จักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ

จักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ (ญี่ปุ่น: 後白河天皇โรมาจิGo-Shirakawa-tennō) เป็นจักรพรรดิญี่ปุ่นองค์ที่ 77 ตามลำดับการสืบราชสันตติวงศ์แบบดั้งเดิม แม้ว่าจะทรงครองราชย์อย่างเป็นทางการเพียง 3 ปีคือระหว่างปี 1155 ถึง 1158 แต่พระองค์ทรงรักษาอำนาจทางการเมืองไว้อย่างแข็งแกร่งผ่านระบบอินเซ (院政) เป็นเวลากว่า 37 ปี ทำให้พระองค์มีอิทธิพลต่อการเมืองญี่ปุ่นในยุคนั้นอย่างมาก อย่างไรก็ตาม นักวิชาการยังคงถกเถียงกันว่าการปกครองของพระองค์สามารถจัดอยู่ในระบบอินเซได้อย่างสมบูรณ์หรือไม่ เนื่องจากเหตุการณ์กบฏปีโฮเง็งได้ทำลายพระราชอำนาจของจักรพรรดิไปในระดับหนึ่ง[1]

จักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ
Go-Shirakawa
後白河天皇
จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะภายหลังสละราชสมบัติ ทรงเป็น ไดโจโฮโอ (มหาธรรมราชา)
จักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น องค์ที่ 77
23 สิงหาคม 1155 - 5 กันยายน 1158
24 เดือน 7 คีวจู ที่ 2 - 11 เดือน 8 โฮเง็ง ที่ 3
พิธีขึ้น22 พฤศจิกายน ค.ศ. 1155 (26 เดือน 10 คีวจู ที่ 2)
ไดโจไซ19 ธันวาคม ค.ศ. 1155 (23 เดือน 11 คีวจู ที่ 2)
รัชศกคีวจู
โฮเง็ง
พระมรณนามจักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ
ยุคยุคเฮอัง
ก่อนหน้าโคะโนะเอะ
ถัดไปนิโจ

พระนามเต็มสมเด็จพระจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ
พระบรมนามาภิไธยมาซาฮิโตะ (雅仁)
พระอิสริยยศจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น
พระราชสมภพ18 ตุลาคม ค.ศ. 1127 (11 เดือน 9 ไดจิ ที่ 2)
สวรรคต26 เมษายน ค.ศ. 1192 (13 เดือน 3 เค็นคีว ที่ 3)
ฝังพระบรมศพ2 พฤษภาคม ค.ศ. 1192 (19 เดือน 3 เค็นคีว ที่ 3)
สุสานหลวงวัดโฮจูจิโดะโนะ
พิธีฉลองการเจริญวัย18 มกราคม ค.ศ. 1140
พระราชบิดาจักรพรรดิโทะบะ
พระราชมารดาฟุจิวะระ โนะ โชชิ
จักรพรรดินี (โคโง)ฟุจิวะระ โนะ คินชิ
พระชายามินะโมะโตะ อะสึชิโกะ
ฟุจิวะระ โนะ นะรุโกะ
พระสนมฟุจิวะระ โนะ โซโกะ
ไทระ โนะ ชิเงะโกะ
พระราชโอรส-ธิดาจักรพรรดินิโจ
จักรพรรดิทะกะกุระ
เจ้าชายโมะชิฮิโตะ
ช่วงเวลา
เหตุการณ์สำคัญในรัชสมัยเกิดกบฏปีโฮเง็ง
จักรพรรดิชิรากาวะพระปัยกาธิราชของจักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ

พระองค์ประสูติในฐานะพระราชโอรสองค์ที่ 4 ของจักรพรรดิโทบะ พระองค์สืบราชบัลลังก์สืบเนื่องมาจากการสวรรคตอย่างกระทันหันของพระอนุชาต่างพระราชมารดาคือจักรพรรดิโคโนเอะ และปกครองแบบการว่าราชการในวัดเป็นเวลา 34 ปี ในรัชสมัยของพระองค์ มีสงครามต่อเนื่อง เช่น กบฏปีโฮเง็ง กบฏปีเฮจิ และสงครามเก็มเป

พระองค์เป็นจักรพรรดิพระองค์สุดท้ายที่มีพระราชอำนาจอย่างแท้จริง ก่อนที่ตำแหน่งโชกุนจะกลายเป็นหัวหน้ารัฐบาลที่แท้จริงของประเทศหลังจากที่พระองค์สวรรคตในปี 1192 จนถึงการฟื้นฟูเมจิในปี 1868

พระราชวงศ์

แก้

จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ เป็นพระราชโอรสลำดับที่สี่[2] ในจักรพรรดิโทะบะ จักรพรรดิองค์ที่ 74 กับพระนางฟุจิวะระ โนะ คิซะเนะ จักรพรรดินี

พงศาวลี

แก้

การขึ้นสู่ราชบัลลังก์

แก้

จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ ประสูติเมื่อ ค.ศ. 1127 เป็นพระโอรสองค์ที่ 4 ในอดีตจักรพรรดิโทะบะ และฟุจิวะระ โนะ โชชิ หรือพระพันปีไทเค็งมง-อิน ผู้เป็นธิดาของไดนะงงฟุจิวะระ คินซะเนะ มีพระนามว่า เจ้าชายมะซะฮิโตะ (雅仁親王) มีพระเชษฐาร่วมพระมารดาคือ พระจักรพรรดิซุโตะกุ เจ้าชายมะซะฮิโตะทรงเข้าพิธีเง็มปุกุเมื่อ ค.ศ. 1139 และอภิเษกสมรสกับมินะโมะโตะ โนะ อิชิ (源懿子) ประสูติพระโอรสองค์แรกคือ เจ้าชายโมะริฮิโตะ (守仁親王) เมื่อ ค.ศ. 1143 พระชายะอิชิสิ้นพระชนม์หลังประสูติพระโอรสไม่นาน

ในเวลานั้นอำนาจปกครองของราชสำนักนครเฮอังเกียวอยู่ที่องค์อดีตพระจักรพรรดิโทะบะ ตามระบบอินเซ อดีตจักรพรรดิมีพระประสงค์จะให้พระโอรสที่ประสูติกับ ฟุจิวะระ โนะ นะริโกะ พระสนมองค์โปรดขึ้นเป็นจักรพรรดิ จึงทรงบังคับให้จักรพรรดิซุโตะกุ (ซึ่งทรงถูกกล่าวหาว่ามิใช่พระโอรสของจักรพรรดิโทะบะ แต่เป็นโอรสของจักรพรรดิชิระกะวะที่ทรงแอบมีความสัมพันธ์กับพระนางไทเค็งมง-อิน) สละราชบัลลังก์ใน ค.ศ. 1141 ให้แก่จักรพรรดิโคะโนะเอะอันประสูติแต่พระสนมนะริโกะ

แต่จักรพรรดิโคะโนะเอะอยู่ในราชสมบัติได้สิบสามปี ก็สวรรคตลงใน ค.ศ. 1155 อดีตจักรพรรดิซุโตะกุทรงคาดหวังให้พระโอรสของพระองค์เองสืบทอดราชบัลลังก์ แต่ทว่าพระสนมนะริโกะได้เสนอให้พระโอรสบุญธรรมของพระนาง คือ เจ้าชายโมะริฮิโตะ พระโอรสของเจ้าชายมะซะฮิโตะซึ่งพระมารดาได้สิ้นพระชนม์ไปจึงไปเป็นโอรสบุญธรรมของสนมนะริโกะ แต่ทว่าเจ้าชายโมะริฮิโตะยังทรงพระเยาว์ จึงให้บิดาคือเจ้าชายมะซะฮิโดะขึ้นครองราชสมบัติไปก่อน เป็น จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ เมื่อ ค.ศ. 1155

สงครามโฮเง็งและเฮจิ

แก้

อดีตจักรพรรดิซุโตะกุพิโรธมากที่พระองค์และพระโอรสถูกกีดกันจากราชสมบัติ จึงวางแผนก่อสงครามเพื่อยึดอำนาจคืนเมื่ออดีตจักรพรรดิโทะบะสวรรคตเมื่อ ค.ศ. 1156 โดยขอกำลังพลจากซะมุไรตระกูลมินะโมะโตะและตระกูลไทระ เกิดเป็นสงครามโฮเง็ง (保元の乱) โดยที่ฝ่ายของจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ ได้รับการสนับสนุนจากคัมปะกุฟุจิวะระ โนะ ทะดะมิชิ และพระภิกษุชินเซ หรือฟุจิวะระ โนะ มิชิโนะริ ผู้ซึ่งได้ทำการติดต่อให้มินะโมะโตะ โนะ โยะชิโตะโมะ และ ไทระ โนะ คิโยะโมะริ มาเป็นผู้นำทัพฝ่ายของพระองค์ ผลคือฝ่ายของพระองค์เป็นฝ่ายชนะ อดีตจักรพรรดิซุโตะกุและพระโอรสทรงถูกเนรเทศ

หลังจากสงครามโฮเง็ง การปกครองของราชสำนักเฮอังก็ตกอยู่ภายใต้อำนาจของพระภิกษุชินเซ จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะทรงสละราชบัลลังก์ให้พระโอรสเจ้าชายโมะริฮิโตะ ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดินิโจใน ค.ศ. 1158 และกุมอำนาจอยู่เบื้องหลังในฐานะอดีตพระจักรพรรดิตามระบบอินเซ แต่ทว่าจักรพรรดินิโจทรงไม่เต็มพระทัยที่จะให้บิดาของพระองค์ขึ้นมามีอำนาจเหนือพระองค์ จึงเกิดการแก่งแย่งอำนาจระหว่างอดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะกับพระโอรส

จนกระทั่ง ค.ศ. 1160 ชูนะงงฟุจิวะระ โนะ โนะบุโยะริ ร่วมมือกับมินะโมะโตะ โนะ โยะชิโตะโมะ ก่อการกบฏเพื่อล้มอำนาจพระภิกษุชินเซ ในเหตุการณ์ที่เรียกว่า สงครามเฮจิ (平治の乱) โยะชิโตะโมะยกทัพเข้ายึดพระราชวังกุมองค์จักรพรรดินิโจไว้ และยกทัพเข้าโจมตีตำหนักซันโจ (三条殿) อันเป็นที่ประทับของอดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ เข้าสังหารข้าราชบริพารของอดีตจักรพรรดิไปมากรวมถึงพระภิกษุชินเซด้วย แล้วจึงกุมองค์อดีตจักรพรรดิไว้ แต่ไทระ โนะ คิโยะโมะริ ได้ช่วยเหลือจักรพรรดิทั้งสองพระองค์ให้ทรงหลบหนีออกมาได้ และยกทัพเข้าต่อสู้กับฝ่ายตระกูลมินะโมะโตะจนได้รับชัยชนะ

ความขัดแย้งกับไทระ โนะ คิโยะโมะริ

แก้

เมื่อ ค.ศ. 1161 อดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ ทรงรับไทระ โนะ ชิเงะโกะ (平滋子) น้องสะใภ้ของไทระ โนะ คิโยะโมะริ เข้ามาเป็นสนมองค์ใหม่ แล้วประสูติพระโอรสคือองค์ชายโนะริฮิโตะ (憲仁親王) ในขณะที่จักรพรรดินิโจทรงยังไม่มีพระโอรส จักรพรรดินิโจจึงทรงเกรงว่าอดีตจักรพรรดิจะให้องค์ชายโนะริฮิโตะเป็นผู้สืบทอดต่อจากพระองค์ ใน ค.ศ. 1164 จักรพรรดินิโจมีพระโอรสในที่สุด จึงทรงรีบสละราชบัลลังก์ให้แก่พระโอรสขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิโระกุโจ อดีตจักรพรรดินิโจสวรรคตในปีต่อมา ค.ศ. 1165 ด้วยความช่วยเหลือของคิโยะโมะริ อดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะทรงให้จักรพรรดิโระกุโจสละราชสมบัติใน ค.ศ. 1168 แล้วมอบให้แก่องค์ชายโนะริฮิโตะ ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิทะกะกุระ

แผนผังจักรพรรดิญี่ปุ่น

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. Titsingh, Isaac. (1834). Annales des empereurs du Japon, pp. 188–190; Brown, Delmer et al. (1979). Gukanshō, pp. 326–327; Varley, H. Paul. (1980). Jinnō Shōtōki. pp.205–208.
  2. Titsingh, p. 190.
ก่อนหน้า จักรพรรดิโกะ-ชิรากาวะ ถัดไป
จักรพรรดิโคะโนะเอะ    
จักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น
(ค.ศ. 1155 - 1158)
  จักรพรรดินิโจ|}