ประเทศเติร์กเมนิสถาน
พิกัดภูมิศาสตร์: 40°N 60°E / 40°N 60°E
เติร์กเมนิสถาน (อังกฤษ: Turkmenistan; เติร์กเมน: Türkmenistan, ออกเสียง [tʏɾkmønʏˈθːɑːn][13]) เป็นประเทศในเอเชียกลาง มีพรมแดนติดกับคาซัคสถาน อุซเบกิสถาน ประเทศอัฟกานิสถาน อิหร่าน และมีชายฝั่งบนทะเลแคสเปียน โดยมีอาชกาบัตเป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ มีประชากรในประเทศประมาณ 6 ล้านคน ซึ่งถือว่าน้อยที่สุดในเอเชียกลาง และมีประชากรเบาบางมากที่สุดในเอเชีย พลเมืองในเติร์กเมนิสถานมีชื่อเรียกว่าชาวเติร์กเมนิสถาน[5] เติร์กเมเนีย[14] หรือเติร์กเมน[6]
เติร์กเมนิสถาน | |
|---|---|
 ธงชาติ
| |
เพลงชาติ: Garaşsyz Bitarap Türkmenistanyň Döwlet Gimni ("เพลงชาติเติร์กเมนิสถานอันเป็นเอกราชและเป็นกลาง") | |
.svg) ที่ตั้งของ ประเทศเติร์กเมนิสถาน (แดง) | |
| เมืองหลวง และ ใหญ่สุด | อาชกาบัต 37°58′N 58°20′E / 37.967°N 58.333°E |
| ภาษาราชการ | เติร์กเมน[4] |
| ภาษาสำหรับการสื่อสารระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ | รัสเซีย |
| ภาษาอื่น ๆ | อุซเบก • คาซัค • อาร์มีเนีย • อาเซอร์ไบจาน • บาลอจ • เคิร์ดเหนือ • ยูเครน • เปอร์เซีย และอื่น ๆ |
| กลุ่มชาติพันธุ์ (2012) | |
| ศาสนา | |
| เดมะนิม | ชาวเติร์กเมนิสถาน[5] ชาวเติร์กเมน[6] ชาวเติร์กเมเนีย |
| การปกครอง | รัฐเดี่ยวโดยพฤตินัย สาธารณรัฐประธานาธิบดีที่มีพรรคการเมืองเดียว ภายใต้ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จของระบอบเผด็จการ[7] |
| กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์ | |
| ราชิต เมเรดอว์ | |
| Ussanepesow Atamyradovič | |
| สภานิติบัญญัติ | สภาแห่งชาติ[8] |
• สภาสูง | สภาประชาชน |
• สภาล่าง | สมัชชา |
| เป็นเอกราชจากรัสเซียและสหภาพโซเวียต | |
• การพิชิต | ค.ศ. 1879 |
| 13 พฤษภาคม ค.ศ. 1925 | |
• ประกาศเป็นรัฐเอกราช | 22 สิงหาคม ค.ศ. 1990 |
• จากสหภาพโซเวียต | 27 ตุลาคม ค.ศ. 1991 |
• ได้รับการยอมรับ | 26 ธันวาคม ค.ศ. 1991 |
| 18 พฤษภาคม ค.ศ. 1992 | |
| พื้นที่ | |
• รวม | 491,210 ตารางกิโลเมตร (189,660 ตารางไมล์)[9] (อันดับที่ 52) |
| 4.9 | |
| ประชากร | |
• ค.ศ. 2020 ประมาณ | 6,031,187[10] (อันดับที่ 113) |
| 10.5 ต่อตารางกิโลเมตร (27.2 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 221) | |
| จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2018 (ประมาณ) |
• รวม | 112.659 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[11] |
• ต่อหัว | 19,526 ดอลลาร์สหรัฐ[11] |
| จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2018 (ประมาณ) |
• รวม | 42.764 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[11] |
• ต่อหัว | 7,411 ดอลลาร์สหรัฐ[11] |
| จีนี (ค.ศ. 1998) | 40.8 ปานกลาง |
| เอชดีไอ (ค.ศ. 2019) |  0.715[12]สูง · อันดับที่ 111 |
| สกุลเงิน | มานัตเติร์กเมนิสถาน (TMT) |
| เขตเวลา | UTC+05 (TMT) |
| ขับรถด้าน | ขวา |
| รหัสโทรศัพท์ | +993 |
| โดเมนบนสุด | .tm |
เติร์กเมนิสถานเป็นทางแยกของอารยธรรมมานานนับศตวรรษ โดยเมิร์ฟเป็นหนึ่งในเมืองโอเอซิสที่เก่าแก่ที่สุดในเอเชียกลาง[15] และเคยเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก[16] ในยุคกลาง เมิร์ฟถือเป็นหนึ่งในเมืองใหญ่ของโลกอิสลามและเป็นจุดหยุดสำคัญบนเส้นทางสายไหม ต่อมาถูกผนวกโดยจักรวรรดิรัสเซียใน ค.ศ. 1881 ซึ่งมีขบวนการต่อต้านบอลเชวิคในเอเชียกลาง ใน ค.ศ. 1925 เติร์กเมนิสถานกลายเป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน สาธารณรัฐของสหภาพโซเวียต แล้วเป็นเอกราชหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991[5]
เติร์เมนิสถานมีก๊าซธรรมชาติสำรองขนาดใหญ่เป็นอันดับ 4 ของโลก[17] โดยส่วนใหญ่อยู่ที่ทะเลทรายการากุมหรือทะเลทรายดำ จาก ค.ศ. 1993 ถึง 2017 พลเมืองในประเทศได้รับไฟฟ้า น้ำ และก๊าซธรรมชาติจากรัฐบาลโดยไม่คิดเงิน[18]
ประเทศนี้ได้รับเสียงวิจารณ์อย่างมากจากสิทธิมนุษยชนที่ย่ำแย่[19][20] โดยปัญหาส่วนใหญ่คือการดูแลชนกลุ่มน้อย, เสรีภาพสื่อ และเสรีภาพทางศาสนา หลังเป็นเอกราชจากสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991 รัฐเอกราชเติร์กเมนิสถานถูกปกครองโดยผู้ปกคอรงเผด็จการสองคน ได้แก่ประธานาธิบดีตลอดชีพซาปาร์มือรัต นือยาซอว์ (มีอีกชื่อว่า ทืร์กเมนบาชือ หรือ "หัวหน้าของชาวเติร์กเมนทั้งปวง") จนกระทั่งเสียชีวิตใน ค.ศ. 2006 กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์กลายเป็นประธานาธิบดีใน ค.ศ. 2007 หลังชนะการเลือกตั้งที่ไม่เป็นประชาธิปไตย (เขาเคยดำรงตำแหน่งรองประธานาธิบดีและรักษาการประธานาธิบดี) การใช้บทลงโทษด้วยการประหารชีวิตถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008[21][22]
ประวัติศาสตร์แก้ไข
การเมืองการปกครองแก้ไข
บริหารแก้ไข
นิติบัญญัติแก้ไข
ตุลาการแก้ไข
สถานการณ์การเมืองแก้ไข
สิทธิมนุษยชนแก้ไข
ภูมิศาสตร์แก้ไข
การแบ่งเขตการปกครองแก้ไข
ดูเพิ่มที่อำเภอของประเทศเติร์กเมนิสถานและ OpenStreetMap Wiki: Turkmenistan Geoname Changes[23]
ประเทศเติร์กเมนิสถานแบ่งออกเป็น 5 จังหวัด (เติร์กเมน: welaýat) และ 1 เมืองหลวง (şäher) แต่ละจังหวัดแบ่งออกเป็นอำเภอ (etrap) ซึ่งอาจเป็นทั้งเทศมณฑลหรือเมือง ตามรายงานจากรัฐธรรมนูญเติร์กเมนิสถาน (มาตราที่ 16 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008; มาตราที่ 47 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 1992) บางเมืองมีสถานะ จังหวัด หรือ อำเภอ
| เขตการปกครอง | ISO 3166-2 | เมืองหลัก | พื้นที่[24] | ประชากร (ค.ศ. 2005)[24] | หมายเลข |
|---|---|---|---|---|---|
| เมืองอาชกาบัต | TM-S | อาชกาบัต | 470 ตารางกิโลเมตร (180 ตารางไมล์) | 871,500 | |
| จังหวัดอาฮัล | TM-A | แอเนิว | 97,160 ตารางกิโลเมตร (37,510 ตารางไมล์) | 939,700 | 1 |
| จังหวัดบัลกัน | TM-B | บัลกานาบัต | 139,270 ตารางกิโลเมตร (53,770 ตารางไมล์) | 553,500 | 2 |
| จังหวัดดาโชกุซ | TM-D | ดาโชกุซ | 73,430 ตารางกิโลเมตร (28,350 ตารางไมล์) | 1,370,400 | 3 |
| จังหวัดเลบัป | TM-L | ทืร์กเมนาบัต | 93,730 ตารางกิโลเมตร (36,190 ตารางไมล์) | 1,334,500 | 4 |
| จังหวัดมารือ | TM-M | มารือ | 87,150 ตารางกิโลเมตร (33,650 ตารางไมล์) | 1,480,400 | 5 |
กองทัพแก้ไข
กองกำลังกึ่งทหารแก้ไข
เศรษฐกิจแก้ไข
โครงสร้างทางเศรษฐกิจแก้ไข
เกษตรกรรมแก้ไข
พืชที่สำคัญได้แก่ ฝ้ายและธัญพืช สัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่เป็นปศุสัตว์ ได้แก่ แพะ โค และสัตว์ปีก
พลังงานแก้ไข
เศรษฐกิจหลักของเติร์กเมนิสถานอยู่บนพื้นฐานอุตสาหกรรมปิโตรเลียม ขณะที่อุตสาหกรรมอื่น ๆ ได้แก่ สิ่งทอและอาหาร
การส่งออกพลังงานแก้ไข
การท่องเที่ยวแก้ไข
โครงสร้างพื้นฐานแก้ไข
คมนาคม และ โทรคมนาคมแก้ไข
คมนาคมแก้ไข
โทรคมนาคมแก้ไข
วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยีแก้ไข
การศึกษาแก้ไข
สาธารณสุขแก้ไข
สวัสดิการสังคมแก้ไข
ประชากรแก้ไข
เชื้อชาติแก้ไข
ศาสนาแก้ไข
ชาวเติร์กเมนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม 85% ศาสนาคริสต์ 10% ศาสนาบาไฮ ศาสนาโซโรอัสเตอร์ และไสยศาสตร์ 5%
ภาษาแก้ไข
เติร์กเมนิสถานเป็นภาษาราชการและมีการใช้ภาษารัสเซียอย่างกว้างขวาง
กีฬาแก้ไข
วัฒนธรรมแก้ไข
วรรณกรรมแก้ไข
สถาปัตยกรรมแก้ไข
ดนตรีแก้ไข
อาหารแก้ไข
วันหยุดแก้ไข
อ้างอิงแก้ไข
- ↑ ชื่อเต็มคือประธานศาลสูงสุดเติร์กเมนิสถาน ผู้บริหารและจัดการศาลทั้งหมดในเติร์กเมนิสถานทั้งหมด
- ↑ Hambly, Gavin R.G.; และคณะ. "Turkmenistan". Encyclopedia Britannica. สืบค้นเมื่อ 24 May 2020.
- ↑ Editor (28 December 2019). ""Turkmenistan is the motherland of Neutrality" is the motto of 2020 | Chronicles of Turkmenistan". En.hronikatm.com. สืบค้นเมื่อ 2020-05-26.CS1 maint: extra text: authors list (link)
- ↑ "Turkmen parliament places Year 2020 under national motto "Turkmenistan – Homeland of Neutrality" – tpetroleum". Turkmenpetroleum.com. 2019-12-29. สืบค้นเมื่อ 2020-05-26.
- ↑ "Turkmenistan's Constitution of 2008" (PDF).
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "Turkmenistan". The World Factbook. United States Central Intelligence Agency. สืบค้นเมื่อ 25 November 2013.
- ↑ 6.0 6.1 "Dual Citizenship". Ashgabat: U.S. Embassy in Turkmenistan. สืบค้นเมื่อ 23 May 2020.
- ↑ Gore, Hayden (2007). "Totalitarianism: The Case of Turkmenistan" (PDF). Human Rights & Human Welfare. Denver: Josef Korbel School of International Studies (Human Rights in Russia and the Former Soviet Republics): 107–116. สืบค้นเมื่อ 29 June 2021.
- ↑ "Turkmenistan approves new constitution to increase president's powers". PravdaReport. 26 September 2008.
- ↑ Государственный комитет Туркменистана по статистике : Информация о Туркменистане: О Туркменистане Archived 7 มกราคม 2012 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน : Туркменистан — одна из пяти стран Центральной Азии, вторая среди них по площади (491,21 тысяч км2), расположен в юго-западной части региона в зоне пустынь, севернее хребта Копетдаг Туркмено-Хорасанской горной системы, между Каспийским морем на западе и рекой Амударья на востоке.
- ↑ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". population.un.org.
- ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 "Turkmenistan". International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 2 June 2016.
- ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
- ↑ Clark, Larry (1998). Turkmen Reference Grammar (ภาษาอังกฤษ). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. p. 50.
- ↑ "Turkmenian". Ethnologue (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2020-12-13.
- ↑ "State Historical and Cultural Park "Ancient Merv"". UNESCO-WHC.
- ↑ Tharoor, Kanishk (2016). "LOST CITIES #5: HOW THE MAGNIFICENT CITY OF MERV WAS RAZED – AND NEVER RECOVERED". The Guardian.
Once the world’s biggest city, the Silk Road metropolis of Merv in modern Turkmenistan destroyed by Genghis Khan’s son and the Mongols in AD1221 with an estimated 700,000 deaths.
- ↑ "BP Statistical Review of World Energy 2019" (PDF). p. 30.
- ↑ "Turkmen ruler ends free power, gas, water – World News". Hürriyet Daily News.
- ↑ "Russians 'flee' Turkmenistan". BBC News. 20 June 2003. สืบค้นเมื่อ 25 November 2013.
- ↑ Spetalnick, Matt (November 3, 2015). "Kerry reassures Afghanistan's neighbors over U.S. troop drawdown". Reuters. สืบค้นเมื่อ August 23, 2020.
- ↑ Turkmenistan's Constitution of 2008. constituteproject.org
- ↑ "Asia-Pacific – Turkmenistan suspends death penalty". BBC News.
- ↑ "Turkmenistan Geoname Changes - OpenStreetMap Wiki". wiki.openstreetmap.org.
- ↑ 24.0 24.1 Statistical Yearbook of Turkmenistan 2000–2004, National Institute of State Statistics and Information of Turkmenistan, Ashgabat, 2005.
อ่านเพิ่มแก้ไข
- Abazov, Rafis (2005). Historical Dictionary of Turkmenistan. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5362-1.
- Blackwell, Carole (2001). Tradition and Society in Turkmenistan: Gender, Oral Culture and Song. Curzon. ISBN 0-7007-1354-9.
- Brummel, Paul (2006). Bradt Travel Guide: Turkmenistan. Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-144-9.
- Clammer, Paul; Kohn, Michael; Mayhew, Bradley (2014). Lonely Planet Guide: Central Asia. Lonely Planet. ISBN 978-1-74179-953-8.
- Clement, Victoria (2018). Learning to Become Turkmen. University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0822964636.
- Edgar, Adrienne Lynn (2004). Tribal Nation: The Making of Soviet Turkmenistan. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12799-6.
- Hopkirk, Peter (1992). The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia. Kodansha International. ISBN 978-1-56836-022-5.
- Kaplan, Robert (2001). Eastward to Tartary: Travels in the Balkans, the Middle East, and the Caucasus. Vintage. ISBN 978-0-3757-0576-2.
- Kropf, John (2006). Unknown Sands: Journeys Around the World's Most Isolated Country. Dusty Spark Publishing. ISBN 978-0-9763-5651-6.
- Lobanov-Rostovsky, Andrei (1965). Russia and Asia. Ann Arbor, Michigan: George Wahr Publishing Co. ISBN 978-1-1259-8932-6.
- Nahaylo, Bohdan; Swoboda, Victor (1990). Soviet Disunion: A History of the Nationalities problem in the USSR. ISBN 0029224012.
- Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. NBM Publishing. ISBN 978-1-56163-454-5.
- Rashid, Ahmed (2017). The Resurgence of Central Asia: Islam or Nationalism?.
- Rasizade, Alec (October 2003). "Turkmenbashi and his Turkmenistan". Contemporary Review. Oxford. 283 (1653): 197–206. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 6 January 2007.
- Smith, Graham, บ.ก. (1995). The Nationalities Question in the Soviet Union (2nd ed.).
- Theroux, Paul (28 May 2007). "The Golden Man: Saparmurat Niyazov's reign of insanity". The New Yorker.
- Vilmer, Jean-Baptiste (2009). Turkménistan (ภาษาฝรั่งเศส). Editions Non Lieu. ISBN 978-2352700685.
แหล่งข้อมูลอื่นแก้ไข
| ค้นหาเกี่ยวกับ ประเทศเติร์กเมนิสถาน เพิ่มที่โครงการพี่น้องของวิกิพีเดีย | |
 |
บทนิยาม จากวิกิพจนานุกรม |
 |
สื่อ จากคอมมอนส์ |
 |
ทรัพยากรการเรียน จากวิกิวิทยาลัย |
 |
อัญพจน์ จากวิกิคำคม |
 |
ข้อความต้นฉบับ จากวิกิซอร์ซ |
 |
ตำรา จากวิกิตำรา |
- Turkmenistan. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- Modern Turkmenistan photos
- Turkmenistan at UCB Libraries GovPubs
- ประเทศเติร์กเมนิสถาน ที่เว็บไซต์ Curlie
- Turkmenistan profile from the BBC News
Wikimedia Atlas of Turkmenistan- OpenStreetMap online atlas of Turkmenistan
- OpenStreetMap wiki article on Turkmenistan
ประเทศเติร์กเมนิสถาน คู่มือการท่องเที่ยวจากวิกิเดินทาง (อังกฤษ)- Key Development Forecasts for Turkmenistan from International Futures
- รัฐบาล
- Turkmenistan government information portal
- Chief of State and Cabinet Members
- Tourism Committee of Turkmenistan
- อื่น ๆ
- "Chronicles of Turkmenistan". Publication of Turkmen Initiative for Human Rights.
- Official photo gallery from Turkmenistan and Ashgabat
- daily news and analysis in Turkish English and Turkmen Archived 3 พฤศจิกายน 2015 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
บทความเกี่ยวกับประเทศ ดินแดน หรือเขตการปกครองนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยเพิ่มข้อมูล