จักรวรรดิโมกุล

จักรวรรดิโมกุล (เปอร์เซีย: سلطنت مغولی هند; อูรดู: مغلیہ سلطنت; อังกฤษ: Mughal Empire) เป็นจักรวรรดิซึ่งปกครองบริเวณอนุทวีปอินเดียในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 19 จักรวรรดินี้สืบทอดอำนาจมาจากราชวงศ์ตีมูร์ เริ่มก่อตั้งอาณาจักรในปี ค.ศ. 1526 ยุครุ่งเรืองที่สุดของอาณาจักรอยู่ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 17 ถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 18 และครอบครองดินแดนส่วนใหญ่ในอนุทวีปอินเดีย นับแต่อ่าวเบงกอลทางตะวันออกไปจนถึง Balochistan ในทางตะวันตก และจากแคว้นแคชเมียร์ทางเหนือไปจนถึง Kaveri ในทางใต้ ประชากรของจักรวรรดิในยุคนั้นมีประมาณ 110-150 ล้านคน ดินแดนในครอบครองมีมากกว่า 3.2 ล้านตารางกิโลเมตร

จักรวรรดิโมกุล
گوركانى
สมบูรณาญาสิทธิราชย์
←   ←   ← พ.ศ. 2069–พ.ศ. 2400 →   →   →
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
แผนที่อาณาจักรโมกุล
เมืองหลวง		ละฮอร์, เดลี, อัครา, ฟเตหปุระสีกรี
ภาษา		ภาษาเปอร์เซีย ภาษาอาหรับ ภาษาอูรดู
การปกครอง		ราชาธิปไตย
จักรพรรดิ
-	พ.ศ. 2069–2073	จักรพรรดิบาบูร์
-	พ.ศ. 2380–2400	จักรพรรดิบาฮาดูร์ ชาห์ที่ 2
ประวัติศาสตร์
-	ก่อตั้ง	พ.ศ. 2069
-	ล่มสลาย	พ.ศ. 2400
พื้นที่
		3,000,000 ตร.กม. (1,158,306 ตารางไมล์)
ประชากร
-	พ.ศ. 2243 ประมาณการ	150,000,000
สกุลเงิน		รูปี

ประวัติศาสตร์อิหร่านแผ่นดินใหญ่
กษัตริย์แห่งเปอร์เชีย
ก่อนยุคใหม่
ก่อน อิสลาม ก่อนคริสต์ศักราช ก่อนประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมก่อนเอลาไมท์ 3200–2800 จักรวรรดิเอลาไมท์ 2800–550 แหล่งโบราณคดีบัคเตรีย-มาร์เกียนา 2200–1700 ราชอาณาจักรมานไน ศตวรรษที่ 10-7 จักรวรรดิมีเดีย 728–550 จักรวรรดิอคีเมนียะห์ 550–330 จักรวรรดิซิลูซิด 330–150 ราชอาณาจักรกรีก-บัคเตรีย 250-125 จักรวรรดิพาร์เธีย 248–ค.ศ.  224 หลังคริสต์ศักราช จักรวรรดิกุษาณะ 30–275 จักรวรรดิซาสซานิยะห์ 224–651 จักรวรรดิเฮพธาไลท์ 425–557 เฮพธาไลท์-กุษาณะ 565–670
หลัง อิสลาม อาณาจักรกาหลิป 637–651 จักรวรรดิอุมัยยะฮ์ 661–750 จักรวรรดิอับบาซียะฮ์ 750–1258 จักรวรรดิทาฮิริยะห์ 821–873 ราชวงศ์อาลาวิยะห์ 864–928 จักรวรรดิซาฟาริยะห์ 861–1003 จักรวรรดิซามานิยะห์ 819–999 จักรวรรดิไซยาริยะห์ 928–1043 จักรวรรดิไบอิยะห์ 934–1055 จักรวรรดิกาสนาวิยะห์ 975–1187 จักรวรรดิกอร์ 1149–1212 จักรวรรดิเซลจุค 1037–1194 จักรวรรดิควาเรซเมีย 1077–1231 ราชวงศ์คาร์ติยะห์ 1231-1389 จักรวรรดิอิลค์ 1256–1353 ราชวงศ์มุซาฟฟาริยะห์ 1314–1393 ราชวงศ์จุพานิยะห์ 1337–1357 ราชวงศ์จาไลยิริยะห์ 1339–1432 จักรวรรดิติมูริยะห์ 1370–1506 คารา โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1407–1468 อัค โคยันลู เตอร์โคมันส์ 1378–1508 จักรวรรดิซาฟาวิยะห์ 1501–1722* จักรวรรดิโมกุล 1526–1857 ราชวงศ์โฮทาคิ 1722–1729 จักรวรรดิอาฟชาริยะห์ 1736–1750 * หรือ 1736
ยุคใหม่ สสซ = สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต
อัฟกานิสถาน จักรวรรดิเดอร์รานิ 1748–1823 อิทธิพลของบริติชและรัสเซีย 1826–1919 อิสรภาพและสงครามกลางเมือง 1919–1929 สมัยปกครองของมุฮัมมัดเมดไซ 1929–1973 สาธารณรัฐอัฟกานิสถาน 1973–1978 สาธารณรัฐประชาธิปไตยอัฟกานิสถาน 1978–1992 ประวัติศาสตร์อัฟกานิสถานสมัยปัจจุบัน ตั้งแต่ 1992 ลำดับเหตุการณ์
อาเซอร์ไบจาน อาณาจักรข่านแห่งคอเคซัส 1722–1828 ภายใต้การปกครองของรัสเซีย 1828–1917 สาธารณรัฐประชาธิปไตย 1918–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต 1920–1991 สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน ตั้งแต่ 1991
บาห์เรน ภายใต้การปกครองของโปรตุเกส 1521–1602 สนธิสัญญาบริติช 1820–1971 ราชอาณาจักรบาห์เรน ตั้งแต่ 1971
อิหร่าน ราชวงศ์ซานด์ 1750–1794 ราชวงศ์กอญัร 1781–1925 ราชวงศ์ปาห์ลาวี 1925–1979 การปฏิวัติอิหร่าน 1979 รัฐบาลชั่วคราว 1979 สาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน ตั้งแต่ 1979
อิรัก จักรวรรดิออตโตมัน 1632–1919 กษัตริย์ฮาชิไมท์ 1920–1958 การปฏิวัติและสาธารณรัฐ 1958–2003 สาธารณรัฐอิรัก ตั้งแต่ 2004
ทาจิกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐประชาชนโซเวียตบุฮารา / อุซเบก 1920–1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอิสระทาจิก 1929 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก 1929–1991 สาธารณรัฐทาจิกิสถาน ตั้งแต่ 1991
อุซเบกิสถาน เอมิเรตบูคารา 1785–1920 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบก 1924–1991 อิสรภาพ 1991 สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน ตั้งแต่ 1991

ยุคคลาสสิกของจักรวรรดินี้เริ่มต้นในปี ค.ศ. 1556 ด้วยการขึ้นครองราชย์ของจาลาลุดดิน โมฮัมหมัด อัคบาร์ หรือที่รู้จักในนาม "อัคบาร์มหาราช" ภายใต้การปกครองของอัคบาร์มหาราชนี้ อินเดียเจริญรุ่งเรืองก้าวหน้าทั้งทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรม รวมถึงมีสันติสุขระหว่างศาสนา อาณาจักรโมกุลยังได้เป็นพันธมิตรกับอาณาจักรฮินดูในราชวงศ์ราชบุตรหลายแห่ง แม้จะยังมีอาณาจักรราชบุตรหลายแห่งแข็งข้อต่อจักรวรรดิโมกุลอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย แต่ในที่สุดก็จำนนต่อจักรพรรดิอัคบาร์ ยุคทองแห่งสถาปัตยกรรมโมกุลคือยุคของพระเจ้าชาห์เชฮัน จักรพรรดิองค์ที่ 5 ซึ่งได้โปรดให้สร้างอนุสาวรีย์อันงดงามวิจิตรขึ้นจำนวนมาก ที่มีชื่อเสียงที่สุดในบรรดานี้คือ ทัชมาฮาลแห่งอัครา รวมไปถึง มัสยิดเพิร์ล, ป้อมแดง, มัสยิดจามา และ ป้อมละฮอร์ จักรวรรดิโมกุลขึ้นถึงจุดสูงสุดในการแผ่ขยายอาณาเขตในรัชสมัยของออรังเซบ ซึ่งอาจเป็นมนุษย์ที่ร่ำรวยที่สุดและมีอำนาจมากที่สุดของโลก ในช่วงพระชนม์ของพระองค์ จักรวรรดิโมกุลแผ่อาณาเขตไปทางใต้มากกว่า 1.25 ล้านตารางไมล์ และปกครองไพร่แผ่นดินมากกว่า 150 ล้านคน หรือคิดเป็นเกือบ 1 ใน 4 ของประชากรโลกทั้งหมด

ค.ศ. 1526 ราชวงศ์​โมกุล (มองโกล)ประวัติ​ศาสตร์​ก่อนการก่อตั้งโดยจักรพรรดิบาบูร์ทรงเป็นเหลนของราชวงศ์​แห่ง ตีมูร์(Tamerlane) เชื้อสายมองโกลและเติร์ก​ (ใบหน้าคล้ายคลึง​ชาวมองโกล​ในปัจจุบั​น)ติมูร์​เป็นราชบุตร​เขยในราชวงศ์​ของ เจงกีสข่า​น​ (มีส่วนคล้ายก๋ว​ยเจ๋ง ในนวนิยาย​)ตีมูร์ รบชนะ​ โกลเดนฮอร์ด มองโกล ตีมูร์ รบชนะ​อาณาจักรมุสลิม หลายแห่ง เช่น ดินแดนใน อิรัก อิหร่าน อัฟกานิสถาน​ ปากีสถาน​ บางส่วนของ ซินเจียง ความพ่ายแพ้จองติมูร์​มหาราช​ คือ พ่ายแพ้ต่อราชวงศ์​หมิง อาณาจักร​จีน หลังจากความพยายาม​บุกข้ามกำแพง​เมือง​จีนไม่สำเร็จ​ ​ จึงยกทัพข้ามทะเล​ทรายมายังทิศตะวันตก​ของอาณาจักร​หมิง ของจีน (สมัยของฮ่องเต้หย่งเลอ​)ผลการรบ คือ ติมูร์พ่ายแพ้และสวรรคต​ในที่รบMiran shah บุตรชายของ ติมูร์ และกองทัพ​ฯ ขอเจรจาสงบศึก​กับจีน และถอยทัพ​กลับที่มั่นไม่ย้อนกลับ​มาจีนอีกเลยเป้าหมาย​ถัดไปของ ผู้สืบทอดแห่งอาณาจักร​ติมูร์ คือบุกเอเชีย​ใต้ แม้ไม่สำเร็จ​ ในยุค Miran shahแต่มาสำเร็จ​ในรุ่น เหลน คือ บาบูร์ บุตรชายของ อูมาร์ ชีค มีร์ซา ผู้ปกครอง​อาณาจักร​เฟอร์กานา เมืองหลวง​คือ Andijanเหลนของติมูร์มหาราช​ คือ บาบูร์  ซึ่ง​มีพระนามว่า ซาฮีร์-อุด-ดิน มูฮัมมัด บาบูร์ ผูพิชิต ซามาคาล และเดลีและก่อตั้งราชวงศ์​โมกุลและทรงสถาปนา​เป็น จักรพรรดิบาบูร์ซาฮีร์-อุด-ดิน มูฮัมมัด บาบูร์อาณาเขตราชวงศ์​โมกุลใยุคหลัง มากสุด ที่เคยปกครอง​ ได้แก่ปากีสถาน​ บังคลาเทศ​ อัฟกานิสถาน ​อินเดีย สถานที่สำคัญ​ เช่นโบราณ​สถาน​ ที่สำคัญ​ที่สุด คือทัชมาฮาล แห่ง อัครา