ปรัสเซีย

ระวังสับสนกับ รัสเซีย

ปรัสเซีย (อังกฤษ: Prussia) หรือ พร็อยเซิน (เยอรมัน: Preußen) หรือ โบรุสซีอา (ละติน: Borussia) เป็นรัฐที่รุ่งเรืองที่สุดในบรรดารัฐทั้งหลายของชนชาติเยอรมัน มีจุดกำเนิดจากดัชชีปรัสเซียและแคว้นชายแดนบรันเดินบวร์ค อันเป็นแคว้นของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ซึ่งตั้งอยู่ตอนกลางของภูมิภาคที่ชื่อว่าพร็อยเซิน รัฐแห่งนี้ถูกปกครองโดยราชวงศ์โฮเอินท์ซ็อลเลิร์นเป็นเวลาหลายศตวรรษ การมีกองทัพที่เข็มแข็งทำให้ปรัสเซียประสบความสำเร็จในการแผ่ขยายดินแดน ปรัสเซียมีเมืองหลวงเดิมอยู่ที่เคอนิชส์แบร์คก่อนที่จะย้ายเมืองหลวงไปยังเบอร์ลินในปี 1701

ปรัสเซีย Preußen  (เยอรมัน) Prūsa  (Prussian)
ค.ศ. 1525–1947
ธงชาติ (1803–1892) ตราแผ่นดิน (1871–1918)
คำขวัญ: ก็อทท์มิทอุนส์ "พระเจ้าสถิตกับเรา"
เพลงชาติ: (1830–1840) พร็อยเซินลีด เพลงปรัสเซีย เพลงสรรเสริญพระบารมี (1795–1918) ไฮล์เดียร์อิมซีเกอร์ครันทซ์
ปรัสเซีย (สีน้ำเงิน) ในช่วงแผ่ไพศาลที่สุด
เมืองหลวง	เคอนิชส์แบร์ค (1525–1701) เบอร์ลิน (1701–1947)
ภาษาทั่วไป	เยอรมัน (ภาษาราชการ)
ศาสนา	ส่วนใหญ่: โปรเตสแตนต์ ส่วนน้อย: โรมันคาทอลิก, ยูดาห์
เดมะนิม	Prussian
การปกครอง	ราชาธิปไตยแบบศักดินา (1525–1701) สมบูรณาญาสิทธิราชย์ (1701–1848) สหพันธ์ ระบบรัฐสภา กึ่งรัฐธรรมนูญ ราชาธิปไตย (1848–1918) สหพันธ์ ระบบกึ่งประธานาธิบดี สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญ (1918–1930) ลัทธิอำนาจนิยมประธานาธิบดี สาธารณรัฐ (1930–1933) ชาติสังคมนิยม รัฐพรรคเดียว (1933–1945)
พระมหากษัตริย์
• 1701–1713	ฟรีดริชที่ 1 (องค์แรก)
• 1888–1918	วิลเฮล์มที่ 2 (สุดท้าย)
ดยุกปรัสเซีย
• 1525–1568	อัลเบร็คท์ (คนแรก)
• 1688–1701	ฟรีดริชที่ 3 (สุดท้าย)
มุขมนตรี1, 2
• 1918	ฟรีดริช เอเบิร์ท (คนแรก)
• 1933–1945	แฮร์มันน์ เกอริง (สุดท้าย)
ยุคประวัติศาสตร์	ต้นสมัยใหม่
• ดัชชีปรัสเซีย	10 เมษายน ค.ศ. 1525
• สหภาพกับบรันเดินบวร์ค	27 สิงหาคม 1618
• ราชอาณาจักรปรัสเซีย	18 มกราคม 1701
• เสรีรัฐปรัสเซีย	9 พฤศจิกายน 1918
• เสียอิสรภาพ	30 มกราคม 1934
• ปรัสเซียถูกยุบ	25 กุมภาพันธ์ 1947
พื้นที่
1907	348,702 ตารางกิโลเมตร (134,635 ตารางไมล์)
1939	297,007 ตารางกิโลเมตร (114,675 ตารางไมล์)
ประชากร
• 1816	103490003
• 1871	24689000
• 1939	41915040
สกุลเงิน	Reichsthaler German gold mark (1873–1914) German Papiermark (1914–1923) Reichsmark (since 1924)
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	เยอรมนี โปแลนด์ รัสเซีย ลิทัวเนีย เดนมาร์ก เบลเยียม เช็กเกีย สวิตเซอร์แลนด์ ฝรั่งเศส
1 The heads of state listed here are the first and last to hold each title over time. For more information, see individual Prussian state articles (links in above History section). 2 The position of Ministerpräsident was introduced in 1792 when Prussia was a Kingdom; the prime ministers shown here are the heads of the Prussian republic. 3 Population estimates:

ในการประชุมใหญ่แห่งเวียนนา (ปี 1814–15) ซึ่งจัดระเบียบทวีปยุโรปเสียใหม่ภายหลังถูกทำให้ปั่นป่วนจากสงครามนโปเลียน ปรัสเซียได้รับดินแดนส่วนใหญ่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเยอรมนีในปัจจุบัน ซึ่งรวมถึงรัฐร่ำรวยถ่านหินอย่างรัฐรูร์ (Ruhr) อิทธิพลทางเศรษฐกิจและทางการเมืองของปรัสเซียได้เติบโตอย่างรวดเร็ว ปรัสเซีบกลายเป็นหัวใจของสมาพันธรัฐเยอรมันเหนือในปี 1867 และของจักรวรรดิเยอรมันในปี 1871 ปรัสเซียในยุคจักรวรรดิเยอรมนี้มีอาณาเขตไพศาลมากกว่ารัฐเยอรมันที่เหลือรวมกันเสียอีก ชนชั้นนำของปรัสเซียมักจะระบุว่าตัวเองนั้นเป็น "ชาวเยอรมัน" มากกว่าบอกว่าตัวเองนั้นเป็น "ชาวปรัสเซีย"

ประวัติศาสตร์

เดิมทีปรัสเซียเป็นรัฐบริวารของโปแลนด์ ก่อนที่ในปี 1651 ปรัสเซียจำยอมต้องโอนอ่อนหันไปอยู่กับจักรวรรดิสวีเดน แต่หลังจากนั้นไม่กี่ปีก็เกิดสงครามเหนือครั้งที่สอง ปรัสเซียฉวยโอกาสต่อรองกับสวีเดน ว่าจะยอมช่วยสวีเดนทำศึกแลกกับการให้เอกราชแก่ปรัสเซีย หลังปรัสเซียได้รับเอกราชแล้วก็เริ่มผงาดตนเองขึ้นมาจนสามารถสถาปนาเป็นราชอาณาจักรในปี 1701 และมีอิทธิพลสูงที่สุดในศตวรรษที่ 18 ถึง 19 ปรัสเซียรุ่งเรืองอย่างก้าวกระโดดและกลายเป็นมหาอำนาจในสมัยพระเจ้าฟรีดริชที่ 2 มหาราช โดยขึ้นชื่อว่าเป็นประเทศที่มีกองทัพบกที่ทรงแสนยานุภาพมากที่สุดในโลก และยิ่งเรืองอำนาจขึ้นอีกในสมัยมุขมนตรี ออทโท ฟอน บิสมาร์ค ชัยชนะของปรัสเซียในสงครามสามครั้งได้แก่ สงครามชเลสวิชครั้งที่สองกับเดนมาร์กในปี 1864, สงครามออสเตรีย-ปรัสเซียในปี 1866 และสงครามฝรั่งเศส-ปรัสเซียในปี 1870–71 ทำให้บิสมาร์คสามารถรวมรัฐเยอรมันเล็กน้อยต่างๆเข้าด้วยกันเป็นสมาพันธรัฐเยอรมันเหนือ โดยกีดจักรวรรดิออสเตรีย (ซึ่งถือเป็นรัฐเยอรมันเช่นกัน) ออกไป

ในปีค.ศ. 1871 บรรดารัฐเยอรมันทั้งหลายได้ถูกผนวกเข้าด้วยกันเป็นจักรวรรดิเยอรมันภายใต้การนำของปรัสเซีย อย่างไรก็ตาม การพ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่หนึ่งทำให้บ้านเมืองเกิดกลียุค จนเกิดการปฏิวัติเยอรมันขึ้นในเดือนพฤศจิกายน 1918 ซึ่งได้ทำให้ระบอบจักรพรรดิได้ล่มสลายลงและขุนนางทั้งหลายต่างก็สูญสิ้นอิทธิพลทางการเมือง ราชอาณาจักรปรัสเซียจึงถูกยุบและมีการจัดตั้งเสรีรัฐปรัสเซียซึ่งปกครองด้วยระบอบสาธารณรัฐขึ้น ตั้งแต่นั้นมาปรัสเซียก็มีสถานะเป็นรัฐอิสระในประเทศเยอรมนีจนกระทั่งในปี 1933 เมื่อพรรคนาซีขึ้นเถลิงอำนาจ รัฐบาลนาซีได้ใช้กฎหมาย ไกลช์ชัลทุง (Gleichschaltung) เพื่อจัดตั้งการปกครองแบบรัฐเดี่ยว โดยรวบอำนาจการปกครองทั้งหมดในเยอรมนีไว้ที่รัฐบาลนาซีในกรุงเบอร์ลิน เมื่อระบอบนาซีล่มสลายลงในปี 1945 เยอรมนีถูกแบ่งออกเป็นโซนต่างๆซึ่งอยู่ในบังคับของกองทัพฝ่ายสัมพันธมิตร และมีการแบ่งเยอรมนีออกเป็นตะวันออกและตะวันตก ซึ่งถือเป็นจุดจบทางพฤตินัยของปรัสเซีย แต่ในทางนิตินัย ปรัสเซียยังคงดำรงอยู่จนถึงวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 1947 อันเป็นวันที่มีข้อบัญญัติสภาบังคับแห่งสัมพันธมิตรที่ 46 ซึ่งได้ยุบปรัสเซียอย่างเป็นทางการ

ราชอาณาจักรปรัสเซียสิ้นสุดลงในปี 1918 พร้อมๆกับบรรดาราชวงศ์ต่างๆในรัฐต่างๆของเยอรมันจากผลของการปฏิวัติในประเทศภายหลังจากที่เยอรมันพ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง หลังจากนั้น ในสมัยสาธารณรัฐไวมาร์ ปรัสเซียมีสถานะเป็นเสรีรัฐปรัสเซียโดยยังมีอำนาจในการปกครองและออกกฎหมายเอง ปรัสเซียสูญเสียอำนาจทางการเมืองและนิติบัญญัติของตัวเองแทบทั้งหมดเมื่อมีการรัฐประหารปี 1932 ที่นำโดยฟรันซ์ ฟอน พาเพิน ต่อมาในปี 1935 รัฐบาลนาซีได้ยุบรัฐเล็กน้อยต่างๆทั้งหมดในเยอรมนีและจัดตั้งระบบเขตปกครองที่เรียกว่า เกา (Gau เทียบเท่าจังหวัด) ขึ้นมา อย่างไรก็ตาม ยังมีการคงตำแหน่งในคณะมนตรีปรัสเซียบางตำแหน่งไว้ และแฮร์มันน์ เกอริง ยังคงเป็นมุขมนตรีปรัสเซียไปจนสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง

ดูเพิ่ม

• สมาพันธรัฐเยอรมัน (ค.ศ. 1815–1866)
• สมาพันธรัฐเยอรมันเหนือ (ค.ศ. 1867–1871)
• จักรวรรดิเยอรมัน (ค.ศ. 1871–1918)
• สาธารณรัฐไวมาร์ (ค.ศ. 1919–1933)
• นาซีเยอรมนี (ค.ศ. 1933–1945)

บรรณานุกรม

• Clark, Christopher. Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947 (2009), a standard scholarly history ISBN 978-0-7139-9466-7
• Duchhardt, Heinz (2006). "Friedrich Wilhelm, der Große Kurfürst (1640–1688)". ใน Kroll, Frank-Lothar (บ.ก.). Preußens Herrscher. Von den ersten Hohenzollern bis Wilhelm II (ภาษาเยอรมัน). Beck. pp. 95–112. ISBN 3-406-54129-1.
• Koch, H. W. History of Prussia (1987) ISBN 0-582-48190-2
• Kotulla, Michael (1 January 2008). Deutsche Verfassungsgeschichte: vom Alten Reich bis Weimar (1495–1934). Springer. ISBN 978-3-540-48705-0. สืบค้นเมื่อ 11 December 2011.

อ่านเพิ่มเติม

• Avraham, Doron (Oct 2008). "The Social and Religious Meaning of Nationalism: The Case of Prussian Conservatism 1815–1871". European History Quarterly. 38 (38#4): 525–550. doi:10.1177/0265691408094531. S2CID 145574435.
• Barraclough, Geoffrey (1947). The Origins of Modern Germany (2d ed.)., covers medieval period
• Carroll, E. Malcolm. Germany and the great powers, 1866–1914: A study in public opinion and foreign policy (1938) online; online at Questia เก็บถาวร 2020-08-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน also online review; 862pp; written for advanced students.
• Friedrich, Karin (2000). The Other Prussia. Royal Prussia, Poland and Liberty, 1569–1772. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-58335-0. online review
• Friedrich, Karin. Brandenburg-Prussia, 1466–1806: The Rise of a Composite State (Palgrave Macmillan, 2011); 157pp. Emphasis on historiography.
• Haffner, Sebastian (1998). The Rise and Fall of Prussia.
• Hamerow, Theodore S. Restoration, Revolution, Reaction: Economics and Politics in Germany, 1815–1871 (1958)
• Henderson, William O. The state and the industrial revolution in Prussia, 1740–1870 (1958)
• Holborn, Hajo. A History of Modern Germany (3 vol 1959–64); col 1: The Reformation; vol 2: 1648–1840. Vol. 3.1840–1945. ASIN 0691007969. {{cite book}}: ตรวจสอบค่า |asin= (help)
• Horn, David Bayne. Great Britain and Europe in the eighteenth century (1967) covers 1603–1702; pp 144–177 for Prussia; pp 178–200 for other Germany; 111–143 for Austria
• Jeep, John M. (2001). Medieval Germany: An Encyclopedia. ASIN 0824076443. {{cite book}}: ตรวจสอบค่า |asin= (help)
• Koch, H. W. (1987). History of Prussia. – a short scholarly history.
• Maehl, William Harvey (1979). Germany in Western Civilization.
• Nipperdey, Thomas. Germany from Napoleon to Bismarck: 1800–1866 (1996). excerpt
• Reinhardt, Kurt F. (1961). Germany: 2000 Years. Vol. 2 vols., stress on cultural topics
• Shennan, M. (1997). The Rise of Brandenburg Prussia. ASIN 0415129389. {{cite book}}: ตรวจสอบค่า |asin= (help)
• Taylor, A. J. P. (2001). The Course of German History: A Survey of the Development of German History since 1815. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-12-31. สืบค้นเมื่อ 2020-11-19.
• Treasure, Geoffrey. The Making of Modern Europe, 1648–1780 (3rd ed. 2003). pp 427–462.
• Wheeler, Nicholas C. (Oct 2011). "The Noble Enterprise of State Building Reconsidering the Rise and Fall of the Modem State in Prussia and Poland". Comparative Politics. 44 (44#1): 21–38. doi:10.5129/001041510X13815229366480.