รัฐในอารักขา

ตามกฎหมายระหว่างประเทศ รัฐในอารักขา (อังกฤษ: protectorate; protected state) หมายถึงรัฐกึ่งเอกราช มีผู้ปกครองเป็นบุคคลในท้องถิ่น แต่ยอมอยู่ภายใต้การคุ้มครองของประเทศอื่นซึ่งเข้มแข็งกว่า ทั้งนี้ก็เพื่อเป็นการป้องกันภัยจากประเทศที่สาม รัฐในอารักขามักจะมอบสิทธิพิเศษทางการค้าและอนุญาตให้ผู้คุ้มครองเข้าใช้ดินแดนบางส่วนในรัฐของตนเพื่อเป็นการตอบแทนความคุ้มครอง กล่าวโดยสรุปคือมีอำนาจปกครองตนเอง แต่ไม่มีอำนาจเกี่ยวกับการทหารและการต่างประเทศ

เบลเยียม

• รวันดา
• บุรุนดี

สหราชอาณาจักร

ทวีปเอเชีย

ตะวันออกกลาง

• อาณานิคมเอเดน (1873–1967) - รู้จักกันในชื่อ สหพันธรัฐอาระเบียใต้ (1962–1967) ปัจจุบันคือ เยเมน
• รัฐสุลต่านอียิปต์ (1914–1922)
• อียิปต์และซูดานของบริเตน (1899–1956; ปกครองดินแดนร่วมกัน)
• ดินแดนตะวันออกกลางเปอร์เซียในอาณัติของบริเตน (1822–1971)
  • บาห์เรน (1880–1971)
  • คูเวต (1899–1961)
  • กาตาร์ (1916–1971)
  • รัฐทรูเชียล, ต่อมาเป็น สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (1892–1971)
• บริติชโซมาลิแลนด์ (1887–1960)

เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

• ราชอาณาจักรซาราวัก (1888–1946)
• บริติชบอร์เนียวเหนือ (1888–1946)
• บรูไน (1888–1984)
• สหพันธรัฐมาลายา (1948–1957)
  • สหพันธรัฐมลายู (1895–1946)
    • เนอเกอรีเซิมบีลัน (1888–1895)
      • ซูไงอูจง (1873–1888)
      • จาลาบู (1886–1895)
    • ปะหัง (1888–1895)
    • เปรัก (1874–1895)
    • เซอลาโงร์ (1875–1895)
  • รัฐนอกสหพันธรัฐ (1904/09-1946)
    • ยะโฮร์ (1904–1946)
    • เกอดะฮ์ (1909–1946)
    • กลันตัน (1909–1946)
    • ปะลิส (1909–1946)
    • ตรังกานู (1909–1946)

เอเชียใต้

• รัฐมหาราชา (ถึง 1947)
• มัลดีฟส์ในอารักขา (1887–1965)
• สิกขิม (1910–1975)

รัฐในพิทักษ์

• อัฟกานิสถาน (1879–1919)
• ภูฏาน (1910–1947)
• ราชอาณาจักรเนปาล (1815–1923) (1815-1923)

ทวีปอเมริกา

• บาร์เบโดส (ค.ศ.1627–1652)
• Mosquito Coast (ค.ศ.1655–1860)

ทวีปแอฟริกา

แอฟริกาตะวันออก

• บริษัทแอฟริกาตะวันออกของสหราชอาณาจักร
  • ยูกันดาในอารักขา (ค.ศ. 1894–1962)
  • เคนยา (อาณานิคมสหราชอาณาจักร) (ค.ศ. 1920–1963) - ในขณะนั้นใช้ชื่อว่า แอฟริกาตะวันออกในอารักขา
  • ดินแดนแทนกันยีกา (แผ่นดินใหญ่ของแทนซาเนีย)
  • สุลต่านแห่งแซนซิบาร์ (ดินแดนเกาะของแทนซาเนีย)
• บริติชมอริเชียส (ค.ศ. 1810–1968)

แอฟริกาตะวันตก

• อาณานิคมและรัฐในอารักขาแกมเบีย (ค.ศ. 1894–1965)
• โกลด์โคสต์ (อาณานิคมสหราชอาณาจักร) (ค.ศ. 1902–1957)
• อาณานิคมและรัฐในอารักขาไนจีเรีย (ค.ศ. 1914–1960)
  • ชายฝั่งไนเจอร์ในอารักขา (ค.ศ. 1884–1900)
  • ไนจีเรียเหนือในอารักขา (ค.ศ. 1900–1914)
  • ไนจีเรียใต้ในอารักขา (ค.ศ. 1900–1914)
• เซียร์ราลีโอน (ค.ศ.1896–1961)

แอฟริกากลาง

• สหพันธรัฐโรดีเชียและไนแอซาแลนด์ (1953–1963)
  • ไนแอซาแลนด์ (ค.ศ.1893–1964) - รู้จักกันในชื่อ แอฟริกากลางในอารักขา ระหว่าง ค.ศ. 1893–1907 ปัจจุบันคือ มาลาวี
  • โรดีเซียเหนือ (ค.ศ.1924–1964) - ปัจจุบันคือ แซมเบีย
  • โรดีเซียใต้ (ค.ศ. 1979–1980) - ปัจจุบันคือซิมบับเว

แอฟริกาใต้

• บาซูโตแลนด์ (ค.ศ. 1884-1966) - ปัจจุบันคือ เลโซโท
• เบชวนนาแลนด์ (ค.ศ. 1884–1966)
• บารอทเซแลนด์ (ค.ศ. 1900-1964)
• สวาซิแลนด์ (ค.ศ. 1902–1968)
• เซาท์-เวสต์แอฟริกา (นามิเบีย)
  • วอลวิสเบย์ในอารักขา (ค.ศ. 1878–1884)

ทวีปโอเซียเนีย

• ดินแดนนิวกินี (ค.ศ. 1914–1965) - ปัจจุบันคือ ปาปัวนิวกินี
• หมู่เกาะโซโลมอนของอังกฤษ (ค.ศ. 1893–1978)
• หมู่เกาะคุก (ค.ศ. 1888–1901)
• หมู่เกาะกิลเบิร์ตและเอลลิส (ค.ศ. 1892–1916)
• นีอูเอ (ค.ศ. 1900–1901)
• โตเกเลา (ค.ศ. 1877–1916)
• ตองงา (ค.ศ. 1900–1970)

จีน

• Khanate of Kokand (1774–1798)
• Gorkha Kingdom (1793–1816)
• ราชวงศ์เหงียน (1803–1885, ต่อมาได้ถูกฝรั่งเศสยึดไป)
• อาณาจักรริวกิว (1644–1879, ต่อมาได้ถูกญี่ปุ่นยึดไป)
• ทิเบต (1720-1911)

เนเธอร์แลนด์

• อารูบา, กือราเซา, ซินต์มาร์เติน (ในปัจจุบันทั้งหมดเป็นประเทศองค์ประกอบ, ในอดีตเป็นส่วนหนึ่งของเนเธอร์แลนด์แอนทิลลีส)
• บรรดารัฐสุลต่านในหมู่เกาะอินเดียตะวันออกของดัตช์ (อินโดนีเซียปัจจุบัน)

ฝรั่งเศส

• อินโดจีนของฝรั่งเศส
  • กัมพูชา (1867–1893)
  • อันนัมและตังเกี๋ย (1884–1887)
  • ลาว (1893–1899)
• จันทบุรี (1893–1904)
• ซาร์ (1947–1956)
• คอโมโรส
• จิบูตี
• มอริเตเนีย
• โมร็อกโก - ดินแดนส่วนใหญ่ของรัฐสุลต่านอยู่ภายใต้การปกครองของโมร็อกโกในอารักขาของฝรั่งเศส (30 มีนาคม 1912 - 2 มีนาคม 1956)
  • ดินแดนตอนเหนือของโมร็อกโก อยู่ภายใต้การปกครองของโมร็อกโกในอารักขาของสเปน ในช่วงเวลาเดียวกัน
• รัฐ มาดากัสการ์ ดั้งเดิม
  • อาณาจักรเมรีนา
• ตูนิเซีย
• เบนิน
  • ดานโฮเม โดยการอารักขาของฝรั่งเศส,จากปี 1889
  • ปอร์โต-โนโวในอารักขาของฝรั่งเศส, 23 กุมภาพันธ์ 1863 - 2 มกราคม 1865. โคโตนูในอารักขาของฝรั่งเศส, 19 พฤษภาคม 1868. ปอร์โต-โนโว ในอารักขาของฝรั่งเศส, 14 เมษายน 1882.
• สาธารณรัฐแอฟริกากลาง
  • รัฐในอารักขาของฝรั่งเศสเหนือDar al-Kuti (1912 Sultanate suppressed by the French), 12 December 1897
  • รัฐในอารักขาของฝรั่งเศสเหนือรัฐสุลต่านBangassou, 1894
• บูร์กินาฟาโซ
• ชาด
• กินี
• ไนเจอร์
• เซเนกัล
• เฟรนช์โปลินีเซีย
• หมู่เกาะวาลิสและหมู่เกาะฟูตูนา

เยอรมนี

• เยอรมันนิวกินี
• หมู่เกาะมาร์แชลล์
• นาอูรู
• ส่วนเหนือของหมู่เกาะโซโลมอน
• เยอรมันซามัว (ชื่อเดิมของซามัวตะวันตก)
• รัฐสุลต่านวิตู, ในเคนยา
• แอฟริกาตะวันตกเฉียงใต้ของเยอรมนี (ต่อมาคือ นามิเบีย)
• โตโกแลนด์
• รวันดา
• อูรุนดี

อิตาลี

• แอลเบเนีย (1917-1920, 1939-1940)
• รัฐเอกราชโครเอเชีย (1941–1943)
• โมนาโก อยู่ภายใต้การอารักขาของราชอาณาจักรซาร์ดิเนีย ตั้งแต่ 20 พ.ย. 1815 ถึง 1860
• จักรวรรดิเอธิโอเปีย: (1889-1896)
• ลิเบีย: (1912-1919)

ญี่ปุ่น

• เกาหลี (1905–1910)
• อินโดจีน (1940-1945)
• ฟิลิปปินส์ (1941-1945)
• อินโดนีเซีย (1942-1945)

โปรตุเกส

• ราชอาณาจักรคองโก (1390-1914)
• Cabinda (Portuguese Congo) (1885–1974)
• จักรวรรดิกาซา (1824-1895)
• Angoche Sultanate (1903-1910)

รัสเซีย

• Regulamentul Organic (1834–1858)
• เอมิเรตบูคารา (1873–1920)
• รัฐข่านคีวา (1873–1920)
• เครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนีย (1768–1789, 1792–1795)

ไทย

• ราชรัฐห่าเตียน (1785–1809)

สหรัฐ

• คิวบา (1902-1904)
• ปานามา (1903-1979)
• ฮอนดูรัส (1903-1925)
• นิการากัว (1912-1933)
• สาธารณรัฐโดมินิกัน (1914-1924)
• รัฐสุลต่านซูลู (1903-1915)
• เครือรัฐฟิลิปปินส์

เวียดนาม

• ราชรัฐห่าเตียน (1707–1832)

สหประชาชาติ

• แคว้นปาปัวตะวันตก (ขณะนั้นเรียกว่านิวกินีตะวันตกหรืออีเรียนตะวันตก), United Nations Temporary Executive Authority, 1962-1963.
• กัมพูชา, องค์กรบริหารชั่วคราวแห่งสหประชาชาติในกัมพูชา, 1992-1993.
• Eastern Croatia, United Nations Transitional Authority for Eastern Slavonia, Baranja and Western Sirmium, 1996-1998.
• ติมอร์ตะวันออก, องค์กรบริหารชั่วคราวแห่งสหประชาชาติในติมอร์ตะวันออก, 1999-2002.
• คอซอวอ, องค์กรบริหารชั่วคราวแห่งสหประชาชาติในคอซอวอ สิ้นสุดเมื่อ ค.ศ. 1999.

ดูเพิ่ม

• ราชอาณาจักรเครือจักรภพ
• การมีอำนาจเหนือประเทศราช
• ประเทศราช
• เครื่องราชบรรณาการ
• อาณานิคม