สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต)

ศาสตราจารย์พิเศษ[1] สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ นามเดิม ประยุทธ์ อารยางกูร ฉายา ปยุตฺโต หรือที่รู้จักกันดีทั่วไปในนามปากกา "ป. อ. ปยุตฺโต" เกิดเมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2481 ที่อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี ท่านได้บรรพชาเป็นสามเณรตั้งแต่อายุ 13 ปี เมื่อ ปี พ.ศ. 2494 และเข้ามาจำพรรษาที่วัดพระพิเรนทร์ กรุงเทพมหานคร จนสอบได้นักธรรมชั้นเอกและเปรียญธรรม 9 ประโยค ขณะยังเป็นสามเณร นับเป็นรูปที่สองในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และเป็นรูปที่สี่ในสมัยรัตนโกสินทร์ โดยได้รับการอุปสมบทโดยเป็นนาคหลวงในพระบรมราชูปถัมภ์ เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2504 ณ พัทธสีมาวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (ปลด กิตฺติโสภโณ) สมเด็จพระสังฆราช เป็นพระอุปัชฌาย์

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์

(ประยุทธ์ ปยุตฺโต)
Prayudh Payutto.jpg
คำนำหน้าชื่อท่านเจ้าประคุณ
ชื่ออื่นป. อ. ปยุตฺโต
ส่วนบุคคล
เกิด12 มกราคม พ.ศ. 2481 (85 ปี)
นิกายมหานิกาย
การศึกษาป.ธ. 9 (นาคหลวง), นักธรรมชั้นเอก, พธ.บ. (เกียรตินิยมอันดับ 1), พ.ม.
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่วัดญาณเวศกวัน นครปฐม
อุปสมบท24 กรกฎาคม พ.ศ. 2504
พรรษา61 พรรษา
ตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดญาณเวศกวัน

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เป็นพระนักวิชาการนักคิดนักเขียนผลงานทางพระพุทธศาสนารุ่นใหม่ มีผลงานทางวิชาการพระพุทธศาสนาเป็นจำนวนมาก ผลงานของท่านที่เป็นที่รู้จัก เช่น พุทธธรรม เป็นต้น ท่านได้รับการยกย่องจากทั้งในและต่างประเทศเป็นอย่างมาก ด้วยผลงานของท่านทำให้ท่านได้รับรางวัลและดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จากหลายสถาบันทั้งในและนอกประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่ท่านเป็นคนไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลการศึกษาเพื่อสันติภาพ จากยูเนสโก (UNESCO Prize for Peace Education) [2] นอกจากนี้ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ที่ท่านได้รับรวมมีมากกว่า 15 สถาบัน ซึ่งนับว่าท่านเป็นพระภิกษุสงฆ์ไทยที่ได้รับการยกย่องให้ได้รับดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์มากที่สุดในปัจจุบัน และในปี พ.ศ. 2549 มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าแต่งตั้งเป็นราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ปัจจุบันสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ดำรงตำแหน่งเป็นศาสตราจารย์พิเศษ ประจำมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และจำพรรษาอยู่ที่วัดญาณเวศกวัน อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม

ชาติภูมิแก้ไข

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ นามเดิมว่า ประยุทธ์ อารยางกูร เกิดวันพฤหัสบดีที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2481 ณ บ้านใกล้ริมฝั่งแม่น้ำสุพรรณบุรี (แม่น้ำท่าจีน) ฝั่งตะวันออก บริเวณตลาดศรีประจันต์ อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นบุตรคนที่ 5 จากบุตรเก้าคน[ต้องการอ้างอิง] ของนายสำราญ และนางชุนกี อารยางกูร[3]ทางครอบครัวประกอบกิจการค้าขายผ้าแพร ผ้าไหม ขายของชำ และโรงสีไฟ

เมื่ออายุได้ 6 ขวบเข้าเรียนชั้นอนุบาลในโรงเรียนอนุบาลครูเฉลียวที่ตลาดศรีประจันต์ จบชั้นประถมศึกษาจากโรงเรียนประชาบาลชัยศรีประชาราษฎร์ จากนั้นบิดาได้พาเข้ากรุงเทพฯ เพื่อเรียนต่อระดับมัธยมที่โรงเรียนปทุมคงคา โดยพักอยู่ที่วัดพระพิเรนทร์ เด็กชายประยุทธ์เป็นเด็กเรียนเก่ง จึงได้รับทุนเรียนดีจากกระทรวงศึกษาธิการจนถึงมัธยมศึกษาตอนต้น และมีความใส่ใจในการเรียนมาก ช่วงเวลาปิดเทอมกลับมาอยู่ที่บ้าน ก็สามารถสอนภาษาอังกฤษแก่น้อง ๆ ได้ มีนิสัยรักการอ่านหนังสือ ชอบหนังสือต่างๆโดยเฉพาะสารานุกรม ฝึกเรียนภาษาอังกฤษด้วยตัวเอง

การบรรพชา และอุปสมบทแก้ไข

เนื่องจากเป็นเด็กสุขภาพไม่ใคร่ดีตั้งแต่เล็กจนโต จากคำบอกเล่าของญาติพี่น้องและคนใกล้ชิดกล่าวว่า วัยเยาว์ของท่านจะควบคู่ไปกับการเจ็บป่วยเรื่อยมา เป็นเกือบทุกโรค เป็นต้นว่า หัวใจรั่ว ท้องเสีย ท้องอืด ต้องผ่าตัดถึงสองครั้ง หูเป็นน้ำหนวกอักเสบเข้าไปในกระดูกพรุนถึงโพรงศีรษะ แพ้อากาศ โรคปอด นิ่วในไต หลอดลมอักเสบ กล้ามเนื้อแขนอักเสบ ไวรัสเข้าตา สายเสียงอักเสบ เส้นเลือดไปเลี้ยงสมองข้างซ้ายเล็กลีบ เป็นต้น จากสุขภาพที่ไม่แข็งแรงเช่นนี้ทำให้เป็นอุปสรรคต่อการศึกษาเล่าเรียนตามปกติ หลังจากจบมัธยมศึกษาปีที่ 3 ทางบ้านจึงสนับสนุนให้ท่านได้บรรพชาเป็นสามเณร ที่วัดบ้านกร่าง ตำบลศรีประจันต์ ซึ่งอยู่ใกล้กับบ้าน เพราะเล็งเห็นว่าการอยู่ในเพศบรรพชิตจะเอื้ออำนวยต่อการศึกษาได้มากกว่า เพราะไม่ต้องยุ่งยากเดินทางไปโรงเรียน และยังสามารถศึกษาเล่าเรียนอยู่ที่วัดได้ เมื่อบรรพชาเป็นสามเณรแล้ว ท่านได้เริ่มเล่าเรียนทางพระปริยัติธรรม จนกระทั่งปี พ.ศ. 2496 ก็เดินทางเข้ากรุงเทพมหานคร มาจำพรรษาที่ วัดพระพิเรนทร์ สอบได้นักธรรมชั้นเอกและเปรียญธรรม 9 ประโยค ขณะยังเป็นสามเณร จึงได้รับพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์จากพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงรับเป็นนาคหลวง โดยมีสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (ปลด กิตฺติโสภโณ) สมเด็จพระสังฆราช เป็นพระอุปัชฌาย์ ศึกษาจนกระทั่งได้รับปริญญาพุทธศาสตรบัณฑิต เกียรตินิยมอันดับ 1 จาก มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

การศึกษาแก้ไข

  • พ.ศ. ๒๕๐๖ สอบได้ วิชาชุดครู พ.ม

สมณศักดิ์แก้ไข

ตำแหน่งการปกครองแก้ไข

เกียรติคุณแก้ไข

ตลอดชีวิตของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ท่านได้ใช้ความรู้พระไตรปิฎกแท้ ๆ เพื่อช่วยปกป้องสังฆมณฑลในประเทศไทยหลายกรณี ไม่ว่า กรณีสันติอโศกหรือกรณีวัดพระธรรมกาย ท่านได้ช่วยชี้แจงให้คนไทยได้รับทราบถึงข้อมูลเกี่ยวกับพระไตรปิฎกภาษาบาลีที่ถูกต้องเอาไว้หลายครั้ง ในขณะเดียวกัน ท่านยังมีบทบาทในการชี้แนะสังคมไทยในด้านการบริหารประเทศหลายครั้ง เช่น ในหนังสือ มองอเมริกาแก้ปัญหาไทย ได้ชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของระบบทุนนิยมเสรีในประเทศไทย และยังได้ชี้ให้เห็นว่าสังคมตะวันตก หรืออเมริกา มีแง่มุมที่ไม่ควรเป็นแบบอย่างในการพัฒนาประเทศไทย ที่จะทำให้เน้นแต่พัฒนาวัตถุ ทำให้นักคิดไทยหลายคนตื่นตัวมาหาหลักพุทธธรรมเป็นแนวในการพัฒนา จนได้รับการถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ และเกียรติคุณต่างๆ ดังนี้

ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์
  • พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๒๕
  • ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (สาขาปรัชญา) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๒๙
  • ศึกษาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (สาขาหลักสูตรและการสอน) มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ. ๒๕๒๙
  • ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (ศึกษาศาสตร์-การสอน) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๓๐
  • อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๓๑
  • ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (สาขาภาษาศาสตร์) มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. ๒๕๓๑
  • การศึกษาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (สาขาปรัชญาการศึกษา) มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ พ.ศ. ๒๕๓๓
  • ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาปรัชญาศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง พ.ศ. ๒๕๓๖
  • ศึกษาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ พ.ศ. ๒๕๓๗
  • ตรีปิฏกาจารย์กิตติมศักดิ์ (สาขาปรัชญา) นวนาลันทามหาวิหาร รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย พ.ศ. ๒๕๓๘
  • อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (จริยศาสตร์ศึกษา) มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. ๒๕๓๘
  • วิทยาศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. ๒๕๔๑
  • ศาสนศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาพุทธศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๔๔
  • ครุศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาพระพุทธศาสนา สถาบันราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา พ.ศ. ๒๕๔๔
  • ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาปรัชญาวิชาการบริหารองค์กร มหาวิทยาลัยศรีปทุม พ.ศ. ๒๕๔๕
  • ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาศาสนาและปรัชญา มหาวิทยาลัยบูรพา พ.ศ. ๒๕๕๒
  • ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาการศึกษา มหาวิทยาลัยนเรศวร พ.ศ. ๒๕๕๒
  • นิเทศศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. ๒๕๕๒
  • ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (พัฒนาทรัพยากรมนุษย์) สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๕๓
  • ศึกษาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยหาดใหญ่ พ.ศ. ๒๕๕๔
ประกาศเกียรติคุณและรางวัล
  • พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้รับการประกาศเกียรติคุณ ในฐานะผู้ทำคุณประโยชน์แก่พระพุทธศาสนา ในการฉลอง ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์
  • พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้รับรางวัลวรรณกรรมชั้นที่ ๑ ประเภทร้อยแก้ว สำหรับงานนิพนธ์พุทธธรรม จากมูลนิธิ ธนาคารกรุงเทพ
  • พ.ศ. ๒๕๓๒ ได้รับพระราชทานโล่รางวัล 'มหิดลวรานุสรณ์'
  • พ.ศ. ๒๕๓๒ ได้รับโล่ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อการศึกษา ในวาระครบรอบ ๒๐ ปี คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
  • พ.ศ. ๒๕๓๓ ได้รับรางวัลกิตติคุณสัมพันธ์ 'สังข์เงิน' สาขาเผยแผ่พระพุทธศาสนา
  • พ.ศ. ๒๕๓๗ ได้รับรางวัลการศึกษาเพื่อสันติภาพ จากองค์การยูเนสโก (UNESCO Prize for Peace Education)
  • พ.ศ. ๒๕๓๘ คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ประกาศเชิดชูเกียรติเป็น 'ผู้ทรงคุณวุฒิทางวัฒนธรรม'
  • พ.ศ. ๒๕๓๘ สถาบันนวนาลันทา ประเทศอินเดีย ถวายตำแหน่ง "ตรีปิฎอาจารย์" หมายถึงอาจารย์ผู้รู้แตกฉานในพระไตรปิฎก
  • พ.ศ. ๒๕๔๑ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมูลนิธิโตโยต้า ประเทศไทย ถวายรางวัล TTF Award (Toyota Thailand Foundation: Honorary Award)สาขาสังคมศาสตร์และ มานุษยวิทยาสำหรับผลงานทางวิชาการดีเด่น หนังสือ 'การพัฒนาที่ยั่งยืน'
  • พ.ศ. ๒๕๔๔ รางวัล 'สาโรช บัวศรี ปราชญ์ผู้ทรงศีล' จาก มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
  • พ.ศ. ๒๕๔๔ มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง เป็น 'ศาสตราจารย์พิเศษ' ของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • พ.ศ. ๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยพระพุทธศาสนาแห่งโลก ถวายตำแหน่ง 'เมธาจารย์' (Most Eminent Scholar) ในฐานะนักปราชญ์ ทางพระพุทธศาสนาสายเถรวาท
  • พ.ศ. ๒๕๔๙ มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง เป็นราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์[10]
  • พ.ศ. ๒๕๕๒ โล่วัชรเกียรติคุณ จาก คณะกรรมการศาสนาศิลปะและวัฒนธรรม
  • พ.ศ. ๒๕๕๒ ปูชนียบุคคลด้านภาษาไทย จาก คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ

แรงบันดาลใจให้อยู่เป็นพระสืบอายุพระศาสนาแก้ไข

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เคยให้สัมภาษณ์ว่าแรงบันดาลใจที่ทำให้ท่านบวชเป็นสามเณรอยู่เป็นระยะเวลานานจนมาอุปสมบทเป็นพระภิกษุมาตลอดเป็นเพราะได้อ่านนวนิยายอิงธรรมะของอาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ ทำให้รู้สึกอยากเป็นส่วนหนึ่งของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในกองทัพธรรม เช่น

  • ใต้ร่มกาสาวพัสตร์
  • กองทัพธรรม
  • อาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันตก

งานการศึกษาแก้ไข

ผลงานทางวิชาการพุทธศาสนาแก้ไข

  • พุทธธรรม
  • พจนานุกรมพุทธศาสน์ฉบับประมวลศัพท์
  • พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรม
  • สถาบันสงฆ์กับสังคมไทยในปัจจุบัน
  • รุ่งอรุณของการศึกษา เบิกฟ้าเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
  • จารึกอโศก
  • ธรรมนูญชีวิต
  • มองอเมริกาแก้ปัญหาไทย
  • พระพุทธศาสนากับสังคมไทย
  • การพัฒนาที่ยั่งยืน
  • นรก- สวรรค์ ในพระไตรปิฎก
  • เมื่อธรรมดามาถึง รู้ให้ทันและทำให้ถูก
  • ลักษณะสังคมพุทธ
  • กรณีธรรมกาย:บทเรียนเพื่อการศึกษาพระพุทธศาสนา และสร้างสรรค์สังคมไทย
  • ตื่น กันเสียที จากความเท็จของหนังสือ

"เหตุเกิดพ.ศ. 1" และสืบเนื่องจากภาพยนตร์ เรื่อง กำเนิดพระพุทธเจ้า บทเรียนที่มักถูกลืม

  • ศึกษา ฝึกฝน พัฒนาตนให้สูงสุด
  • แก่นแท้ของพระพุทธศาสนา
  • ทำอย่างไร ? จะพูดได้เต็มปากว่า...

เรารักในหลวง

  • ฅนไทยใช่กบเฒ่า เถรวาท VS ลัทธิอาจารย์
  • นิติศาสตร์แนวพุทธ
  • การศึกษาเพื่ออารยธรรมที่ยั่งยืน
  • การศึกษาทั่วไปเพื่อพัฒนามนุษย์
  • กรณีเงื่อนงำ:พระพุทธเจ้าปรินิพานด้วยโรคอะไร
  • การสร้างสรรค์ประชาธิปไตย
  • ศิลปศาสตร์แนวพุทธ
  • ธุดงค์ ทำอะไร ที่ใหน เพื่ออะไร
  • คู่สร้างคู่สม ชีวิตคู่ในอุดมคติ
  • คู่มือชีวิต
  • วิสัยธรรม เพื่อเบิกนำวิสัยทัศน์
  • ปฏิบัติธรรมให้ถูกทาง
  • หลักสูตรอารยชน (ฉบับ ไทย-อังกฤษ )
  • ถ้าเชิดชูพระคุณแม่ขึ้นมาได้ สังคมไทยไม่สิ้นความหวัง
  • ทำอย่างไรจะหายโกรษ
  • เศรษฐศาสตร์แนวพุทธ
  • ร่าเริงสดใสสู่ความเกษมศานต์
  • ปัญหาขัดแย้งในโลก แก้ได้ด้วยกฐิน
  • กาลานุกรม
  • วิถีสู่สันติภาพ
  • บทนำสู่พุทธธรรม
  • สถาบันสงฆ์กับสังคมปัจจุบัน
  • สันติภาพเกิดจากอิสรภาพและความสุข
  • ถึงเวลา มารื้อปรับระบบพัฒนาคนกันใหม่
  • ความสุขอยู่ที่นี่ มัวไปหากันที่ใหน
  • ขอคำตอบจาก ผบ.ทหารสูงสุด
  • เกณฑ์วิฉัย ความหมายและคุณค่าของพุทธธรรม
  • คนไทยกับเทคโนโลยี
  • ข้อคิดชีวิตทวนกระแส
  • ก้าวใหม่ของโรงเรียนนายร้อยตำรวจ
  • คติจตุคามรามเทพ
  • ของขวัญของชีวิต
  • คนไทยกับป่า
  • จาริกบุญ จารึกธรรม
  • มองธรรมถูกทาง มีสุขทุกที่
  • ครองเรือน ครองรัก จักเลิศแท้ด้วยครองธรรม
  • ถ้ารู้จักพระพุทธศาสนา ความสุขต้องมาทันที
  • รักษาโรคยามป่วยไข้
  • เมืองไทยจะวิกฤต ถ้าคนไทยมีศรัทธาวิปริต
  • รู้จักพระไตรปิฎก ให้ชัด ให้ตรง
  • การเกิดเป็นทุกข์ เกิดดีเป็นสุข
  • ตอบเรื่อง สีลัพพตปรามาส วินัย ดูใจ
  • หลักชาวพุทธ (ฉบับ ไทย-อังกฤษ )
  • ระลึกถึงความตาย และวิธีปฏิบัติให้ถูกต้องต่อความตาย
  • ร่ำรวย ยิ่งใหญ่ เลื่อนลอย หรือเพื่ออะไร?
  • ตามทางพุทธกิจ
  • วันสำคัญของชาวพุทธไทย
  • สุขภาวะองค์รวมแนวพุทธ
  • หลักชาวพุทธ: จุดเริ่มจุดร่วมที่มารวมกันรุ่งโรจน์
  • สมาธิ:ฐานสู่สุขภาพจิตและสติปัญญาหยั่งรู้
  • เชื่อกรรม รู้กรรม แก้กรรม
  • ตอบดร.มาร์ติน พุทธวินัยถึงภิกษุณี
  • พรที่สัมฤทธิ์ผลแก่ผู้ดำเนินชีวิตที่ดี
  • พัฒนาสังคมไทย ด้วยความรู้เข้าใจไตรภูมิ
  • สถานการณ์พระพุทธศาสนา:ทวนกระแสไสยศาสตร์
  • ฯลฯ

งานสาธารณสงเคราะห์แก้ไข

อ้างอิงแก้ไข

  • หนังสือชีวประวัติ พระพรหมคุณาภรณ์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) สนพ.ธรรมสภา
  1. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งศาสตราจารย์พิเศษ, เล่ม ๑๑๘, ตอน ๘๔ ง, ๑๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๔, หน้า ๗
  2. รายชื่อผู้ที่ได้รับรางวัลการศึกษาเพื่อสันติภาพ .เว็บไซต์องค์การยูเนสโก
  3. "Wat Nyanavesakavan". Wat yanavesakavan. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-01. สืบค้นเมื่อ Feb. 12, 2008. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  4. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม ๘๖, ตอน ๑๑๘ ง ฉบับพิเศษ, ๓๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๒, หน้า ๓
  5. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๙๐, ตอน ๑๗๗, ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖, หน้า ๖
  6. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม ๑๐๔, ตอน ๒๕๓, ๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๓๐, หน้า ๔
  7. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม ๑๑๐, ตอน ๒๐๒, ๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๓๖, หน้า ๑
  8. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม ๑๒๑, ตอน ๑๗ ข, ๑๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๗, หน้า ๑
  9. ราชกิจจานุเบกษา,พระราชโองการ ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์,เล่ม 133, ตอนที่ 42 ข, 5 ธันวาคม 2559, หน้า 1
  10. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (พระพรหมคุณาภรณ์ นายมีชัย ฤชุพันธุ์ ศาสตราจารย์ คุณหญิงกุหลาบ มัลลิกะมาส)

แหล่งข้อมูลอื่นแก้ไข

ก่อนหน้า สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) ถัดไป
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (วีระ ภทฺทจารี)    
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
(พ.ศ. 2559 - ปัจจุบัน)
  ยังอยู่ในสมณศักดิ์