ประเทศโบลิเวีย
โบลิเวีย (สเปน: Bolivia, ออกเสียง: [boˈliβja] (
ฟังเสียง)) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า รัฐพหุชนชาติโบลิเวีย (Estado Plurinacional de Bolivia)[9] เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลทางตอนกลาง-ตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้ เมืองหลวงตามรัฐธรรมนูญคือซูเกร ในขณะที่ที่ตั้งรัฐบาลและเมืองหลวงฝ่ายบริหารคือลาปาซ ส่วนเมืองที่ใหญ่ที่สุดและศูนย์กลางอุตสาหกรรมหลักคือซานตากรุซเดลาซิเอร์ราซึ่งตั้งอยู่ใน ยาโนสโอริเอนตาเลส หรือที่ราบทางภาคตะวันออกของประเทศ
รัฐพหุชนชาติโบลิเวีย Estado Plurinacional de Bolivia (สเปน) Puliwya Mamallaqta (เกชัว) Wuliwya Suyu (ไอมารา) Tetã Hetãvoregua Mborivia (กวารานี) | |
|---|---|
 ที่ตั้งของ ประเทศโบลิเวีย (เขียว) ในทวีปอเมริกาใต้ (เทา) | |
| เมืองหลวง | ซูเกร (ตามรัฐธรรมนูญและฝ่ายตุลาการ) ลาปาซ (ฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติ) |
| เมืองใหญ่สุด | ซานตากรุซเดลาซิเอร์รา 17°48′S 63°10′W / 17.800°S 63.167°W |
| ภาษาราชการ[2] | |
| ภาษาอื่น ๆ | |
| กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2009[3]) |
|
| ศาสนา (ค.ศ. 2018)[4] |
|
| การปกครอง | รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญระบบประธานาธิบดี |
| ลุยส์ อาร์เซ | |
| ดาบิด โชเกวังกา | |
| สภานิติบัญญัติ | สภานิติบัญญัติพหุชนชาติ |
• สภาสูง | วุฒิสภา |
• สภาล่าง | สภาผู้แทนราษฎร |
| เอกราช จากสเปน | |
• ประกาศ | 6 สิงหาคม ค.ศ. 1825 |
• ได้รับการรับรอง | 21 กรกฎาคม ค.ศ. 1847 |
• รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน | 7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2009 |
| พื้นที่ | |
• รวม | 1,098,581 ตารางกิโลเมตร (424,164 ตารางไมล์) (อันดับที่ 27) |
| 1.29 | |
| ประชากร | |
• ค.ศ. 2019[5] ประมาณ | 11,428,245 (อันดับที่ 83) |
| 10.4 ต่อตารางกิโลเมตร (26.9 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 224) | |
| จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 89.018 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[6] (อันดับที่ 88) |
• ต่อหัว | 7,790 ดอลลาร์สหรัฐ[6] (อันดับที่ 123) |
| จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 40.687 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[6] (อันดับที่ 90) |
• ต่อหัว | 3,823 ดอลลาร์สหรัฐ[6] (อันดับที่ 117) |
| จีนี (ค.ศ. 2019) |  41.6[7]ปานกลาง |
| เอชดีไอ (ค.ศ. 2019) |  0.718[8]สูง · อันดับที่ 107 |
| สกุลเงิน | โบลิเบียโน (BOB) |
| เขตเวลา | UTC−4 (BOT) |
| รูปแบบวันที่ | วว-ดด-ปปปป |
| ขับรถด้าน | ขวามือ |
| รหัสโทรศัพท์ | +591 |
| โดเมนบนสุด | .bo |
.svg)
รัฐเอกราชโบลิเวียเป็นรัฐเดี่ยวที่แบ่งออกเป็นเก้าแคว้นตามรัฐธรรมนูญ มีลักษณะภูมิประเทศหลากหลายตั้งแต่ยอดเขาต่าง ๆ ของเทือกเขาแอนดีสทางภาคตะวันตก ไปจนถึงที่ลุ่มทางภาคตะวันออกซึ่งตั้งอยู่ภายในลุ่มน้ำแอมะซอน มีอาณาเขตจรดบราซิลทางทิศเหนือและทิศตะวันออก จรดปารากวัยทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ จรดอาร์เจนตินาทางทิศใต้ จรดชิลีทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ และจรดเปรูทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ พื้นที่หนึ่งในสามของประเทศตั้งอยู่บริเวณเทือกเขาแอนดีส ด้วยเนื้อที่ 1,098,581 ตารางกิโลเมตร (424,164 ตารางไมล์) โบลิเวียจึงเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 5 ในอเมริกาใต้ รองจากบราซิล, อาร์เจนตินา, เปรู และโคลอมเบีย (และเป็นหนึ่งในสองประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลในทวีปอเมริการ่วมกับปารากวัย) มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 27 ของโลก เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลที่ใหญ่ที่สุดในซีกโลกใต้ และเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 7 ของโลก รองจากคาซัคสถาน, มองโกเลีย, ชาด, ไนเจอร์, มาลี และเอธิโอเปีย
ประชากรของโบลิเวียซึ่งมีจำนวนประมาณ 11 ล้านคน[10] มีลักษณะเป็นพหุชาติพันธุ์ซึ่งรวมถึงชาวอเมรินเดียน, ชาวเมสติโซ, ชาวยุโรป, ชาวเอเชีย และชาวแอฟริกา ภาษาสเปนเป็นภาษาราชการและเป็นภาษาหลักของประเทศ แม้ว่าภาษาพื้นเมือง 36 ภาษาจะมีสถานะเป็นภาษาราชการเช่นกัน ภาษาที่ใช้กันมากที่สุดในจำนวนนี้คือภาษากวารานี, ภาษาไอมารา และภาษาเกชัว
ในสมัยก่อนการเข้ามาของสเปน ภูมิภาคแอนดีสของโบลิเวียเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิอินคา ในขณะที่ที่ลุ่มทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเป็นที่อยู่อาศัยของเผ่าชนอิสระเผ่าต่าง ๆ ผู้พิชิตชาวสเปนที่เดินทางมาจากกุสโกและอาซุนซิออนเข้าควบคุมภูมิภาคนี้ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ในช่วงที่เป็นอาณานิคมสเปน โบลิเวียอยู่ในเขตอำนาจศาลอุทธรณ์หลวงชาร์กัส สเปนเสริมสร้างความมั่งคั่งของตนจากแร่เงินที่ขุดได้จากเหมืองในโบลิเวียส่วนหนึ่ง หลังจากมีการเรียกร้องเอกราชเป็นครั้งแรกใน ค.ศ. 1809 ก็เกิดสงครามที่กินเวลานาน 16 ปีก่อนจะมีการสถาปนาสาธารณรัฐซึ่งได้รับการตั้งชื่อตามซิมอน โบลิบาร์[11] ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 ไปจนถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 โบลิเวียสูญเสียดินแดนรอบนอกหลายแห่งให้แก่ประเทศเพื่อนบ้าน รวมทั้งสูญเสียชายฝั่งทะเลให้แก่ชิลีใน ค.ศ. 1879 โบลิเวียยังรักษาเสถียรภาพทางการเมืองไว้ได้จนกระทั่ง ค.ศ. 1971 เมื่ออูโก บันเซร์ ได้รับการสนับสนุนจากสำนักข่าวกรองกลางสหรัฐให้ก่อรัฐประหารที่แทนที่รัฐบาลสังคมนิยมของฆวน โฆเซ ตอร์เรส ด้วยเผด็จการทหารที่นำโดยบันเซร์ ตอร์เรสถูกสังหารในบัวโนสไอเรสโดยหน่วยสังหารของฝ่ายขวาใน ค.ศ. 1976 ระบอบบันเซร์ได้ปราบปรามฝ่ายค้านซึ่งเป็นฝ่ายซ้ายและฝ่ายสังคมนิยมรวมถึงผู้เห็นต่างในรูปแบบอื่น ๆ ส่งผลให้มีการทรมานและการสังหารพลเมืองโบลิเวียไปจำนวนหนึ่ง บันเซร์ถูกขับออกจากตำแหน่งใน ค.ศ. 1978 และหลังจากนั้นก็กลับมาเป็นประธานาธิบดีที่ได้รับการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยระหว่าง ค.ศ. 1997–2001
โบลิเวียสมัยใหม่เป็นสมาชิกกฎบัตรของสหประชาชาติ, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ, ขบวนการไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด,[12] องค์การนานารัฐอเมริกา, องค์การสนธิสัญญาความร่วมมือแอมะซอน, ธนาคารกลางแห่งอเมริกาใต้, พันธมิตรโบลิบาร์เพื่อประชาชนอเมริกาของเรา และสหภาพประชาชาติอเมริกาใต้ โบลิเวียยังคงเป็นประเทศที่ยากจนที่สุดเป็นอันดับที่ 2 ในอเมริกาใต้ แต่ก็สามารถลดอัตราความยากจนและมีระบบเศรษฐกิจที่เติบโตเร็วที่สุดในอเมริกาใต้ (ในแง่ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ) ประเทศนี้เป็นประเทศกำลังพัฒนาที่มีดัชนีการพัฒนามนุษย์อยู่ในระดับสูง กิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ เกษตรกรรม, การป่าไม้, การประมง, การทำเหมืองแร่ และการผลิตสินค้าอย่างสิ่งทอ, เสื้อผ้า, โลหะกลั่น และปิโตรเลียมกลั่น โบลิเวียอุดมไปด้วยแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น เงิน, ดีบุก, ลิเทียม, ทองแดง เป็นต้น
การแบ่งเขตการปกครอง
แก้
โบลิเวียแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 9 แคว้น (departamento) ชื่อเมืองหลักอยู่ในวงเล็บ
- เบนิ (ตรินิดัด)
- ชูกิซากา (ซูเกร)
- โกชาบัมบา (โกชาบัมบา)
- ลาปาซ (ลาปาซ)
- โอรูโร (โอรูโร)
- ปันโด (โกบิฆา)
- โปโตซี (โปโตซี)
- ซานตากรุซ (ซานตากรุซ)
- ตาริฆา (ตาริฆา)
แต่ละแคว้นแบ่งออกเป็นจังหวัด (provincia)
อ้างอิง
แก้- ↑ "Moneda de 10 Centavos" [10 Cent Coins] (ภาษาสเปน). Central Bank of Bolivia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 April 2007. สืบค้นเมื่อ 28 January 2014.
- ↑ "Nueva Constitución Política Del Estado > PRIMERA PARTE > TÍTULO I > CAPÍTULO PRIMERO > Modelo De Estado: Ley de Bolivia". JUSTIA Bolivia (ภาษาสเปนแบบยุโรป). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2017. สืบค้นเมื่อ 24 February 2017.
- ↑ "South America :: Bolivia". The World Factbook. Central Intelligence Agency. สืบค้นเมื่อ 25 March 2017.
- ↑ Religion affiliation in Bolivia as of 2018. Based on Latinobarómetro. Survey period: 15 June to 2 August 2018, 1,200 respondents.
- ↑ 5.0 5.1 "Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 29 August 2020.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. สืบค้นเมื่อ 29 August 2020.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) – Bolivia". World Bank. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 11 August 2018. สืบค้นเมื่อ 17 June 2021.
- ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
- ↑ Gaceta Oficial de Bolivia (2009). "Decreto Supremo N° 0048". gacetaoficialdebolivia.gob.bo. สืบค้นเมื่อ 2017-04-10.
- ↑ "South America :: Bolivia — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. สืบค้นเมื่อ 2020-11-23.
- ↑ "Salem Press". 2013-08-25. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-25. สืบค้นเมื่อ 2020-11-23.
{{cite web}}: ระบุ|accessdate=และ|access-date=มากกว่าหนึ่งรายการ (help); ระบุ|archivedate=และ|archive-date=มากกว่าหนึ่งรายการ (help); ระบุ|archiveurl=และ|archive-url=มากกว่าหนึ่งรายการ (help) - ↑ "Non-Aligned Movement (NAM) - The Nuclear Threat Initiative". สืบค้นเมื่อ 19 October 2021.
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- เว็บท่าของรัฐบาลโบลิเวีย เก็บถาวร 2008-09-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (สเปน)
- [1] เก็บถาวร 2011-08-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศ
- ข้อมูลประเทศโบลิเวีย เก็บถาวร 2018-12-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเดอะเวิลด์แฟกต์บุก (อังกฤษ)
- ข้อมูลประเทศโบลิเวีย จากสารานุกรมบริทานิกา (อังกฤษ)