วุฒิสภาไทย

วุฒิสภาไทย เดิมมีชื่อว่า พฤฒสภา เป็นสภาสูงในรัฐสภาไทยคู่กับสภาผู้แทนราษฎรไทยซึ่งเป็นสภาล่าง ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 วุฒิสภามีวาระคราวละ 5 ปี ใช้ห้องประชุมวุฒิสภา (ห้องประชุมพระจันทรา) สัปปายะสภาสถาน เป็นที่ประชุม

วุฒิสภาแห่งราชอาณาจักรไทย
วุฒิสภาไทย ชุดที่ 13
ตรารัฐสภาไทย
ประเภท
ประเภท	สภาสูง เป็นส่วนหนึ่งของรัฐสภาไทย
ผู้บริหาร
ประธาน	มงคล สุระสัจจะ ตั้งแต่ 26 กรกฎาคม 2567
รองประธานคนที่ 1	เกรียงไกร ศรีรักษ์ ตั้งแต่ 26 กรกฎาคม 2567
รองประธานคนที่ 2	บุญส่ง น้อยโสภณ ตั้งแต่ 26 กรกฎาคม 2567
โครงสร้าง
สมาชิก	200
กลุ่มการเมือง	อิสระ (200)
ระยะวาระ	5 ปี, เป็นได้วาระเดียว
การเลือกตั้ง
ระบบการเลือกตั้ง	การลงคะแนนแบบจำกัดคะแนนเสียงทางอ้อมด้วยการการเสนอชื่อตนเอง
การเลือกตั้งครั้งล่าสุด	9–26 มิถุนายน พ.ศ. 2567
ที่ประชุม
ห้องประชุมพระจันทรา สัปปายะสภาสถาน เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร ราชอาณาจักรไทย
เว็บไซต์
เว็บไซต์วุฒิสภา

การได้มาซึ่งวุฒิสภาแบ่งตามยุค

จากการเลือกตั้งทั้งหมด ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540

วุฒิสภา ประกอบด้วย สมาชิกซึ่งราษฎรเลือกตั้งจำนวน 200 คน ตามวิธีแบ่งเขตเลือกตั้ง โดยใช้เขตจังหวัดเป็นเขตเลือกตั้ง มีหลักเกณฑ์และวิธีการเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภาเป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2541 มีกำหนดวาระคราวละ 6 ปีนับแต่วันเลือกตั้ง

สมาชิกวุฒิสภาย่อมเป็นผู้แทนของปวงชนชาวไทยเช่นเดียวกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตเพื่อประโยชน์ส่วนรวมของปวงชนชาวไทย

วุฒิสภามีอำนาจหน้าที่ในการกลั่นกรองกฎหมาย ควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน โดยการตั้งกระทู้ถามรัฐมนตรี หรือเปิดอภิปรายทั่วไปเพื่อให้คณะรัฐมนตรีแถลงข้อเท็จจริงหรือชี้แจงปัญหาโดยไม่มีการลงมติ และมีหน้าที่อื่นตามที่รัฐธรรมนูญบัญญัติ

นอกจากนี้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2540) ยังได้บัญญัติให้วุฒิสภามีอำนาจหน้าที่โดยเฉพาะอีกหลายประการ คือ การพิจารณาเลือก แต่งตั้ง ให้คำแนะนำ หรือให้ความเห็นชอบให้บุคคลดำรงตำแหน่งต่าง ๆ คือ

1. การสรรหาและการเลือกประธานกรรมการและกรรมการการเลือกตั้ง
2. ถวายคำแนะนำต่อพระมหากษัตริย์ในการแต่งตั้งผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา และการแต่งตั้งคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
3. การสรรหาและการเลือกตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ประธานศาลรัฐธรรมนูญ และถวายคำแนะนำต่อพระมหากษัตริย์ เพื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง
4. เลือกกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 2 คน ซึ่งไม่เป็นหรือเคยเป็นข้าราชการตุลาการ เป็นกรรมการในคณะกรรมการตุลาการศาลยุติธรรม
5. ให้ความเห็นชอบในการแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิสาขานิติศาสตร์และผู้ทรงคุณวุฒิในการบริหารราชการแผ่นดินให้เป็นตุลาการในศาลปกครองสูงสุด จำนวนไม่น้อยกว่า 1 ใน 3 ของจำนวนตุลาการในศาลปกครองสูงสุดทั้งหมดและให้ความเห็นชอบในการแต่งตั้งประธานศาลปกครองสูงสุด และเลือกกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ 2 คน ในคณะกรรมการตุลาการศาลปกครอง
6. ถวายคำแนะนำต่อพระมหากษัตริย์ในการแต่งตั้งคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ และการแต่งตั้งเลขาธิการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
7. ถวายคำแนะนำต่อพระมหากษัตริย์ในการแต่งตั้งประธานกรรมการและกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน และผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน

นอกจากนี้ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย วุฒิสภามีอำนาจถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ประธานศาลฎีกา ประธานศาลรัฐธรรมนูญ ประธานศาลปกครองสูงสุด หรืออัยการสูงสุด รวมทั้งกรรมการการเลือกตั้ง ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ผู้พิพากษาหรือตุลาการ พนักงานอัยการ หรือผู้ดำรงตำแหน่งระดับสูง ตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ผู้มีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปรกติ ส่อไปในทางทุจริตต่อหน้าที่ ส่อว่ากระทำผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ ส่อว่ากระทำผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรม หรือส่อว่าจงใจใช้อำนาจหน้าที่ขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย วุฒิสภามีอำนาจถอดถอนผู้นั้นออกจากตำแหน่งได้

ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

บททั่วไป

มาตรา 107 วุฒิสภา ประกอบด้วย สมาชิกจำนวน 200 คน ซึ่งมาจากการเลือกกันเองของบุคคลซึ่งมีความรู้ ความเชี่ยวชาญ ประสบการณ์อาชีพ ลักษณะ หรือประโยชน์ร่วมกัน มาตรา 109 อายุของวุฒิสภามีกำหนดคราวละ 5 ปี นับแต่วันประกาศผลการเลือก สมาชิกภาพของสมาชิกวุฒิสภานับตั้งแต่วันที่คณะกรรมการการเลือกตั้งประกาศผลการเลือก

บทเฉพาะกาล

มาตรา 269 ในวาระเริ่มแรก ให้วุฒิสภาประกอบด้วยสมาชิกจำนวน 250 คน ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งตามที่ถวายคำแนะนำโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ มาตรา 270 นอกจากจะมีหน้าที่และอำนาจตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแล้ว ให้วุฒิสภาตามมาตรา 269 มีหน้าที่และอำนาจติดตาม เสนอแนะ และเร่งรัดการปฏิรูปประเทศ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามหมวด 16 การปฏิรูปประเทศ และการจัดทำและดำเนินการตามยุทธศาสตร์ชาติ ในการนี้ ให้คณะรัฐมนตรีแจ้งความคืบหน้าในการดำเนินการตามแผนการปฏิรูปประเทศต่อรัฐสภาเพื่อทราบทุกสามเดือน

ลำดับชุดวุฒิสภา

ชุดที่	จำนวนสมาชิก	ระยะการดำรงตำแหน่ง	การสิ้นสุดสมาชิกสภาพ	รัฐธรรมนูญ	หมายเหตุ (แต่งตั้ง/เลือกตั้ง/สรรหา)
1	80	24 พฤษภาคม 2489 – 8 พฤศจิกายน 2490	รัฐประหาร	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489	เลือกตั้งโดยสภาผู้แทนราษฎร
2	301	18 พฤศจิกายน 2490 – 29 พฤศจิกายน 2494	ยึดอำนาจ	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492
3	120	4 กรกฎาคม 2511 – 17 พฤศจิกายน 2514	คณะปฏิวัติประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2511 (ฉบับที่ 3)	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511
4	100	26 มกราคม 2518 – 6 ตุลาคม 2519	ยุบสภาตามประกาศของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ฉบับที่ 3	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517
5	225	22 เมษายน 2522 – 23 กุมภาพันธ์ 2534	รัฐประหาร	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521	ในวาระเริ่มแรกให้จับสลากออก 1 ใน 3 เมื่อครบ 2 ปีแรก และอีก 2 ปีถัดมาให้จับสลากออกกึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกวุฒิสภาที่เหลือจากการถูกจับสลากออกคราวแรก จับสลากออก 17 เมษายน 2524 และแต่งตั้งเพิ่มเติม 22 เมษายนของปีเดียวกัน จับสลากออก 15 เมษายน 2526 และแต่งตั้งเพิ่มเติม 22 เมษายนของปีเดียวกัน สมาชิกครบวาระ 6 ปี วันที่ 22 เมษายน 2528 และแต่งตั้งเพิ่มเติมในวันเดียวกัน แต่งตั้งสมาชิกเพิ่มเติมตามจำนวน ส.ส.ที่เพิ่มขึ้น 28 กรกฎาคม 2529 สมาชิกครบวาระ 6 ปี วันที่ 22 เมษายน 2530 แต่งตั้งสมาชิกเพิ่มเติมตามจำนวน ส.ส.ที่เพิ่มขึ้น 25 กรกฎาคม 2531 สมาชิกครบวาระ 6 ปี วันที่ 22 เมษายน 2532
6	270	22 มีนาคม 2535 – 22 มีนาคม 2539	ครบวาระ 4 ปี ตามมาตรา 4 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 5) พุทธศักราช 2538	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534
7	260	22 มีนาคม 2539 – 21 มีนาคม 2543	ครบวาระ	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับที่ 5) พุทธศักราช 2535 (พ.ศ. 2538)
8	200	22 มีนาคม 2543 – 21 มีนาคม 2549	ครบวาระ	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540	เลือกตั้ง 2543 ซึ่งเป็นครั้งแรกที่ได้มาจากการเลือกตั้ง สว. โดยตรง เมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2543
9	180	19 เมษายน 2549 – 19 กันยายน 2549	รัฐประหาร	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2548	เลือกตั้ง 2549 คณะกรรมการการเลือกตั้ง (ประเทศไทย) รับรองผลไม่ครบ
10	150	2 มีนาคม 2551 – 1 มีนาคม 2557	ครบวาระ	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550	เลือกตั้ง 2551 สรรหา 2551 สรรหา 2554
11	150	30 มีนาคม 2557 - 24 พฤษภาคม 2557	รัฐประหาร/ รัฐสภา วุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎรถูกยุบเลิก (ประกาศ คสช. ฉบับที่ 30/2557)	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2554 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พุทธศักราช 2554	เลือกตั้ง 2557 สรรหา 2554
12	250	11 พฤษภาคม 2562 - 10 พฤษภาคม 2567 (รักษาการ 11 พฤษภาคม - 10 กรกฎาคม 2567)	ครบวาระ	รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560	แต่งตั้งโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ
13	200	10 กรกฎาคม 2567 - ปัจจุบัน		รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2564	เลือก 2567

ดูเพิ่ม

• วุฒิสภา
• รายนามประธานวุฒิสภาไทย
• สภาผู้แทนราษฎรไทย
• สภาปฏิรูปแห่งชาติ
• สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (ประเทศไทย)

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์วุฒิสภาไทย เก็บถาวร 2015-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน