ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย

ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย (เปอร์เซีย: الفبای فارسی, อักษรโรมัน: Alefbā-ye Fārsi) หรือ ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย-อาหรับ เป็นระบบการเขียนที่ใช้ในภาษาเปอร์เซียหลังการพิชิตจักรวรรดิเปอร์เซียโดยมุสลิมในคริสต์ศตวรรษที่ 7 เป็นต้นมา

ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย
الفبای فارسی‎
Alefbā-ye Fārsi
"ฟอร์ซี" เขียนใน ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย แบบแนสแทอ์ลีก
ชนิด
อักษรไร้สระ
ทิศทางขวาไปซ้าย Edit this on Wikidata
ภาษาพูดเปอร์เซีย
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่
 บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

อักษรเปอร์เซียได้รับการพัฒนาและสืบทอดโดยตรงจากอักษรอาหรับ หลังการพิชิตเปอร์เซียของมุสลิมและการล่มสลายของจักรวรรดิซาเซเนียนในคริสต์ศตวรรษที่ 7 ภาษาอาหรับจึงกลายเป็นภาษาของรัฐบาลและโดยเฉพาะอย่างยิ่งศาสนาในเปอร์เซียเป็นเวลาสองศตวรรษ ซึ่งมีราชวงศ์ซัฟฟาริดถึงราชวงศ์ซามานิดในเกรตเตอร์โฆรอซอนช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 9 เป็นผู้แทนที่อักษรปะห์ลาวีด้วยอักษรอาหรับ[1][2][3]

ตัวอักษร

แก้
 
ตัวอย่างภาษาเปอร์เซียในอักษรวิจิตรแนสแทอ์ลีก

ข้างล่างนี้คือชุดตัวอักษรเปอร์เซียสมัยใหม่ 32 ตัว เนื่องจากเป็นอักษรตัวเขียน ทำให้รูปร่างอักษรเปลี่ยนไปตามตำแหน่งของมัน แบ่งออกเป็น: เดี่ยว, หน้า (เชื่อมทางซ้าย), กลาง (เชื่อมทั้งสองด้าน) และท้าย (เชื่อมทางขวา)[4]

ชื่อของอักษรส่วนใหญ่เหมือนกับอักษรอาหรับ เพียงแต่อ่านเป็นภาษาเปอร์เซีย ชื่ออักษรที่กำกวมคือ he ซึ่งเป็นไปได้ทั้ง ح และ ه โดยมักแยกเป็น ḥä-ye jimi (แปลว่า "เฮคล้ายจีม" ตามอักษร ج ที่มีฐานเดียวกัน) กับ hâ-ye do-češm (แปลว่า "เฮสองตา" ตามรูปกลางของ ـهـ) ตามลำดับ

ตารางรวม

แก้
# ชื่อ
(ภาษาเปอร์เซีย)
ชื่อ
(ทับศัพท์)
DIN 31635 สัทอักษรสากล ยูนิโคด รูปเชื่อม
ท้าย กลาง หน้า เดี่ยว
0 همزه hamze[5] ʾ เสียงหยุด เส้นเสียง[ʔ] U+0621 ء
U+0623 ـأ أ
U+0626 ـئ ـئـ ئـ ئ
U+0624 ـؤ ؤ
1 الف ʾalef â [ɒ] U+0627 ـا ا
2 ب be b [b] U+0628 ـب ـبـ بـ ب
3 پ pe p [p] U+067E ـپ ـپـ پـ پ
4 ت te t [t] U+062A ـت ـتـ تـ ت
5 ث s̱e [s] U+062B ـث ـثـ ثـ ث
6 جیم jim j [d͡ʒ] U+062C ـج ـجـ جـ ج
7 چ če č [t͡ʃ] U+0686 ـچ ـچـ چـ چ
8 ح ḥe (ḥâ-ye ḥotti, ḥâ-ye jimi) [h] U+062D ـح ـحـ حـ ح
9 خ xe x [x] U+062E ـخ ـخـ خـ خ
10 دال dâl d [d] U+062F ـد د
11 ذال ẕâl [z] U+0630 ـذ ذ
12 ر re r [r] U+0631 ـر ر
13 ز ze z [z] U+0632 ـز ز
14 ژ že ž [ʒ] U+0698 ـژ ژ
15 سین sin s [s] U+0633 ـس ـسـ سـ س
16 شین šin š [ʃ] U+0634 ـش ـشـ شـ ش
17 صاد ṣâd [s] U+0635 ـص ـصـ صـ ص
18 ضاد zâd ż [z] U+0636 ـض ـضـ ضـ ض
19 طا t [t] U+0637 ـط ـطـ طـ ط
20 ظا ẓâ [z] U+0638 ـظ ـظـ ظـ ظ
21 عین ʿayn ʿ [ʔ], [æ] U+0639 ـع ـعـ عـ ع
22 غین ġayn ġ [ɢ], [ɣ] U+063A ـغ ـغـ غـ غ
23 ف fe f [f] U+0641 ـف ـفـ فـ ف
24 قاف qâf q [q] U+0642 ـق ـقـ قـ ق
25 کاف kâf k [k] U+06A9 ـک ـکـ کـ ک
26 گاف gâf g [ɡ] U+06AF ـگ ـگـ گـ گ
27 لام lâm l [l] U+0644 ـل ـلـ لـ ل
28 میم mim m [m] U+0645 ـم ـمـ مـ م
29 نون nun n [n] U+0646 ـن ـنـ نـ ن
30 واو vâv v / ū / ow / (w / aw / ō ในดารี) [v], [uː], [o] (เฉพาะท้ายคำ), [ow] ([w], [aw], [oː] ในดารี) U+0648 ـو و
31 ه he (hā-ye havvaz, hā-ye do-češm) h [h], [e] (ท้ายคำ) U+0647 ـه ـهـ هـ ه
32 ی ye y / ī / á / (ay / ē ในดารี) [j], [i], [ɒː] ([aj] / [eː] ในดารี) U+06CC ـی ـیـ یـ ی

ในอดีตเคยมีอักษรพิเศษสำหรับเสียง /β/ ปัจจุบันไม่ใช้งานแล้ว เพราะเสียง /β/ เปลี่ยนไปเป็นเสียง /b/ แทน เช่น زڤان /zaβān/ > زبان /zæbɒn/ 'ภาษา'[6]

เสียง รูปเดี่ยว รูปท้าย รูปกลาง รูปหน้า ชื่อ
/β/ ڤ ـڤ ـڤـ ڤـ βe

เครื่องหมายเสริมสัทอักษร

แก้

อักษรเปอร์เซียนำเครื่องหมายการออกเสียงอักษรอาหรับมาดัดแปลง ประกอบด้วย แซแบร์ [æ] (ฟัตฮะฮ์ในภาษาอาหรับ), ซีร์ [e] (กัสเราะฮ์ในภาษาอาหรับ) และ พีช /o/ หรือ [o] (ฎ็อมมะฮ์ในภาษาอาหรับ ภาษาเปอร์เซียตะวันตกออกเสียงเป็น zamme), แทนวีน /æn/ และแชดเด (gemination) ส่วนเครื่องหมายการออกเสียงอักษรอาหรับอื่น ๆ มักพบในคำยืมภาษาอาหรับ

สระสั้น

แก้

ภาษาเปอร์เซียนำสัญลักษณ์จากภาษาอาหรับสามในสี่แบบ ยกเว้นซุกูนที่ไม่นำมาใช้

สระสั้น ชื่อ
(ภาษาเปอร์เซีย)
ชื่อ
(ทับศัพท์)
สัญลักษณ์เสียง ออกเสียง
064E
◌َ
زبر
(فتحه)
zebar/zibar a Ir. /æ/; D. /a/
0650
◌ِ
زیر
(کسره)
zer/zir e /e/
064F
◌ُ
پیش
(ضمّه)
peš/piš o /o/

แทนวีน (nunation)

แก้
แทนวีน ชื่อ
(ภาษาเปอร์เซีย)
ชื่อ
(ทับศัพท์)
หมายเหตุ
064B
َاً، ـاً، ءً
تنوین نَصْبْ Tanvine nasb
064D
ٍِ
تنوین جَرّ Tanvine jarr ไม่ใช้ในภาษาเปอร์เซีย

ใช้ในการศึกษาอัลกุรอาน

064C
ٌ
تنوین رَفْعْ Tanvine rafʔ

แทชดีด

แก้
สัญลักษณ์ ชื่อ
(ภาษาเปอร์เซีย)
ชื่อ
(ทับศัพท์)
0651
ّ
تشدید tašdid


อักษรอื่น ๆ

แก้

อักษรข้างล่างนี้ไม่ใช่อักษรจริง ๆ แต่เป็นอักษรอีกรูปแบบหนึ่งที่ดัดแปลงจากอักษรที่มีอยู่แล้ว

ชื่อ ออกเสียง สัทอักษรสากล ยูนิโคด ท้าย กลาง หน้า เดี่ยว หมายเหตุ
alef madde â [ɒ] U+0622 ـآ آ آ รูปท้ายมักไม่ค่อยพบและมักแทนที่ด้วย alef ทั่วไป
he ye -eye หรือ -eyeh [eje] U+06C0 ـۀ ۀ ขึ้นอยู่กับภูมิภาคและสำเนียง บางพื้นที่ใช้รูปผสมสามตัว ـه‌ای แทน
lām alef [lɒ] U+0644 (lām) กับ U+0627 (alef) ـلا لا
kašida U+0640 ـ เป็นตัวกลางที่เชื่อมกับอักษรอื่น ๆ

ตัวเลขจากอักษรอาหรับ

แก้

อักษรเปอร์เซียใช้ตัวเลขอาหรับตะวันออก แต่รูปร่างหน่วย 'สี่' (۴), 'ห้า' (۵) และ 'หก' (۶) มีความแตกต่างจากอักษรอาหรับ และหน่วยทั้งหมดมีที่ตั้งรหัสในยูนิโคดต่างจากอักษรอาหรับ:[7]

ชื่อ เปอร์เซีย ยูนิโคด อาหรับ ยูนิโคด
0 ۰ U+06F0 ٠ U+0660
1 ۱ U+06F1 ١ U+0661
2 ۲ U+06F2 ٢ U+0662
3 ۳ U+06F3 ٣ U+0663
4 ۴ U+06F4 ٤ U+0664
5 ۵ U+06F5 ٥ U+0665
6 ۶ U+06F6 ٦ U+0666
7 ۷ U+06F7 ٧ U+0667
8 ۸ U+06F8 ٨ U+0668
9 ۹ U+06F9 ٩ U+0669
ye ی U+06CC ي * U+064A
kāf ک U+06A9 ك U+0643

* อย่างไรก็ตาม ยังคงมีผู้ใช้งานรูปแบบภาษาอาหรับในลุ่มแม่น้ำไนล์

เทียบตัวเลข

แก้
อาหรับตะวันตก 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
อาหรับตะวันออก[a] ٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠
เปอร์เซีย[b] ۰ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰
อูรดู[c] ۰ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰
ตัวเลขอับญัด   ا ب ج د ه و ز ح ط ي
  1. U+0660 ถึง U+0669
  2. U+06F0 ถึง U+06F9 เลข 4, 5 และ 6 มีความแตกต่างจากแบบอาหรับตะวันออก
  3. ยูนิโคดเหมือนกับเปอร์เซีย แต่ตั้งเซ็ตภาษาเป็นอูรดู ตัวเลข 4, 6 และ 7 มีความแตกต่างจากแบบเปอร์เซีย ในบางอุปกรณ์อาจแสดงรูปร่างคล้ายกับของเปอร์เซีย

อ้างอิง

แก้
  1. Ira M. Lapidus (2012). Islamic Societies to the Nineteenth Century: A Global History. Cambridge University Press. pp. 256–. ISBN 978-0-521-51441-5.
  2. Ira M. Lapidus (2002). A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. pp. 127–. ISBN 978-0-521-77933-3.
  3. Persian (Fārsī / فارسی), omniglot
  4. "ویژگى‌هاى خطّ فارسى". Academy of Persian Language and Literature. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-09-07. สืบค้นเมื่อ 2017-08-05.
  5. "??" (PDF). Persianacademy.ir. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-24. สืบค้นเมื่อ 2015-09-05.
  6. "PERSIAN LANGUAGE i. Early New Persian". Iranica Online. สืบค้นเมื่อ 18 March 2019.
  7. "Unicode Characters in the 'Number, Decimal Digit' Category".

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้