สงครามนโปเลียน

สงครามนโปเลียน (อังกฤษ: Napoleonic Wars, ฝรั่งเศส: Guerres napoléoniennes) เป็นสงครามต่อเนื่องที่เกี่ยวข้องกับจักรวรรดิฝรั่งเศสของนโปเลียน และพันธมิตรต่าง ๆ ของยุโรป และฝ่ายพันมิตรต่อต้านที่เริ่มขึ้นราว ค.ศ. 1803 และไม่ได้สิ้นสุดลงจนกระทั่งปี ค.ศ. 1815 สงครามนโปเลียนเป็นสงครามที่มีสาเหตุมาจากการปฏิวัติฝรั่งเศสในปี ค.ศ. 1789 ซึ่งเป็นการปฏิวัติที่เปลี่ยนรูปแบบของกองทัพยุโรปอย่างหน้ามือเป็นหลังมือ โดยเฉพาะการระบบการเกณฑ์ทหารแบบใหม่ กองทหารฝรั่งเศสขยายตัวและมีอำนาจมากขึ้นอย่างรวดเร็ว และได้รับชัยชนะต่อประเทศต่าง ๆ ในยุโรป แต่ก็สิ้นสุดลงอย่างรวดเร็วเมื่อได้รับความพ่ายแพ้อย่างยับเยินในการรุกรานรัสเซียใน ค.ศ. 1812 ในที่สุดนโปเลียนก็มาพ่ายแพ้อย่างสิ้นเชิงที่เป็นผลให้มีการฟื้นฟูราชวงศ์บูร์บงขึ้นครองฝรั่งเศสอีกครั้ง ผลของสงครามนโปเลียนทำให้จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ถูกยุบ และทำให้อำนาจของจักรวรรดิสเปนในการควบคุมอาณานิคมอ่อนแอลง ที่เป็นการเปิดโอกาสให้เกิดการปฏิวัติขึ้นในลาตินอเมริกา นอกจากนั้นสงครามก็ทำให้จักรวรรดิอังกฤษกลายมาเป็นอภิมหาอำนาจต่อมาอีกหนึ่งร้อยปี

สงครามนโปเลียน
บน: ยุทธการที่เอาสเทอร์ลิทซ์ ล่าง: ยุทธการที่วอเตอร์ลู
วันที่ ราว ค.ศ. 1803–ค.ศ. 1815 สถานที่ ยุโรป, มหาสมุทรแอตแลนติก, รีโอเดลาปลาตา, มหาสมุทรอินเดีย, อเมริกาเหนือ ผลลัพธ์ ชัยชนะของสัมพันธมิตร เกิดการประชุมแห่งเวียนนา เกิดสนธิสัญญาปารีสฉบับที่ 2
คู่ขัดแย้ง
ฝ่ายสัมพันธมิตร: สหราชอาณาจักร จักรวรรดิออสเตรีย[a] จักรวรรดิรัสเซีย[b] ราชอาณาจักรปรัสเซีย[a] ราชอาณาจักรโปรตุเกส จักรวรรดิสเปน[c] ซิซิลีทั้งสอง[d] ราชอาณาจักรซาร์ดิเนีย ราชอาณาจักรสวีเดน[e] จักรวรรดิออตโตมัน สัมพันธมิตรรอง: เบราน์ชไวก์ ฝรั่งเศสหัวบูร์บง แฮโนเวอร์ นัสเซา เนเธอร์แลนด์	จักรวรรดิฝรั่งเศสและพันธมิตร: จักรวรรดิฝรั่งเศส ฮอลแลนด์[f] อิตาลี อีทรูเรีย[g] เนเปิลส์[h] ดัชชีวอร์ซอ[i] สมาพันธรัฐแห่งแม่น้ำไรน์[j]: บาวาเรีย ซัคเซิน เวือร์ทเทิมแบร์ค เดนมาร์ก–นอร์เวย์[k]
ผู้บัญชาการหรือผู้นำ
ฟรันซ์ที่ 1 แห่งออสเตรีย อาร์ชดยุกคาร์ล เจ้าชายคาร์ล ฟิลิป อาร์ชดยุกโยฮันน์ พระเจ้าจอร์จที่ 3 ดยุกแห่งพอร์ตแลนด์ เอิร์ลแห่งลิเวอร์พูล ดยุกแห่งเวลลิงตัน โฮราชิโอ เนลสัน † อเล็กซานเดอร์ที่ 1 มีฮาอิล คูตูซอฟ ไมเคิล บาร์เคลย์ เคานต์เบินนิกเซิน แกบฮาร์ด ฟอน บลือเชอร์ ดยุกแห่งเบราน์ชไวก์ † เจ้าชายแห่งโฮเอนโล ฟรังซิสโก คาสตันยอส Miguel de Alava แฟร์ดีนันด์ที่ 4 แห่งเนเปิลส์ สุลต่านเซลิมที่ 3 กุสตาฟที่ 4 แห่งสวีเดน เจ้าชายคาร์ลแห่งสวีเดน[l] วิลเลิมแห่งออเรนจ์ เจ้าชายเฟรเดริก หลุยส์ที่ 18	นโปเลียนที่ 1 # มีแชล แน โฌเซฟ โบนาปาร์ต หลุยส์-อาแล็กซ็องดร์ แบร์ตีเย หลุยส์-นีกอลา ดาวู ฌอง ลานน์ † อังเดร มาสเซนา ฌ็อง เดอ ดีเยอ ซูลต์ ฌ็อง-บาติสต์ เบสซิแยร์ † ปีแยร์-ฌัก วีลเนิฟ # หลุยส์ โบนาปาร์ต ฌออากีม มูว์รา เออแฌน เดอ โบอาร์แน เจ้าชายโปเนียตอฟสกี † มักซีมีเลียนที่ 1 ฟรีดิช เอากุสตุสที่ 1 เฌโรม โบนาปาร์ต ฟรีดริชที่ 1
กำลังพลสูญเสีย
ระหว่าง 3,350,000 ถึง 6,500,000 คน
ทั้งออสเตรียและปรัสเซียเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศสอยู่ชั่วระยะหนึ่งและส่งกองทัพไปสนับสนุนการรุกรานรัสเซียของฝรั่งเศสในปี ค.ศ. 1812 รัสเซียเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศสหลังจากสนธิสัญญาทิลซิทในปี ค.ศ. 1807 แต่มายุติลงในปี ค.ศ. 1810 ที่ทำให้ฝรั่งเศสเข้ารุกรานรัสเซียในปี ค.ศ. 1812 ในช่วงนั้นรัสเซียก็ทำสงครามกับสวีเดน (ค.ศ. 1808-1809) และกับ จักรวรรดิออตโตมัน (ค.ศ. 1806-1812) และบางส่วนกับบริเตน (ค.ศ. 1807-1812) สเปนเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศสจนกระทั่งฝรั่งเศสรุกรานในปี ค.ศ. 1808 จากนั้นฝรั่งเศสก็ต่อสู้ในสงครามคาบสมุทร ซิซิลีที่ยังยังเป็นสหอาณาจักรกับเนเปิลส์กลายมาเป็นรัฐบริวารของฝรั่งเศสหลังจากยุทธการแคมโพเทเนเซในปี ค.ศ. 1806. สวีเดนประกาศสงครามกับสหราชอาณาจักรหลังจากพ่ายแพ้แก่รัสเซียในสงครามฟินแลนด์ (ค.ศ. 1808–1809) จักรวรรดิฝรั่งเศสผนวกราชอาณาจักรฮอลแลนด์ใน ค.ศ. 1810 กองทหารดัตช์ต่อสู้กับนโปเลียนในสมัยร้อยวันในปี ค.ศ. 1815 จักรวรรดิฝรั่งเศสผนวกราชอาณาจักรอีทรูเรียใน ค.ศ. 1807 ราชอาณาจักรเนเปิลส์เป็นพันธมิตรกับออสเตรียอยู่ชั่วระยะหนึ่งใน ค.ศ. 1814, เป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศสอีกครั้งและต่อสู้กับออสเตรียระหว่างสงครามเนเปิลส์ในปี ค.ศ. 1815 นโปเลียนก่อตั้งดัชชีวอร์ซอปกครองโดย ราชอาณาจักรแซกโซนีในปี ค.ศ. 1807 ก่อนหน้านั้นกองทัพของโปแลนด์ก็เข้าร่วมการต่อสู้ในกองทัพฝรั่งเศสแล้ว รัฐเยอรมันสิบหกรัฐที่เป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศส (รวมทั้งบาวาเรียและเวิร์ตเต็มแบร์ก) ก่อตั้งเป็นสมาพันธรัฐแห่งลุ่มแม่น้ำไรน์ในเดือนกรกฎาคมปี ค.ศ. 1806 หลังจากยุทธการเอาสเทอร์ลิทซ์ (ธันวาคม ค.ศ. 1805) และหลังจากยุทธการเยนา-เออร์ชเต็ดท์ (ตุลาคม ค.ศ. 1806) รัฐเยอรมันอื่นที่เดิมต่อสู้ร่วมกับฝ่ายต่อต้านฝรั่งเศสรวมทั้งแซกโซนีและเวสต์ฟาเลียก็หันกลับมาเป็นพันธมิตรกับฝรั่งเศสและเข้าร่วมในสมาพันธรัฐ แต่แซกโซนีก็เปลี่ยนข้างอีกครั้งในปี ค.ศ. 1813 ระหว่างยุทธการไลพ์ซิกที่ทำให้รัฐอื่นรีบทำตามและประกาศสงครามกับฝรั่งเศส เดนมาร์ก-นอร์เวย์ยังคงรักษาความเป็นกลางมาจนถึงยุทธการโคเปนเฮเกน (ค.ศ. 1807) เดนมาร์กถูกบังคับให้ยกนอร์เวย์ให้แก่สวีเดนตามสนธิสัญญาคีลในปี ค.ศ. 1814 หลังจากการรณรงค์ทางทหารของสวีเดนต่อนอร์เวย์ นอร์เวยก็รวมเป็นสหอาณาจักรกับสวีเดน Was a commander for the French Empire, as Marshal Jean-Baptiste Bernadotte, ค.ศ. 1804–1810.

ความเห็นที่ยังไม่ตกลงกันได้คือความเห็นที่เกี่ยวกับว่าเมื่อใดที่สงครามการปฏิวัติฝรั่งเศสสิ้นสุดลง และเมื่อใดที่สงครามนโปเลียนเริ่มขึ้น วันเริ่มต้นอาจจะเป็นวันที่ 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 1799 ซึ่งเป็นวันที่นโปเลียนทำรัฐประหาร 18 บรูแมร์ (ในปีที่ 7 ตามปฏิทินสาธารณรัฐฝรั่งเศสในยุคนั้น) หรือวันที่ 18 พฤษภาคม ค.ศ. 1803 เมื่อมีการประกาศสงครามระหว่างบริเตนและฝรั่งเศสที่ทำให้ช่วงเวลาของความสันติในยุโรประหว่าง ค.ศ. 1792 ถึง ค.ศ. 1814 ต้องมาสิ้นสุดลง หรือเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1804 เมื่อนโปเลียนสวมมงกุฎเป็นจักรพรรดิ

สงครามนโปเลียนยุติลงหลังจากที่นโปเลียนได้รับความพ่ายแพ้ในยุทธการที่วอเตอร์ลู เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน ค.ศ. 1815 และการลงนามในสนธิสัญญาปารีสครั้งที่สองในปีเดียวกัน

อ้างอิง

• Asprey, Robert (2000). The Rise of Napoleon Bonaparte. New York: Basic Books. ISBN 0-465-04879-X.
• Blanning, T. C. W. (2002). The Culture of Power and the Power of Culture. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0198227450.
• Cronin, Vincent (1994). Napoleon. HarperCollins. ISBN 0006375219.
• Pope, Stephen (1999). The Cassel Dictionary of the Napoleonic Wars. Cassel. ISBN 0-304-35229-2.
• Schom, Alan (1998). Napoleon Bonaparte: A Life. Perennial. ISBN 0-06-092958-8.
• Tombs, Robert and Isabelle (2006). That Sweet Enemy. William Heinemann. ISBN 978-1-4000-4024-7.
• Zamoyski, Adam (2004). Moscow 1812: Napoleon's Fatal March. HarperCollins. ISBN 0-00-718489-1.