พระยาสุรวงศ์ฯ คุณหญิงมโนปกรณ์ฯ และคุณวรันดับ สำหรับพระยาสุรวงศ์ฯ และคุณวรันดับ แม้อยู่ภายใต้รถที่คว่ำอยู่ก็ดีหาต้องอันตรายร้ายแรงไม่…ส่วนคุณหญิงมโนปกรณ์ฯ นั้นไม่ได้อยู่ใต้รถด้วย แต่ได้รับบาดเจ็บสาหัสโดยศีรษะฟาดกับเสาโทรเลขหรือถนนหรือรถยนต์ไม่ทราบแน่ถึงกับสลบแน่นิ่งไปทันที แพทย์ตรวจว่ากะโหลกศีรษะแตกตั้งแต่ตอนล่าง

พระยาสุรวงศ์ฯ และคนอื่น ๆ ได้จัดการช่วยกันอุ้มขึ้นรถยนต์เพื่อนำไปโรงพยาบาลโดยเร็ว แต่ในขณะที่ข้ามแม่น้ำโขงนั้นคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดาทนพิษบาดแผลเจ็บไม่ได้ สิ้นชีพเวลา 12.35 น. …"

เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงร่นระยะเวลาพระราชกรณียกิจ และโปรดให้งดงานรื่นเริงต่าง ๆ ระหว่างการเสด็จประพาสไปเสียสิ้น[13] ข้ารัฐการฝรั่งเศสให้การช่วยเหลือการจัดส่งศพเป็นอย่างดี พระยามโนปกรณ์นิติธาดาเดินทางจากพระนครมารับศพของคุณหญิงที่กัมพูชาด้วยตนเอง[12] พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งผ่านโทรเลขให้กรมรถไฟหลวงจัดรถไฟไปรับที่สถานีรถไฟอรัญประเทศ และมีรับสั่งให้แผนกพระราชพิธีกระทรวงวังเตรียมการศพเป็นกรณีพิเศษ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับเป็นเจ้าภาพงานศพ และการพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงเป็นงานพิเศษดั่งงานหลวง และโปรดเกล้าให้กรมศิลปากรสร้างอนุสาวรีย์เสาหินรูปหน้านางสี่หน้าเพื่อเก็บอังคารของคุณหญิงที่วัดปทุมวนาราม[13][12]

หลังการเสียชีวิตของคุณหญิงมโนปกรณ์นิติธาดา พระยามโนปกรณ์นิติธาดาจึงใช้ชีวิตคู่กับ เชย หุตะสิงห์[13]และมีบุตรคนเดียวคือ ตุ้ม หุตะสิงห์[13]

เหตุการณ์สำคัญขณะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

แก้

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

แก้

ในปี พ.ศ. 2567 ได้มีการสร้างแอนิเมชันเรื่อง ๒๔๗๕ รุ่งอรุณแห่งการปฏิวัติ โดยมีตัวละคร พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) พากย์เสียงโดย นิติพงษ์ ห่อนาค

ตำแหน่ง

แก้
  • 4 เมษายน 2462 – องคมนตรี[14]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

แก้

ดูเพิ่ม

แก้

หมายเหตุ

แก้

หมายเหตุ ก บางแห่งเขียน "พระยามโนปกรณนิติธาดา"[22][23]

อ้างอิง

แก้
  1. ↑ “1 เมษายน 2476 รัฐประหารครั้งแรก ในประวัติศาสตร์การเมืองไทย”
  2. ↑ “รักที่จากไปไกล” ของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกฯ คนแรกของไทย
  3. ↑ “พระยาพหลพลพยุหเสนา : การยึดอำนาจทวงคืนประชาธิปไตย หลังวิกฤติการณ์ ‘เค้าโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ’”
  4. ↑ ธงทอง จันทรางศุ (2023-06-24). "2 สถานะของ 'พระยามโนปกรณ์นิติธาดา' หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง นายกฯ คนแรก และผู้เริ่มก่อรัฐประหาร". The Standard.
  5. ↑ บัณรส บัวคลี่ (2011-10-17). "ที่บรรจุศพพระยามโนปกรณ์ฯ เมืองปีนัง". MGR Online.
  6. ↑ Preston et al. (1997), p. 464; 51. Phya Manopakarana Nitidhada. He spoke perfect English and was always very friendly to England. Is three parts Chinese. His wife, who was a favourite lady-in-waiting to the ex-Queen, was killed in a motor accident in 1929 when on an official visit to Indo-China.
  7. ↑ นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยา, 2406-2490 และ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, 2405-2486 (2492). สาส์นสมเด็จ ภาคหนึ่ง พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ มหาเสวกโท พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 4 เมษายน พุทธศักราช 2492. โรงพิมพ์พระจันทร์.
  8. ↑ "พระยามโนปกรณ์นิติธาดา". สถาบันพระปกเกล้า. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-08-09. สืบค้นเมื่อ 6 กรกฎาคม 2563. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  9. ↑ นายหนหวย. เจ้าฟ้าประชาธิปกราชันผู้นิราศ. กรุงเทพฯ : พิมพ์จำหน่ายด้วยตัวเอง, 2530. 704 หน้า. หน้า 284.
  10. ↑ 10.0 10.1 ใจจริง, ณัฐพล (2556). ขอฝันใฝ่ในฝันอันเหลือเชื่อ: ความเคลื่อนไหวของขบวนการปฏิปักษ์ปฏิวัติสยาม (พ.ศ. 2475-2500) (1 ed.). ฟ้าเดียวกัน. ISBN 9786167667188.
  11. ↑ "นายกฯคนแรก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-05. สืบค้นเมื่อ 2009-10-03.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 ""รักที่จากไปไกล" ของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกฯ คนแรกของไทย". ศิลปวัฒนธรรม. 28 พฤษภาคม 2564. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2565. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 OSKNETWORK. OSK พระยามโนปกรณ์นิติธาดา 'คนนอกคณะราษฎร' นายกรัฐมนตรีคนแรกของสยามประเทศ. เรียกดูเมื่อ 5 กันยายน 2555
  14. ↑ บัญชีรายพระนามและนามผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นองคมนตรี
  15. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ เก็บถาวร 2017-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 44 ตอนที่ 0 ง หน้า 2577, 20 พฤศจิกายน 2470
  16. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2019-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 48 ตอนที่ 0 ง หน้า 3095, 15 พฤศจิกายน 2474
  17. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม 33 ตอนที่ 0 ง หน้า 3094, 28 มกราคม 2459
  18. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา เก็บถาวร 2018-02-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 29 ตอนที่ 0 ง หน้า 2446, 22 มกราคม 131
  19. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม 46 ตอนที่ 0 ง หน้า 3690, 19 มกราคม 2472
  20. ↑ พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
  21. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ, เล่ม 43 ตอนที่ 0 ง หน้า 4300, 6 มีนาคม 2469
  22. ↑ "ประกาศพระบรมราชโองการ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 49 (0 ก): 573. 1932-12-21.
  23. ↑ "ประกาศผลัดเปลี่ยนเสนาบดี ปลัดทูลฉลอง กระทรวงต่าง ๆ และรวมกระทรวง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 49 (0 ก): 181. 1932-06-25.

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้

งานศึกษาที่เกี่ยวข้อง

แก้
  • นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2560). พระยามโนปกรณ์นิติธาดากับการเมืองสยามในปี พ.ศ. 2475. ความคิด ความรู้ และอำนาจในการเมืองในการปฏิวัติสยาม 2475 (น. 167-191). พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.

เว็บไซต์

แก้
 
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
ก่อนหน้า พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) ถัดไป
สถาปนาตำแหน่ง    
ประธานคณะกรรมการราษฎร
(28 มิถุนายน – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) 		  พระยาพหลพลพยุหเสนา
(พจน์ พหลโยธิน)
นายกรัฐมนตรีไทย คนแรก
(10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 - 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476)
พระวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม 		  เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
(29 มิถุนายน – 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475) 		  เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ
(จิตร ณ สงขลา)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (ครม.2-3)
(10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 – 24 มิถุนายน พ.ศ. 2476)
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พระยามโนปกรณ์นิติธาดา_(ก้อน_หุตะสิงห์)&oldid=12402716"