มรดกภาพยนตร์ของชาติ

มรดกภาพยนตร์ของชาติ เป็นโครงการของหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) เพื่อขึ้นทะเบียนภาพยนตร์ที่มีคุณค่าของชาติและเสี่ยงต่อการสูญเสีย โดยโครงการจะจัดขึ้นในวันที่ 4 ตุลาคม ของทุกปี ซึ่งได้กำหนดให้เป็นวันอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย และมีการประกาศรายชื่อภาพยนตร์ไทยปีละครั้ง

มรดกภาพยนตร์ของชาติ
รางวัลสำหรับภาพยนตร์ที่มีคุณค่าของชาติและเสี่ยงต่อการสูญเสีย
ประเทศ ไทย
จัดโดยหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน)
รางวัลแรก4 ตุลาคม พ.ศ. 2554 (13 ปี)
เว็บไซต์www.fapot.or.th/main/heritage

ประวัติ

แก้

หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ได้กำหนดให้วันที่ 4 ตุลาคม เป็นวันอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย เพื่อรำลึกถึงวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2509 วันที่คณะอนุกรรมการด้านการสื่อสารมวลชน ในคณะกรรมการชาติว่าด้วยองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม แห่งองค์การสหประชาชาติ ซึ่งมี พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร ทรงเป็นประธาน จัดประชุมกันที่สถานีไทยโทรทัศน์ช่อง 4 บางขุนพรหม ที่ประชุมมีมติเสนอให้หอสมุดแห่งชาติเปิดแผนกเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมของชาติเพื่อให้ยุวชนรุ่นหลังได้เข้าศึกษาค้นคว้า แต่ข้อเสนอนี้ไม่มีการปฏิบัติอย่างแท้จริงแผนกเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์จึงไม่เกิดขึ้น [1][2]

หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ได้จัดทำโครงการขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติซึ่งเป็นเสมือนการทำบัญชีภาพยนตร์ไทยที่สำคัญและที่เสี่ยงต่อการสูญเสียของชาติ เพื่อดำเนินการอนุรักษ์ได้ทันการ โครงการนี้จะทำต่อเนื่องไปทุกปี โดยกำหนดให้มีการประกาศในวันที่ 4 ตุลาคม ของทุกปี เพื่อเป็นการรำลึกถึงวันประวัติศาสตร์และเป็นการสืบทอดและเชิดชูเจตนารมณ์ของที่ประชุมครั้งนั้น โดยได้จัดทำโครงการขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติขึ้นครั้งแรก ในปี พ.ศ. 2554 เป็นต้นมา และมีการประกาศรายชื่อภาพยนตร์ไทยในทุกปี ซึ่งเป็นภาพยนตร์ที่ได้รับคัดเลือกจากกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจากหลากหลายสาขาอาชีพ โดยนำรายชื่อจากที่ได้รับการเสนอจากประชาชนรวมกับรายชื่อในคลังอนุรักษ์ของหอภาพยนตร์ มาคัดเลือกเพื่อขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภาพยนตร์ของชาติ และเป็นหลักประกันว่าภาพยนตร์เหล่านี้จะได้รับการอนุรักษ์อย่างดีเพื่อส่งต่อให้ชนรุ่นหลังต่อไป [3]

หลักเกณฑ์ในการพิจารณา

แก้

หลักเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณาคัดเลือกภาพยนตร์ขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ มีหลักเกณฑ์ทั้งหมด 6 หลักเกณฑ์ ดังนี้

  • เป็นภาพยนตร์ที่ถ่ายทอดเรื่องราวของ สถานที่ กาลสมัย บุคคล เหตุการณ์ ที่เกี่ยวข้องกับคนไทยและสังคมไทย ในมิติต่างๆ เช่น มานุษยวิทยา สังคมวิทยา เศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม ทั้งในฐานะปัจเจกและกลุ่มหรือมวลชน สามารถทำให้ผู้ชมเข้าถึงและเข้าใจมิติเหล่านั้นในเชิงประวัติศาสตร์หรือความทรงจำ
  • เป็นผลงานภาพยนตร์ที่สร้างสรรค์ อันแสดงถึงศิลปะวิทยาทางด้านภาพยนตร์
  • เป็นภาพยนตร์ที่มีความโดดเด่นเป็นพิเศษ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น การนำเสนอภาพยนตร์นั้นไม่ว่าการถ่ายทำ การแสดง การตัดต่อ ฯลฯ มีความคิดริเริ่ม ไม่เคยมีแบบอย่างมาก่อนในภาพยนตร์อื่นๆ
  • บูรณภาพ คือความสมบูรณ์ครบถ้วนของผลงานภาพยนตร์ตรงตามต้นฉบับของผู้สร้างสรรค์ ภาพยนตร์ที่ออกฉายแล้วอาจถูกตัดทอน ถูกเสริมเติมแต่งเพิ่มเติม ถูกดัดแปลงไปด้วยเหตุต่าง ๆ
  • เป็นภาพยนตร์ที่ยังมีฟิล์มต้นฉบับหรือสำเนาในรูปแบบอื่นใดอยู่ แต่ตกอยู่ในภาวะความเสี่ยงที่จะสูญเสียภาพยนตร์นั้นไป ด้วยเหตุปัจจัยต่าง ๆ เช่น มีต้นฉบับหรือสำเนาอยู่เพียงชุดเดียว หรือภาพยนตร์นั้นกำลังเสื่อมสภาพ หรือสภาพการจัดเก็บไม่ปลอดภัย ไม่ได้มาตรฐาน เป็นต้น
  • ภาพยนตร์ที่สามารถส่งผลกระทบโดยตรงหรือโดยอ้อมต่อปัจเจกชนและหรือต่อสังคม ไม่ว่าทางด้านพฤติกรรม ความคิด ความเชื่อ อารมณ์ ฯลฯ อาจก่อให้เกิดกระแสสมัยนิยมเกิดการเปลี่ยนแปลง ค่านิยม ขนบธรรมเนียม ไม่ว่าชั่วระยะเวลาสั้นหรือยั่งยืนนาน [4]

ลำดับงานพิธีประกาศรายชื่อภาพยนตร์

แก้
ครั้งที่ (ปีที่จัด) สถานที่ประกาศรายชื่อภาพยนตร์ จำนวน (เรื่อง) อ้างอิง
ครั้งที่ 1 (พ.ศ. 2554) โรงภาพยนตร์ศรีศาลายา หอภาพยนตร์ 25 [5]
ครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2555) 25 [6][7]
ครั้งที่ 3 (พ.ศ. 2556) 25 [8][9]
ครั้งที่ 4 (พ.ศ. 2557) 25 [10][11]
ครั้งที่ 5 (พ.ศ. 2558) 25 [12][13]
ครั้งที่ 6 (พ.ศ. 2559) 25 [14][15]
ครั้งที่ 7 (พ.ศ. 2560) 15 [16][17]
ครั้งที่ 8 (พ.ศ. 2561) 20 [18][19]
ครั้งที่ 9 (พ.ศ. 2562) 15 [20][21]
ครั้งที่ 10 (พ.ศ. 2563) โรงภาพยนตร์ศาลาศีนิมา หอภาพยนตร์ 10 [22][23]
ครั้งที่ 11 (พ.ศ. 2564) Facebook Live หอภาพยนตร์ 11 [24][25]
ครั้งที่ 12 (พ.ศ. 2565) โรงภาพยนตร์ศาลาศีนิมา หอภาพยนตร์ 12 [26][27]
ครั้งที่ 13 (พ.ศ. 2566) 10 [28][29]
ครั้งที่ 14 (พ.ศ. 2567) 10 [30][31]

รายชื่อภาพยนตร์

แก้

ครั้งที่ 1 (พ.ศ. 2554)

แก้
 
ผีเสื้อและดอกไม้ (พ.ศ. 2528)
 
ทวิภพ (พ.ศ. 2547)

ครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2555)

แก้
 
สวรรค์มืด (พ.ศ. 2501)
 
อินทรีทอง (พ.ศ. 2513)

ครั้งที่ 3 (พ.ศ. 2556)

แก้
 
2499 อันธพาลครองเมือง (พ.ศ. 2540)
 
มหา’ลัยเหมืองแร่ (พ.ศ. 2548)

ครั้งที่ 4 (พ.ศ. 2557)

แก้
 
นางนาก (พ.ศ. 2542)
 
แฟนฉัน (พ.ศ. 2546)

ครั้งที่ 5 (พ.ศ. 2558)

แก้
 
สุริโยไท (พ.ศ. 2544)
 
องค์บาก (พ.ศ. 2546)

ครั้งที่ 6 (พ.ศ. 2559)

แก้
 
แพรดำ (พ.ศ. 2504)
 
สตรีเหล็ก (พ.ศ. 2543)

ครั้งที่ 7 (พ.ศ. 2560)

แก้
 
ฉลุย (พ.ศ. 2531)

ครั้งที่ 8 (พ.ศ. 2561)

แก้
 
สัตว์ประหลาด ! (พ.ศ. 2547)

ครั้งที่ 9 (พ.ศ. 2562)

แก้
 
พี่มาก..พระโขนง (พ.ศ. 2556)

ครั้งที่ 10 (พ.ศ. 2563)

แก้
 
เวลาในขวดแก้ว (พ.ศ. 2534)

ครั้งที่ 11 (พ.ศ. 2564)

แก้
 
Goal Club เกมล้มโต๊ะ (พ.ศ. 2544)

ครั้งที่ 12 (พ.ศ. 2565)

แก้
 
ส.อ.ว.ห้อง 2 รุ่น 44 (พ.ศ. 2533)

ครั้งที่ 13 (พ.ศ. 2566)

แก้
 
14 ตุลา สงครามประชาชน (พ.ศ. 2544)

ครั้งที่ 14 (พ.ศ. 2567)

แก้
 
กระเบนราหู (พ.ศ. 2562)

ดูเพิ่ม

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 1
  2. กำหนดให้วันที่ 4 ตุลาคมของทุกปี เป็นวันอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย
  3. "วธ.ขึ้นทะเบียนหนังไทยเป็น มรดกภาพยนตร์ของชาติประจำปี 2558". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2015-12-13.
  4. พิธีประกาศขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติครั้งที่ 14 ประจำปี 2567
  5. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 7
  6. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 2
  7. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 12
  8. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 3
  9. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 18
  10. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 4
  11. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 24
  12. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 5
  13. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 30
  14. วธ.เผยรายชื่อขึ้นทะเบียน 25 มรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 6
  15. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 36
  16. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 42
  17. วธ. เผยรายชื่อขึ้นทะเบียน 15 มรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 7 มี ‘บ้านทรายทอง-ข้างหลังภาพ’ ฯลฯ
  18. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 48
  19. เปิดรายชื่อ! หนังไทย 20 เรื่อง ขึ้นทะเบียน "มรดกภาพยนตร์ของชาติ"
  20. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 54
  21. จากหนังโดนแบน! 'อาปัติ' ได้ขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 9
  22. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 60
  23. ‘วธ.’ ประกาศ 10 รายชื่อหนัง ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภาพยนตร์ของชาติประจำปี 2563 ในวันอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย
  24. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 66
  25. หอภาพยนตร์ ประกาศ 11 รายชื่อ รวม”ปีศาจ” ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกชาติปี 2564
  26. เปิดลิสต์ 12 ภาพยนตร์ ขึ้นทะเบียน ‘มรดกภาพยนตร์ของชาติ’ ปี 2565
  27. สูจิบัตรทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 12
  28. ‘มรดกภาพยนตร์ของชาติ’ ปี 66 ประกาศแล้ว 10 เรื่อง
  29. จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 78
  30. ประกาศรายชื่อหนัง 10 เรื่องที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ประจำปี 2567
  31. สูจิบัตรขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ครั้งที่ 14 ประจำปี 2567

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้