พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา

พลเรือโท พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา (24 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2489) เป็นพระโอรสพระองค์แรกในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ประสูติแต่พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ ทรงดำรงตำแหน่งประธานคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร

พระเจ้าวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
พระเจ้าวรวงศ์เธอ ชั้น 5
พระองค์เจ้าชั้นโท
อาทิตย์ทิพอาภา-02.jpg
หม่อมหม่อมกอบแก้ว อาภากร ณ อยุธยา
ราชวงศ์จักรี
พระบิดาพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์
พระมารดาพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์
ประสูติ24 กรกฎาคม พ.ศ. 2447
สิ้นพระชนม์19 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 (41 ปี)
พระเจ้าวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
ดำรงตำแหน่ง
2 มีนาคม พ.ศ. 2478 – 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2487
กษัตริย์ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
นายกรัฐมนตรี พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
จอมพลแปลก พิบูลสงคราม
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้  ไทย
สังกัด กองทัพเรือไทย
ยศ RTA OF-8 (Lieutenant General).svg พลโท
RTN OF-8 (Vice Admiral).svg พลเรือโท
RTAF OF-8 (Air Marshal).svg พลอากาศโท[1]

พระประวัติแก้ไข

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ประสูติแต่พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 มีพระนามแรกประสูติว่า หม่อมเจ้าอาทิตย์ทิพอาภา มีพระโสทรภราดา 2 องค์ ได้แก่

  • หม่อมเจ้าเกียรติ อาภากร ประสูติและสิ้นชีพตักษัยในวันเดียวกัน ประมาณปี พ.ศ. 2446
  • พลอากาศโท หม่อมเจ้ารังษิยากร อาภากร (11 สิงหาคม พ.ศ. 2449 – 30 ธันวาคม พ.ศ. 2508)

เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2451 พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ พระมารดาได้ปลงพระชนม์ชีพพระองค์เอง เนื่องจากทรงน้อยพระทัยพระสวามี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงรับหม่อมเจ้าอาทิตย์ทิพอาภาไปทรงเลี้ยงดู ทรงเอ็นดูเป็นพิเศษและทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็น พระหลานเธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452[2]

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนคำนำหน้าพระนามเป็น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา[3]

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา เสกสมรสกับหม่อมกอบแก้ว อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม วิเศษกุล) นางพระกำนัลในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เมื่อวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2472 ไม่ทรงมีพระทายาท

พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ร่วมกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอนุวัตน์จาตุรนต์, เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม), พลเอก เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน (อุ่ม อินทรโยธิน) และหลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์)[4] และทรงลาออกเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2487[5] โดยในระหว่างที่ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์นั้น พระองค์ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา[6]

พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา สิ้นพระชนม์ด้วยโรคมะเร็ง เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 สิริพระชันษา 42 ปี มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาส

พระยศและตำแหน่งแก้ไข

  • 20 ตุลาคม พ.ศ. 2470 - เรือตรีพิเศษ[7]
  • - เลขานุการ มณฑลนครศรีธรรมราช
  • 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2471 - ปลัดกรมกองบัญชาการกระทรวงมหาดไทย[8]
  • 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2471 - เรือโท[9]
  • - ปลัดกรมเวรวิเศษ
  • 12 มีนาคม พ.ศ. 2473 - รั้งตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม[10]
  • 8 ตุลาคม พ.ศ. 2474 - อำมาตย์โท[11]
  • 17 ตุลาคม พ.ศ. 2474 - ผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม[12]
  • 19 ตุลาคม พ.ศ. 2474 - เรือเอก[13]
  • 20 เมษายน พ.ศ. 2476 - ผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต[14]
  • 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2477 - นาวาตรี[15]
  • 24 สิงหาคม พ.ศ. 2478 - นาวาเอก[16]
  • 3 มกราคม พ.ศ. 2478 - พันเอก[17]
  • 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2480 - นาวาอากาศเอก[18]
  • 1 เมษายน พ.ศ. 2482 - พลตรี พลเรือตรี พลอากาศตรี[19]
  • 23 กันยายน พ.ศ. 2486 - พลเรือโท พลอากาศโท

พระเกียรติยศแก้ไข

ธรรมเนียมพระยศของ
พระเจ้าวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
 
ตราประจำพระองค์
การทูลฝ่าพระบาท
การแทนตนเกล้ากระหม่อม/เกล้ากระหม่อมฉัน
การขานรับเกล้ากระหม่อม/เพคะ

พระอิสริยยศแก้ไข

  • 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 – 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452 : หม่อมเจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
  • 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452 – 30 ตุลาคม พ.ศ. 2453 : พระหลานเธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
  • 30 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481 : พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
  • 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481 – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 : พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา

เครื่องราชอิสริยาภรณ์แก้ไข

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ในประเทศแก้ไข

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศแก้ไข

  •   อิตาลี :
    • พ.ศ. 2481 -   เครื่องอิสริยาภรณ์นักบุญมอริซและลาซารุส

พงศาวลีแก้ไข

อ้างอิงแก้ไข

  1. พระราชทานยศ
  2. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ยกหม่อมเจ้าอาทิตย์ทิพอาภา ในพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตอุดมศักดิ์ขึ้นเป็นพระหลานเธอพระองค์เจ้า, เล่ม 26, ตอน 0ก, 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452, หน้า 84
  3. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ คำนำพระนามพระบรมวงษานุวงษ์, เล่ม 27, ตอน ก, 30 ตุลาคม พ.ศ. 2453, หน้า 1
  4. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพิเศษ เรื่อง ตั้งคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์, เล่ม 51, ตอน 0ก, 7 มีนาคม พ.ศ. 2477, หน้า 1332
  5. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศประธานสภาผู้แทนราษฎร เรื่องตั้งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ , เล่ม 61, ตอน 45ก, 1 สิงหาคม พ.ศ. 2487, หน้า 730
  6. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนา พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา ขึ้นเป็นพระเจ้าวรวงศ์เธอ, เล่ม 55, ตอน 0 ก, 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481, หน้า 672
  7. พระราชทานยศทหาร
  8. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  9. พระราชทานสัญญาบัตรยศทหารเรือ
  10. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ย้ายเปลี่ยนและบรรจุผู้ว่าราชการจังหวัด
  11. พระราชทานยศพลเรือน
  12. แจ้งความกระทรวงมหาดไทย
  13. พระราชทานยศทหารบก
  14. แจ้งความ
  15. ประกาศ พระราชทานยศทหาร
  16. ประกาศ พระราชทานยศทหารเรือ
  17. ประกาศ พระราชทานยศทหาร
  18. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานยศทหาร
  19. ประกาศกระทรวงกลาโหม เรื่องพระราชทานยศทหาร
  20. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๑๙๘๑ เล่ม ๕๒, ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๗๘
  21. ราชกิจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๒๙๔๒ เล่ม ๕๗, ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๔
  22. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๑๐๓๓ เล่ม ๕๙ ตอนที่ ๒๖, ๓ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๕
  23. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๒๘๐๒ เล่ม ๕๕, ๑๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๑
  24. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๑๘๐๐ เล่ม ๕๖, ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๑
  25. ราชกิจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หน้า ๒๙๔๒ เล่ม ๕๗, ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๔
  26. ราชกิจจานุเบกษา,แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเหรียญช่วยราชการภายใน หน้า ๑๙๔๗ เล่ม ๕๘, ๒๑ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๔
  27. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบัน หม่อมเจ้าอาทิตย์ทิพยอาภาในพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตอุดมศักดิ์, เล่ม 25, ตอน 49, 7 มีนาคม พ.ศ. 2451, หน้า 1423
  28. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญเล่ม 44 หน้า 2567 วันที่ 20 พฤศจิกายน 2470
  29. 29.0 29.1 ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม 55, ตอน 0 ง, 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481, หน้า 2498

แหล่งข้อมูลอื่นแก้ไข

  • ลดา รุธิรกนก, มณีในอาทิตย์, ประวัติ-ชีวิตรักพระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา-หม่อมกอบแก้ว, พ.ศ. 2549