พจน์ สารสิน

พจน์ สารสิน (25 มีนาคม พ.ศ. 2448 - 28 กันยายน พ.ศ. 2543) อดีตนายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 9 เป็นพลเรือนในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร, อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ, อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ภายหลังได้ลาออกเนื่องจากมีความเห็นขัดแย้งกับรัฐบาลเกี่ยวกับการรับรองรัฐบาลจักรพรรดิบ๋าว ดั่ย แห่งประเทศเวียดนามใต้ และอดีตเอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกา

พจน์ สารสิน ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม.
นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 9
ดำรงตำแหน่ง 21 กันยายน พ.ศ. 2500 – 31 ธันวาคม พ.ศ. 2500 (0 ปี 101 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ก่อนหน้า	จอมพลแปลก พิบูลสงคราม
ถัดไป	จอมพลถนอม กิตติขจร
อธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ดำรงตำแหน่ง 14 มิถุนายน พ.ศ. 2509 – 9 เมษายน พ.ศ. 2512
ถัดไป	ศาสตราจารย์พิมล กลกิจ
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	25 มีนาคม พ.ศ. 2448 เมืองพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต	28 กันยายน พ.ศ. 2543 (95 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พรรคการเมือง	พรรคสหประชาไทย
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงศิริ สารสิน
ลายมือชื่อ

ประวัติและครอบครัว

พจน์ สารสิน เกิดเมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2448 ที่บ้านพักถนนสุรศักดิ์ ตำบลสีลม อำเภอบางรัก เมืองพระนคร (ในปัจจุบันคือ แขวงสีลม เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร) เป็นบุตรของพระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้ สารสิน) กับคุณหญิงสุ่น สารสิน เริ่มศึกษาครั้งแรกที่โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย ต่อจากนั้นถูงส่งไปเรียนที่สหรัฐ เมื่อกลับสู่ประเทศสยาม ได้ศึกษาวิชากฎหมายจนสอบได้เนติบัณฑิตไทยเมื่อปี พ.ศ. 2472 และศึกษาวิชากฎหมายต่อในประเทศอังกฤษ

โดยที่บิดา คือ พระยาสารสินสวามิภักดิ์ (เทียนฮี้; จีน: 黄天喜) เป็นแพทย์ชาวจีนอพยพเชื้อสายไหหลำที่เดินทางมาอาศัยยังประเทศสยามตั้งแต่ราวปี พ.ศ. 2443 และรับราชการเป็นแพทย์หลวงประจำราชสำนักในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยตระกูลสารสินถือเป็นตระกูลนักธุรกิจที่มั่งคั่งและมีชื่อเสียงตระกูลหนึ่ง และมีสายสัมพันธ์อันดีกับทางราชการมาโดยตลอด

พจน์ สารสิน สมรสกับท่านผู้หญิงสิริ สารสิน (สกุลเดิม โชติกเสถียร) มีบุตรธิดาทั้งหมด 5 คน คือ เป็นนักธุรกิจและนักการเมืองที่มีชื่อเสียง พลตำรวจเอกเภา สารสิน เป็นอดีตอธิบดีกรมตำรวจ บัณฑิต บุณยะปาณะ เป็นอดีตปลัดกระทรวงการคลัง อาสา สารสิน เป็นอดีตราชเลขาธิการใน พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และเป็นอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

บุตร/ธิดา	คู่สมรส	หลาน	เหลน
พงส์ สารสิน	คุณหญิงมาลินี วรรณพฤกษ์	พาสินี ลิ่มอติบูลย์ สมรส ดร.สุเมธ ลิ่มอติบูลย์	สุรัชนี ลิ่มอติบูลย์ สุรภาพ ลิ่มอติบูลย์
		วัลลิยา ปังศรีวงศ์ สมรส ธีระพงศ์ ปังศรีวงศ์	ธีรวัลคุ์ เตชะอุบล พงศ์ศิษฏ์ ปังศรีวงศ์ พงศ์วรุฒน์ ปังศรีวงศ์
		พรวุฒิ สารสิน สมรส หม่อมราชวงศ์สุภาณี ดิศกุล (หย่า)	แพร สารสิน ภูมิ สารสิน
พลตำรวจเอกเภา สารสิน	ท่านผู้หญิงถวิกา สารสิน (สกุลเดิม สุจริตกุล)	กลินท์ สารสิน สมรส เพชรพริ้ง สารสิน
		พลตำรวจโท ชินภัทร สารสิน สมรส
		กนิษฐ์ สารสิน สมรส อมรา สารสิน	กรวิชญ์ สารสิน อนพัช สารสิน
บัณฑิต บุณยะปาณะ	หม่อมราชวงศ์พิลาศลักษณ์ กิติยากร	พิทูร บุณยะปาณะ สมรส
		ศิถี บุณยะปาณะ สมรส
		สิรี บุณยะปาณะ สมรส
พลเอกสุพัตร์ สารสิน	สุมพร ยิบอินซอย		การะเกด วหาวิศาล
อาสา สารสิน	ท่านผู้หญิงสุจิตคุณ สารสิน (เดิมหม่อมราชวงศ์สุจิตคุณ กิติยากร)	กิติยา สารสิน สมรส
		พาที สารสิน สมรส ปิติภัทร จิตณาธรรม
		ปิยา สารสิน สมรส

ชีวิตการเมือง

พจน์ สารสิน เริ่มบทบาททางการเมืองด้วยการสนับสนุนของจอมพลแปลก พิบูลสงคราม โดยการแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกวุฒิสภา เมื่อปี พ.ศ. 2490 และเข้าร่วมรัฐบาลในตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศในปี พ.ศ. 2491 ต่อมาในปี พ.ศ. 2492 ได้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ แต่ภายหลังได้ลาออก เนื่องจากมีความเห็นขัดแย้งกับรัฐบาลเกี่ยวกับการรับรองรัฐบาลจักรพรรดิบ๋าว ดั่ย แห่งประเทศเวียดนามใต้

วันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2500 เวลา 23.00 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระบรมราชโองการให้เลิกประกาศกฎอัยการศึกในบางจังหวัด โดยทรงยกเลิกกฎอัยการศึกทั้งหมด 46 จังหวัด และให้คงกฎอัยการศึกไว้ทั้งหมด 26 จังหวัด จากทั้งหมด 72 จังหวัด โดยพจน์ สารสิน นายกรัฐมนตรี ในขณะนั้นเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการ

ในปี พ.ศ. 2506 พจน์ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ

งานระหว่างประเทศ

ระหว่างปี พ.ศ. 2495-2500 พจน์ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกาและทำหน้าที่ผู้แทนของประเทศไทยประจำองค์การสหประชาชาติ และในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2500 ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเลขาธิการองค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ส.ป.อ.)

การดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

พจน์ สารสิน ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2500 หลังจากการทำรัฐประหารของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ภารกิจสำคัญของรัฐบาลคือจะต้องเร่งจัดการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรให้บริสุทธิ์และยุติธรรมอันเป็นสิ่งที่ประชาชนเรียกร้อง และเป็นเหตุผลที่จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ใช้เป็นข้ออ้างในการยึดอำนาจจากรัฐบาลชุดเก่า หลังจากที่ได้ดำเนินการจัดการเลือกตั้งเสร็จเรียบร้อยแล้ว พจน์ สารสินก็ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี และกลับไปดำรงตำแหน่งเลขาธิการ ส.ป.อ. ตามเดิม หลังชีวิตราชการพจน์พำนักอยู่ที่บ้านพักในกรุงเทพมหานคร และยุติบทบาททางการเมืองโดยสิ้นเชิง

อสัญกรรม

พจน์ สารสิน ถึงแก่อสัญกรรมด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2543 เวลา 11.40 น. ณ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ รวมอายุได้ 95 ปี 187 วัน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2507 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2501 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2498 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2527 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 9 (ร.จ.ท.9)

อ้างอิง

ก่อนหน้า		พจน์ สารสิน		ถัดไป
แปลก พิบูลสงคราม		นายกรัฐมนตรีไทย (21 กันยายน พ.ศ. 2500 – 1 มกราคม พ.ศ. 2501)		ถนอม กิตติขจร
ประภาส จารุเสถียร		รองนายกรัฐมนตรีไทย (9 มีนาคม พ.ศ. 2512 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514)		ประภาส จารุเสถียร
หม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ เทวกุล		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ (13 ตุลาคม พ.ศ. 2492 – 1 มีนาคม พ.ศ. 2493)		นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)
สุนทร หงส์ลดารมภ์		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ (10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2511 – 7 มีนาคม พ.ศ. 2512)		บุญชนะ อัตถากร
นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์)		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง (23 กันยายน พ.ศ. 2500 – 26 กันยายน พ.ศ. 2500)		เสริม วินิจฉัยกุล
พระประกาศสหกรณ์ (สดับ วีรเธียร)		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ (11 ธันวาคม พ.ศ. 2506 – 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514)		ยกเลิกตำแหน่ง
สถาปนาตำแหน่ง		อธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น (14 มิถุนายน พ.ศ. 2509 - 9 เมษายน พ.ศ. 2512)		ศาสตราจารย์พิมล กลกิจ