พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต (4 กันยายน พ.ศ. 2460[1] – 12 กันยายน พ.ศ. 2485) หรือพระนามลำลองว่า เจรี่ (อังกฤษ: Jerry)[2] เป็นพระโอรสพระองค์เล็กในสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ประสูติแต่หม่อมเล็ก ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา เป็นพระราชโอรสบุญธรรมในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7[3] และเป็นต้นราชสกุล ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์[4]
| พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต | |
|---|---|
| พระวรวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นตรี | |
 | |
| หม่อม | มณี สิริวรสาร (2481-2485) |
| พระบุตร | หม่อมราชวงศ์เดชนศักดิ์ ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์ หม่อมราชวงศ์ทิม ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์ |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช |
| พระมารดา | หม่อมเล็ก ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา |
| ประสูติ | 4 กันยายน พ.ศ. 2460 |
| สิ้นพระชนม์ | 12 กันยายน พ.ศ. 2485 (25 ปี) |
พระประวัติ แก้ไข
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต เป็นพระโอรสพระองค์สุดท้องในสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ประสูติแต่หม่อมเล็ก ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม ยงใจยุทธ[5] เป็นพี่สาวของร้อยเอกชั้น ยงใจยุทธ บิดาของพลเอกชวลิต ยงใจยุทธ) ประสูติเมื่อวันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2460 เมื่อประสูติมีพระอิสริยยศที่ หม่อมเจ้าจิรศักดิ์สุประภาต ภาณุพันธุ์ มีพระโสทรเชษฐา 4 พระองค์ ได้แก่
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารำไพประภา
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภัสสรวงศ์
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพีรพงศ์ภาณุเดช
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านรเศรษฐสุริยลักษณ์
หม่อมเจ้าจิรศักดิ์สุประภาตเติบโตในพระบรมมหาราชวังจนอายุได้ 7 ปี จึงทรงย้ายมาอยู่กับพระบิดา ต่อมาสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ทรงนำพระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต มาถวายเป็นบุตรบุญธรรมในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งไม่มีพระราชบุตรกับสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
ด้านการศึกษาทรงเข้ารับการศึกษาเบื้องต้นที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ เมื่อปี พ.ศ. 2468 เลขประจำตัวนักเรียน ท.ศ.3022 หลังจากนั้นพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงทุ่มเทความรักและเอาพระราชหฤทัยใส่เหมือนเป็นพระราชโอรสแท้ ๆ ทรงอุปถัมภ์ให้ไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ
เสกสมรส แก้ไข
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต ทรงหมั้นกับมณี เซเนียร์ บุนนาค สุภาพสตรีลูกครึ่งไทย-อังกฤษ[6] นักเรียนทุน ก.พ. ซึ่งกำลังศึกษาอยู่ที่มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด เมื่อวันที่ 22 กันยายน พ.ศ. 2481[7] ส่วนพิธีเสกสมรสจัดขึ้นที่สถานทูตไทยในกรุงลอนดอน โดยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ทรงเป็นองค์ประธาน[8] เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2481[9]
เมื่อหม่อมมณีตั้งครรภ์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนาม ศักดิเดชน์ จากพระนามาภิไธย ประชาธิปกศักดิเดชน์ เพื่อใช้เป็นชื่อราชสกุล แต่ทางรัฐบาลจอมพลแปลก พิบูลสงคราม และคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ รัชกาลที่ 8 ได้คัดค้านว่าพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต ทรงอยู่ในราชสกุล ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา อยู่แล้ว (โดยมีเหตุผลเกี่ยวกับสิทธิ์ในการสืบสันตติวงศ์ และเรื่องอื่น ๆ ที่สืบเนื่องจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว) ด้วยเหตุนี้จึงใช้ชื่อสกุลว่า ศักดิเดชน์ ภาณุพันธ์ ณ อยุธยา แทน
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต มีพระโอรส 2 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์เดชนศักดิ์ ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์ (เกิด กลางเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2482[10]) สมรสกับสมคิด ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา[11] มีบุตร 1 คน คือ
- หม่อมหลวงศักดิเดชน์ ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์
- หม่อมราชวงศ์ทิม ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์[12] (ชื่อเดิมเดิม หม่อมราชวงศ์ทินศักดิ์; เกิด 19 เมษายน พ.ศ. 2485) สมรสครั้งที่สองกับศิริกาญจน์ ศักดิเดชน์ ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา[13] (สกุลเดิม ศรีกาญจนา) มีบุตร 2 คน และบุตรบุญธรรม 1 คน[14] คือ
สิ้นพระชนม์ แก้ไข
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต ทรงสมัครเข้าร่วมกับกองทัพอังกฤษเป็นนักบินของหน่วยงาน A.T.A. (Air Transport Auxiliary) ซึ่งเป็นหน่วยขนส่งทางอากาศของกองทัพอังกฤษ เมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2485 พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต ทรงขับเครื่องบินเพื่อนำไปส่งที่ท่าเรือ เกิดหมอกลงจัด ทรงขับเครื่องบินชนภูเขา สิ้นพระชนม์ขณะพระชันษาได้ 25 ปี
ภายหลังจากพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต สิ้นพระชนม์ได้ 6 เดือน หม่อมมณี ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา ก็ได้สมรสใหม่กับพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภัสสรวงศ์ ซึ่งเป็นพระเชษฐาแท้ ๆ ของพระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต และมีบุตร คือ หม่อมราชวงศ์อรมณี ภาณุพันธุ์ แต่ก็หย่าร้างกันในปี พ.ศ. 2493 ต่อมาได้สมรสกับนายแพทย์ปชา สิริวรสาร และได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตติยจุลจอมเกล้า เป็น คุณหญิงมณี สิริวรสาร เมื่อ พ.ศ. 2532 และเสียชีวิตเมื่อต้นเดือนตุลาคม พ.ศ. 2542
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้ไข
- พ.ศ. 2469 –
เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7) - พ.ศ. 2470 –
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)[17]
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
พงศาวลี แก้ไข
| พงศาวลีของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจิรศักดิ์สุประภาต | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง แก้ไข
- ↑ นราธิปประพันธ์พงศ์, กรมพระ, 2404-2474, ผู้รวบรวม. บาญชีมหามกุฏราชสันตติวงศ์ พุทธศก 2468 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงรวบรวม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, พ.ศ. 2468. 167 หน้า.
- ↑ มณี สิริวรสาร, คุณหญิง. ชีวิตเหมือนฝัน ตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, มมป. หน้า 332
- ↑ เอกชัย โควาวิสารัช ผศ.นพ.. ประวัติศาสตร์วิเคราะห์ "กรณีสวรรคตพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว". ใน ศิลปวัฒนธรรม. ปีที่ 33 ฉบับที่ 7 พฤษภาคม 2555 กรุงเทพ:มติชน, หน้า 109
- ↑ จุลลดา ภักดีภูมินทร์ , เลาะวัง เล่ม 2
- ↑ พระนมปริกพระนมเอกผู้ใหญ่แห่งองค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
- ↑ "56 ชมรมสายสกุลบุนนาค". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-03-12. สืบค้นเมื่อ 2006-09-04.
- ↑ มณี สิริวรสาร, คุณหญิง. ชีวิตเหมือนฝัน ตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, มมป. หน้า 365
- ↑ มณี สิริวรสาร, คุณหญิง. ชีวิตเหมือนฝัน ตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, มมป. หน้า 367
- ↑ มณี สิริวรสาร, คุณหญิง. ชีวิตเหมือนฝัน ตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, มมป. หน้า 364
- ↑ "ทำไมว่าที่คุณแม่ในอดีตทุกคน เมื่อคลอดปกติทุกรายต้องใช้ยาสลบ ?". ศิลปวัฒนธรรมออนไลน์. 3 กันยายน 2565. สืบค้นเมื่อ 12 ธันวาคม 2565.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ มณี สิริวรสาร, คุณหญิง. ชีวิตเหมือนฝัน ตอนที่ 3. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, มมป. หน้า 456
- ↑ "เบิร์ธเดย์ 80 ปี "คุณชายทิม-ม.ร.ว.ทิม ศักดิเดชฯ" คนในครอบครัวจัดฉลองเล็กๆ แต่คึกคัก!". ผู้จัดการออนไลน์. 21 เมษายน 2565. สืบค้นเมื่อ 24 เมษายน 2565.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ถามปอ" (Press release). ไทยรัฐ. 13 มิถุนายน 2554. สืบค้นเมื่อ 29 กรกฎาคม 2555.
{{cite press release}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ นิตยสาร WhO? - ศีกัญญา ศักดิเดชน์ ภาณุพันธ์ พี่สาวที่แสนดีและสีสันบ้านหรรษา
- ↑ ไทยรัฐออนไลน์ - ศีกัญญา ศักดิเดชน์ ภาณุพันธ์
- ↑ ไทยรัฐออนไลน์ - หม่อมหลวงศรุศักดิ์ ศักดิเดชน์ ภาณุพันธ์
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา 20 พฤศจิกายน 2470 พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2470/D/2566.PDF เก็บถาวร 2017-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
แหล่งข้อมูลอื่น แก้ไข
- เจ้าชายนักบิน เก็บถาวร 2007-03-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ชมรมสายสกุลบุนนาค เก็บถาวร 2007-03-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน