ประเทศราช
มุมมองและกรณีตัวอย่างในบทความนี้อาจไม่ได้แสดงถึงมุมมองที่เป็นสากลของเรื่อง |
ประเทศราช หรือ รัฐบรรณาการ หมายถึง รัฐที่มีประมุขเป็นของตนเอง แต่อยู่ภายใต้การควบคุมดูแลและคุ้มครองของพระมหากษัตริย์อีกรัฐหนึ่ง เจ้าผู้ครองนครประเทศราชหรือสามนตราช[1]ต้องส่งเครื่องราชบรรณาการถวายเป็นประจำ และในยามศึกสงครามต้องส่งกองกำลังเข้าช่วยกองทัพหลวงด้วย[2] มีลักษณะคล้ายรัฐในอารักขาของจักรวรรดินิยมตะวันตก
ตัวอย่างของประเทศราชได้แก่ เกาหลีภายใต้ราชวงศ์หยวนของจีน (พ.ศ. 1813–1899), กรุงศรีอยุธยาภายใต้พม่า (พ.ศ. 2112–2127), กัมพูชาภายใต้สยาม (พ.ศ. 2337–2427), นครเชียงใหม่ภายใต้สยาม (พ.ศ. 2317–2437)
อาณาจักรสยาม แก้ไข
หัวเมืองประเทศราชของอาณาจักรสยาม แบ่งออกเป็น 3 ชั้น[3] ตามบรรดาศักดิ์ของเจ้าผู้ครองเมือง ได้แก่
- พระเจ้าประเทศราช : ศักดินา 15,000 ไร่
- เจ้าประเทศราช : ศักดินา 10,000 ไร่
- พระยาประเทศราช : ศักดินา 8,000 ไร่
ศักดินา แก้ไข
ในราชอาณาจักรสยาม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดให้ตราพระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช[4] ดังนี้
เจ้าเมืองประเทศราช | ศักดินา (ไร่) | เทียบเท่า |
พระเจ้าประเทศราช | 15,000 | เจ้าต่างกรม |
เจ้าประเทศราช | 10,000 | ข้าหลวงเทศาภิบาล |
พระยาประเทศราช | 8,000 | เจ้าพระยาวังหน้า |
ดูเพิ่ม แก้ไข
อ้างอิง แก้ไข
- ↑ ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ. ประวัติศาสตร์วิพากษ์ : สยามไทยกับปาตานี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2556, หน้า 177
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 708
- ↑ ชูวงศ์ ฉายะบุตร, การปกครองท้องถิ่นไทย, พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์, หน้า44
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติศักดินาเจ้านายพระยาท้าวแสนประเทศราช, เล่ม 16, วันที่ 16 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 197