ภาษาอาเซอร์ไบจาน

ภาษาอาเซอรี หรือ ภาษาอาเซอร์ไบจาน เป็นภาษาราชการของประเทศอาเซอร์ไบจาน มีชื่อเรียกในภาษาของตนว่า Azərbaycan dili บางสำเนียงของภาษานี้ใช้พูดในอิหร่าน ซึ่งใช้เป็นภาษากลางระหว่างภาษาส่วนน้อยอื่น ๆ คือ ภาษาเคิร์ด ภาษาอาร์มีเนียและภาษาตาเลชิ มีผู้พูดภาษานี้ในสาธารณรัฐดาเกสถานในรัสเซีย จอร์เจียตะวันตกเฉียงใต้ อิหร่านภาคเหนือ และภาคตะวันออกของตุรกี

ภาษาอาเซอร์ไบจาน
ภาษาอาเซอรี
Azərbaycan dili, آذربایجان دیلی, Азәрбајҹан дили[note 1]
ออกเสียง[ɑːzæɾbɑjˈdʒɑn diˈli]
ประเทศที่มีการพูด
ภูมิภาคอาเซอร์ไบจานอิหร่าน, ทรานส์คอเคเซีย
ชาติพันธุ์ชาวอาเซอร์ไบจาน
จำนวนผู้พูด30 ล้าน  (2018)e21
ตระกูลภาษา
เตอร์กิก
รูปแบบมาตรฐาน
Shirvani (ในอาเซอร์ไบจาน)
Tabrizi (ในอาเซอร์ไบจานอิหร่าน)
ภาษาถิ่น
อัฟซาร์
Salchuq (สูญหาย)
Sonqori
อื่น ๆ
ระบบการเขียน
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการอาเซอร์ไบจาน
ดาเกสถาน (รัสเซีย)
Organization of Turkic States
ผู้วางระเบียบ
รหัสภาษา
ISO 639-1az
ISO 639-2aze
ISO 639-3azeรหัสรวม
รหัสเอกเทศ:
azj — อาเซอร์ไบจานเหนือ
azb — อาเซอร์ไบจานใต้
slq — [[Salchuq]]
qxq — [[แกชฆอยี]]
Linguasphereส่วนหนึ่งของ 44-AAB-a
ผู้พูดภาษาอาเซอร์ไบจานในทรานส์คอเคเซียและอิหร่านตอนเหนือ
  บริเวณที่ภาษาอาเซอร์ไบจานเป็นภาษาชนส่วนมาก
  บริเวณที่ภาษาอาเซอร์ไบจานเป็นภาษาชนกลุ่มน้อย
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

เป็นภาษาในภาษากลุ่มอัลไต มีผู้พูดเป็นภาษาแม่ประมาณ 23 – 30 ล้านคน โดยมีราว 16- 23 ล้านคนในอิหร่านและ 7 ล้านคนในอาเซอร์ไบจาน และ 800,000 คน ในที่อื่น ๆ เป็นภาษากลุ่มเตอร์กิก ใกล้เคียงกับภาษาตุรกี ได้รับอิทธิพลจากภาษาเปอร์เซียและภาษาอาหรับ ผู้พูดภาษานี้พอจะเข้าใจกันได้กับผู้พูดภาษากลุ่มเตอร์กิก สาขาโอคุซอื่น ๆ เช่น ภาษาตุรกี ที่ใช้พูดในตุรกี ไซปรัสและแหลมบอลข่าน รวมทั้งภาษาเติร์กเมนด้วย

ระบบเสียง แก้

เสียงพยัญชนะ แก้

เสียงพยัญชนะในภาษาอาเซอร์ไบจานมาตรฐาน
ริมฝีปาก ฟัน (หลัง-)
ปุ่มเหงือก
เพดานแข็ง เพดานอ่อน เส้นเสียง
นาสิก m n (ŋ)
หยุด/
กักเสียดแทรก
ไม่ก้อง p t t͡ʃ c (k)
ก้อง b d d͡ʒ (ɟ) ɡ
เสียดแทรก ไม่ก้อง f s ʃ x h
ก้อง v z ʒ ɣ
เปิด l j
สะบัดลิ้น ɾ

เสียงสระ แก้

เสียงสระในภาษาอาเซฮร์ไบจาน เรียงลำดับตามอักษรดังนี้:[3][4] a /ɑ/, e /e/, ə /æ/, ı /ɯ/, i /i/, o /o/, ö /ø/, u /u/, ü /y/

 
ตารางเสียงสระภาษาอาเซอร์ไบจานใต้ จาก ข้อผิดพลาดสคริปต์: ฟังก์ชัน "harvard_core" ไม่มีอยู่
เสียงสระในภาษาอาเซอร์ไบจานมาตรฐาน
หน้า หลัง
ไม่ห่อ ห่อ ไม่ห่อ ห่อ
ปิด i y ɯ u
กลาง e ø o
เปิด æ ɑ

ตัวอักษร แก้

ภาษาอาเซอร์ไบจานเหนือในอาเซอร์ไบจานจะใช้อักษรละตินเป็นอักษรทางการ และยังคงใช้อักษรซีริลลิกในการเขียนอยู่บ้าง ส่วนภาษาอาเซอร์ไบจานใต้ในอิหร่านจะใช้อักษรอาหรับเหมือนภาษาเปอร์เซีย

อักษรละตินเก่า
(ฉบับ ค.ศ. 1929–1938;
ไม่ใช่งานแล้ว;
แทนที่ด้วยฉบับ ค.ศ. 1991)
อักษรละตินทางการ
(อาเซอร์ไบจาน
ตั้งแต่ ค.ศ. 1991)
อักษรซีริลลิก
(ฉบับ ค.ศ. 1958,
เป็นทางการในดาเกสถาน)
อักษรเปอร์เซีย-อาหรับ
(อิหร่าน;
อาเซอร์ไบจานจนถึง ค.ศ. 1929)
สัทอักษรสากล
A a А а آ / ـا /ɑ/
B в B b Б б ب /b/
Ç ç C c Ҹ ҹ ج /dʒ/
C c Ç ç Ч ч چ /tʃ/
D d Д д د /d/
E e Е е ئ /e/
Ə ə Ә ә ا / َ / ە /æ/
F f Ф ф ف /f/
G g Ҝ ҝ گ /ɟ/
Ƣ ƣ Ğ ğ Ғ ғ غ /ɣ/
H h Һ һ ح / ه /h/
X x Х х خ /x/
Ь ь I ı Ы ы ؽ /ɯ/
I i İ i И и ی /i/
Ƶ ƶ J j Ж ж ژ /ʒ/
K k К к ک /k/, /c/
Q q Г г ق /ɡ/
L l Л л ل /l/
M m М м م /m/
N n Н н ن /n/
Ꞑ ꞑ[5] - - ݣ / نگ /ŋ/
O o О о وْ /o/
Ө ө Ö ö Ө ө ؤ /ø/
P p П п پ /p/
R r Р р ر /r/
S s С с ث / س / ص /s/
Ş ş Ш ш ش /ʃ/
T t Т т ت / ط /t/
U u У у ۇ /u/
Y y Ü ü Ү ү ۆ /y/
V v В в و /v/
J j Y y Ј ј ی /j/
Z z З з ذ / ز / ض / ظ /z/
- ʼ ع /ʔ/

ในอดีตภาษาอาเซอร์ไบจานจะใช้อักษรอาหรับเพียงอย่างเดียวเท่านั้น จนเมื่อปี ค.ศ. 1929 จึงได้เริ่มใช้อักษรละตินในการบันทึกภาษาอาเซอร์ไบจานเหนือ(ซึ่งแตกต่างกับรูปแบบที่ใช้ในปัจจุบัน) และเปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิกระหว่างปี ค.ศ. 1938 - 1991 และได้กลับมาใช้อักษรละตินอีกครั้งจนถึงปัจจุบัน ส่วนภาษาอาเซอร์ไบจานใต้นั้นยังคงใช้อักษรอาหรับในการบันทึกมาโดยตลอดจนถึงปัจจุบัน

หมายเหตุ แก้

อ้างอิง แก้

  1. 1.0 1.1 "Azerbaijani, North". Ethnologue. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 June 2019. สืบค้นเมื่อ 2 February 2020.
  2. "Azerbaijani, South". Ethnologue. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 June 2019. สืบค้นเมื่อ 2 February 2020.
  3. Householder and Lotfi. Basic Course in Azerbaijani. 1965.
  4. Shiralyeva (1971)
  5. ถอนออกจากชุดตัวอักษรใน ค.ศ. 1938

บรรณานุกรม แก้

แหล่งข้อมูลอื่น แก้