รายพระนามพระมหากษัตริย์ที่ได้รับสมัญญานามมหาราช

มหาราช (อังกฤษ: The Great) เป็นชื่อต่อท้ายพระนามของกษัตริย์หรือผู้ปกครองที่ได้ทำภารกิจอย่างมากมายช่วยเหลือผู้คนทั้งด้านการรบ การแก้ไขปัญหาภายในประเทศ การรักษาเอกราชของประเทศ คงไว้ด้วยความยุติธรรมอันเป็นแบบอย่างที่ดี ในกลุ่มคนที่พูดภาษานั้น ๆ จึงได้รับการยกย่องว่าเป็น "มหาราช" เขียนไว้ที่ท้ายพระนาม

ประวัติ

สมัญญานาม "มหาราช" สันนิษฐานว่ามาจาก "มหาราชา" ของเปอร์เซีย โดยสมัญญานาม "มหาราช" นี้ถูกใช้ครั้งแรกโดยกษัตริย์ผู้พิชิต พระเจ้าไซรัสที่ 2 แห่งเปอร์เซีย^[1]

หลังจากนั้น สมัญญานามดังกล่าวถูกนำไปใช้โดย พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 3 แห่งมาซิดอน เมื่อกองทัพของพระองค์ยึดครองจักรวรรดิเปอร์เซีย และฉายานี้ก็ได้กลายเป็นตำแหน่งคู่กายของพระองค์ การอ้างอิงถึงในครั้งแรกในละครของพลอตัสได้สันนิษฐานว่าทุกคนรู้จัก "พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช"^[2] อย่างไรก็ตาม ไม่เคยปรากฏหลักฐานก่อนหน้านั้นว่าพระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 3 แห่งมาซิดอนเคยได้รับฉายาว่า "มหาราช"

ต่อมา กษัตริย์ของจักรวรรดิซิลูซิดในช่วงต้น ซึ่งเป็นจักรวรรดิที่เกิดขึ้นภายหลังจักรวรรดิเปอร์เซีย ได้ใช้สมัญญานาม "มหาราช" ในพงศาวดารท้องถิ่น แต่กษัตริย์ที่มักจะเป็นที่รู้จักกัน คือ พระเจ้าแอนไทโอคัสมหาราช

ผู้นำและผู้บัญชาการทหารในเวลาต่อมาได้เริ่มใช้สมัญญานาม "มหาราช" ด้วยเช่นกัน อย่างเช่น แม่ทัพปอมปีย์มหาราชชาวโรมัน ซึ่งใช้เป็นชื่อส่วนตัว ส่วนอีกหลายคนหรือพระองค์ได้รับสมัญญานามนี้ในภายหลัง เมื่อสมัญญานามนั้นได้นำไปใช้ในปัจจุบัน และยังมีผู้ที่ได้รับฉายาที่ให้เกียรตินี้ ซึ่งเป็นผู้ที่ไม่มีอำนาจทางการเมือง อย่างเช่น นักปราชญ์ อัลเบอร์ตัส แม็กนัส เป็นต้น

รายพระนาม

ต่างประเทศ

พระเจ้าไทกราเนสมหาราช อาร์มีเนีย
ซาร์กอนมหาราช จักรวรรดิอัคคาเดียน
ฮัมมูราบีมหาราช บาบิโลเนียเก่า
อัสเชอร์บานิปาลมหาราช อัสซีเรีย
เนบูคัสเนสซามหาราช บาบิโลเนียใหม่
พระเจ้าไซรัสมหาราช เปอร์เซีย
พระเจ้าซาห์อับบาสที่ 1 เปอร์เซีย
พระเจ้าดาไรอัสมหาราช เปอร์เซีย
พระเจ้าเซอร์ซีสมหาราช เปอร์เซีย
อเล็กซานเดอร์มหาราช มาซิโดเนีย, กรีซ, เปอร์เซีย, อียิปต์
สุลัยมานมหาราช ออตโตมัน
พระเจ้าซาปูร์มหาราช ซัดซานิด
มิธริเดติสมหาราช ปาร์เทียน
จักรพรรดิออกัสตัส โรมัน
จักรพรรดิทราจัน โรมัน
คอนสแตนตินมหาราช ไบแซนไทน์
จัสตินเนี่ยนที่ 1 มหาราช ไบแซนไทน์
เบซิลที่ 2 ไบแซนไทน์
พระเจ้าอัลฟอนโซมหาราช สเปน
พระเจ้าฌูเอาที่ 1 โปรตุเกส
พระเจ้ากุสตาฟที่ 2 อดอล์ฟ สวีเดน
วัลเดมาร์มหาราช เดนมาร์ก
เบเรงเกลาแห่งกัสติยา กัสติยา
พระเจ้าเฟร์นันโดมหาราช กัสติยา
พระเจ้าคานูทมหาราช อังกฤษ, เดนมาร์ก, นอร์เวย์
พระเจ้าอัลเฟรดมหาราช อังกฤษ
อ็อทโทที่ 1 มหาราช เยอรมนี, โรมันอันศักดิ์สิทธิ์
ฟรีดริชมหาราช ปรัสเซีย
จักรพรรดิวิลเฮ็ล์มที่ 1 เยอรมนี
ชาร์เลอมาญ ฝรั่งเศส, เยอรมนี, โรมันอันศักดิ์สิทธิ์
พระเจ้าอ็องรีที่ 4 ฝรั่งเศส
พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ฝรั่งเศส
จักรพรรดินโปเลียนที่ 1 ฝรั่งเศส
ทามาร์มหาราชินี อัลจอร์เจีย
เยกาเจรีนามหาราชินี รัสเซีย
ปีเตอร์มหาราช รัสเซีย
อีวานที่ 3 รัสเซีย
พระเจ้าหลุยส์ที่ 1 แห่งฮังการี ฮังการี
ซีแมออนมหาราช บัลแกเรีย
พระเจ้าสแตฟัน อูรอสที่ 4 เซอร์เบีย
พระเจ้าเปตาร์ เครซิเมียร์ที่ 4 โครเอเชีย
ฟาโรห์รามเสสที่สอง อียิปต์
ฟาโรห์แอเมนโฮเทปที่ 3 อียิปต์
ฟาโรห์ทุตโมสที่ 3 อียิปต์
ฟาโรห์ทอเลมีที่ 2 ฟิลาเดลฟัส อียิปต์
พระเจ้าแอนทิโอคัสมหาราช เซลูซิด
พระเจ้าราดามาที่ 1 มาดากัสการ์
พระเจ้าแทโจมหาราช เกาหลี
พระเจ้าควังแกโทมหาราช เกาหลี
พระเจ้าบอพึงมหาราช เกาหลี
พระเจ้าจินฮึงมหาราช เกาหลี
พระเจ้ามูยอลมหาราช เกาหลี
พระเจ้าซองด๊อกมหาราช เกาหลี
พระเจ้าเซจงมหาราช เกาหลี
พระเจ้าช็องโจ เกาหลี
พระเจ้าย็องโจแห่งโชซอน เกาหลี
พระเจ้าอวี่ ราชวงศ์เซี่ย จีน
จิ๋นซีฮ่องเต้ ราชวงศ์ฉิน จีน
จักรพรรดิฮั่นอู่ตี้ ราชวงศ์ฮั่น จีน
จักรพรรดิถังไท่จง ราชวงศ์ถัง จีน
จักรพรรดิซ่งไท่จู่ ราชวงศ์ซ่งเหนือ จีน
จักรพรรดิคังซี ราชวงศ์ชิง จีน
จักรพรรดิเฉียนหลง ราชวงศ์ชิง จีน
เจงกีส ข่าน จักรวรรดิมองโกล มองโกเลีย
โอเกได ข่าน จักรวรรดิมองโกล มองโกเลีย
กุบไล ข่าน จักรวรรดิมองโกล มองโกเลีย, ราชวงศ์หยวน จีน
จักรพรรดิเมจิ จักรวรรดิญี่ปุ่น ญี่ปุ่น
อัคบาร์มหาราช จักรวรรดิโมกุล อินเดีย
พระเจ้าอโศกมหาราช อินเดีย
กนิษกะมหาราช อินเดีย
อาร์หมัดมหาราช อัฟกานิสถาน
พาคัลมหาราช มายา
ม็อคเตซูมามหาราช แอซเท็ค
พาชาคูติมหาราช อินคา
ชาห์เรซามหาราช^[3]^[4] อิหร่าน
พระเจ้าคาเมฮาเมฮามหาราช ฮาวาย

ประเทศไทย

พ่อขุนรามคำแหงมหาราช^[5]
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช^[5]
สมเด็จพระนารายณ์มหาราช^[5]
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี (สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช)^[5]
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช^[5]
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พระสยามเทวมหามกุฏวิทยมหาราช)^[5]
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พระปิยมหาราช)^[5]
พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (พระภัทรมหาราช)^[6]

ประเทศพม่า

ประเทศลาว

ประเทศกัมพูชา

อดีตอาณาจักรล้านนา

อ้างอิง

↑ In a clay cylinder (online เก็บถาวร 2007-02-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน). Note that the expression was used in a propagandistic context: the conqueror wants to show he is a normal Babylonian ruler. The first Persian ruler to use the title in an Iranian context was Darius I of Persia (Darius the Great), in the Behistun Inscription (online เก็บถาวร 2007-05-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน).
↑ Plautus, Mostellaria 775.
↑ http://www.iranchamber.com/history/reza_shah/reza_shah.php
↑ Iranian parliament named him Rezā Shāh Kabir (Reza Shah the Great) in 1948, after his death. However, this became almost obsolete after the 1979 revolution.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 มหาราชในประวัติศาสตร์ไทย เก็บถาวร 2009-02-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่ม ๒. (เฉพาะรัชกาลก่อน)
↑ พระราชสมัญญานาม “มหาราช” เก็บถาวร 2009-12-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. พระบรมเดชานุภาพแห่งรัชกาลที่ 9.

[cyrus-1] In a clay cylinder (online เก็บถาวร 2007-02-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน). Note that the expression was used in a propagandistic context: the conqueror wants to show he is a normal Babylonian ruler. The first Persian ruler to use the title in an Iranian context was Darius I of Persia (Darius the Great), in the Behistun Inscription (online เก็บถาวร 2007-05-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน).

[plautus-2] Plautus, Mostellaria 775.

[3] ttp://www.iranchamber.com/history/reza_shah/reza_shah.php

[4] Iranian parliament named him Rezā Shāh Kabir (Reza Shah the Great) in 1948, after his death. However, this became almost obsolete after the 1979 revolution.

[kanchanapisek-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 มหาราชในประวัติศาสตร์ไทย เก็บถาวร 2009-02-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เล่ม ๒. (เฉพาะรัชกาลก่อน)

[6] พระราชสมัญญานาม “มหาราช” เก็บถาวร 2009-12-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. พระบรมเดชานุภาพแห่งรัชกาลที่ 9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]