อาศิส พิทักษ์คุมพล

อาศิส พิทักษ์คุมพล (6 มีนาคม พ.ศ. 2490 – 22 ตุลาคม พ.ศ. 2566) อดีตจุฬาราชมนตรีคนที่ 18 แห่งราชอาณาจักรไทย อดีตประธานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย อดีตสมาชิกวุฒิสภาไทย ชุดที่ 7 อดีตประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลา อดีตสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (ประเทศไทย) พ.ศ. 2557

ฮัจญี
อาศิส พิทักษ์คุมพล
อาศิส ใน พ.ศ. 2552
จุฬาราชมนตรี คนที่ 18
ดำรงตำแหน่ง
6 มิถุนายน พ.ศ. 2553 – 22 ตุลาคม พ.ศ. 2566
(13 ปี 138 วัน)
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้าสวาสดิ์ สุมาลยศักดิ์
ถัดไปอรุณ บุญชม
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด6 มีนาคม พ.ศ. 2490
อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ประเทศไทย
เสียชีวิต22 ตุลาคม พ.ศ. 2566 (76 ปี)
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
ที่ไว้ศพมัสยิดกลางประจำจังหวัดสงขลา อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
เชื้อชาติไทย
ศาสนาอิสลาม
คู่สมรสร่อมิอ๊ะ พิทักษ์คุมพล
บุตร4 คน
บุพการี
  • มะแอ เบ็ญสะอีด (บิดา)
  • น๊ะ เบ็ญสะอีด (มารดา)
อาชีพนักวิชาการศาสนาอิสลาม

ประวัติ แก้

ชีวิตตอนต้น แก้

อาศิส พิทักษ์คุมพล เกิดเมื่อวันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2490 ที่ ตำบลหัวเขา อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา (ปัจจุบันคืออำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา) โดยสืบเชื้อสายมาจาก สุลต่าน สุลัยมาน ชาห์ ผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลาในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมถึงรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง[ต้องการอ้างอิง] อาศิสเป็นบุตรคนโตจากทั้งหมดสี่คนของ มะแอ (ฮัจญีอิสมาแอล) กับน๊ะ (อามีนะห์) เบ็ญสะอีด[1] เขามีน้องได้แก่ ฟาตีม๊ะ ดนเล๊าะ และสาเร๊าะ โดยดนเล๊าะหรือเล๊าะถูกชายมุสลิมคนหนึ่งซึ่งอาศัยอยู่ในหมู่บ้านเดียวกันสังหารจนเสียชีวิตเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2566[2] ก่อนอาศิส พิทักษ์คุมพล จุฬาราชมนตรี ถึงแก่อนิจกรรมหนึ่งวัน

อาศิสศึกษาสายสามัญในระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนบ้านหัวเขา ตำบลหัวเขา อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา และในระดับมัธยมศึกษาตอนต้นที่โรงเรียนสงเคราะห์ประชา อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา สำหรับสายศาสนานั้น อาศิสศึกษาที่ปอเนาะอัลนาซอนีย๊ะ อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา และที่ปอเนาะตุยง (ปัจจุบันคือโรงเรียนสกุลศาสน์อิสลาม) อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี[3]

ครอบครัว แก้

อาศิสได้สมรสกับร่อมิอ๊ะ พิทักษ์คุมพล มีบุตรธิดา 4 คน ได้แก่ ซากีย์ พิทักษ์คุมพล (สมาชิกวุฒิสภาไทย ชุดที่ 12) อิธวัฒน์ พิทักษ์คุมพล อาลาวี พิทักษ์คุมพล และฟาดีลา พิทักษ์คุมพล[4]

ป่วยและถึงแก่อนิจกรรม แก้

อาศิสในฐานะประธานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ด้วยอาการเส้นเลือดในสมองแตก เมื่อวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2554 โดยหลังจากได้รับการดูแลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด อาการป่วยของนาย อาศิส พิทักษ์คุมพล จุฬาราชมนตรี ได้ฟื้นตัวขึ้น และพัฒนาการดีขึ้นตามลำดับ พร้อมกันนี้ จุฬาราชมนตรี ได้ออกปฎิบัติหน้าที่ในฐานะผู้นำสูงสุดมุสลิมในประเทศไทยในหลายกรณี จนประชาชนที่พบเห็นต่างแสดงความยินดีกับการฟื้นตัวของท่านจุฬาราชมนตรีตามลำดับ

เช้าตรู่ของวันพฤหัสบดี ที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2555 อาศิส พิทักษ์คุมพล ได้ประสบอุบัติเหตุล้มในบ้านพัก ขณะที่ลุกขึ้นเพื่อรับประทานอาหารในช่วงเช้าตรู่ เพื่อถือศีลอด จากอุบัติเหตุดังกล่าวส่งผลให้กระดูกสะโพกเชิงกรานของอาศิสแตก จนต้องส่งเข้าพักรักษาตัวอย่างเร่งด่วน ซึ่งได้อยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด

ในวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2566 สำนักจุฬาราชมนตรีได้ประกาศการเข้ารับการรักษาอาการป่วยของจุฬาราชมนตรี ฉบับที่ 1 โดยเป็นคนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์ที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย จนกระทั่งในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ.2566 ได้มีประกาศสำนักจุฬาราชมนตรีความว่า "ตามที่ นาย อาศิส พิทักษ์คุมพล ได้เข้ารับการรักษาอาการป่วยเป็นคนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์ ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ความละเอียดแจ้งแล้วนั้น สำนักจุฬาราชมนตรีขอประกาศให้ทราบโดยทั่วกันว่า นาย อาศิส พิทักษ์คุมพล จุฬาราชมนตรี คนที่ ๑๘ แห่งราชอาณาจักรไทย ได้กลับไปสู่ความเมตตาของอัลลอฮฺ (ถึงแก่อนิจกรรม) แล้ว เมื่อวันอาทิตย์ ที่ ๒๒ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖ เวลา ๑๐:๓๒ น. และจะจัดพิธีละหมาดญะนาซะห์ (ละหมาดขอพร) ในวันจันทร์ ที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖ เวลา ๑๐.๐๐ น. ณ มัสยิดกลางประจำจังหวัดสงขลา เลขที่ ๓๕๒ ถนนลพบุรีราเมศวร์ ตำบลคลองแห อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา" และร่างของท่าน (มัยยัต) ได้ฝังใกล้ ๆ มัสยิดกลางประจำจังหวัดสงขลา ในการนี้ พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานดินฝังศพและเชิญพวงมาลาวางที่ตั้งฝังศพ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์[5]

การทำงาน แก้

หลังจากประเสริฐ มะหะหมัดได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นจุฬาราชมนตรี ได้เสนอชื่อของอาศิสเพื่อโปรดเกล้าฯ ให้เป็นกรรมกลางอิสลามแห่งประเทศไทย และได้มอบหมายให้ดูแลงานวิชาการร่วมกับวินัย สะมะอุน ต่อมาในปี พ.ศ. 2530 ประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลาได้ถึงแก่กรรม คณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลาได้มีมติเป็นเอกฉันท์ให้ท่านเป็นประธานกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลา และได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งนี้มาโดยตลอด และเมื่อพระราชบัญญัติการบริหารองค์กรศาสนาอิสลาม พ.ศ. 2540 ได้ประกาศใช้ โดยกำหนดให้คณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทยประกอบด้วยกรรมการผู้ที่เป็นผู้แทนของแต่ละจังหวัด ซึ่งท่านก็ได้รับการเลือกให้เป็นผู้แทนคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลาในคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย โดยเคยดำรงตำแหน่งรองเลขาธิการและรองประธานกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย ในชุดที่มีสวาสดิ์ สุมาลยศักดิ์ อดีตจุฬาราชมนตรี เป็นประธานกรรมการ

ในปี พ.ศ. 2539 อาศิสได้รับแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกวุฒิสภาสัดส่วนผู้นำศาสนาอิสลาม นอกจากนั้นแล้วยังเป็นที่ปรึกษากระทรวงศึกษาธิการในการจัดทำหลักสูตรอิสลามศึกษาเพื่อใช้ในสถานศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้ รวมถึงทักษิณ ชินวัตร ได้แต่งตั้งให้เป็นกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ (กอส.) เพื่อศึกษาปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาตใต้และเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาดังกล่าว

วันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 อาศิส พิทักษ์คุมพล ได้รับลงคะแนนเสียงเป็นอันดับ 1 จากกรรมการอิสลามประจำจังหวัดทั่วประเทศให้ดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรีตามพระราชบัญญัติการบริหารองค์กรศาสนาอิสลาม พ.ศ. 2540 [6] ซึ่งนับโดยเป็นคนที่ 2 ต่อจากนายสวาสดิ์ สุมาลยศักดิ์ และได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นจุฬาราชมนตรีคนที่ 18 เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2553[7] เขาได้ดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรีในขณะที่เขาอายุ 63 ปี กระทั่งเขาได้ถึงแก่อนิจกรรมในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ.2566 สิริอายุรวม 76 ปี รวมระเวลาดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรี 13 ปี 139 วัน

วันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2553 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จออก ณ ห้องประชุม ชั้น 14 (ปัจจุบันคือ ห้องประชุมสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์) อาคารเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลศิริราช แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ชวรัตน์ ชาญวีรกูล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย นำอาศิส พิทักษ์คุมพล จุฬาราชมนตรี พร้อมด้วยคณะข้าราชการกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงวัฒนธรรม เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท รับพระราชทานพระบรมราโชวาท

วันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2557 อาศิสได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ แต่เขาได้ปฏิเสธการรับตำแหน่งนี้ในภายหลังโดยให้เหตุผลว่าตำแหน่งจุฬาราชมนตรีเป็นผู้นำศาสนาอิสลามในไทยไม่สมควรรับตำแหน่งใด ๆ ทางการเมือง[8]ท่านลาออกในวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2557 เป็น สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ 5 วัน

คำปรารภเนื่องในโอกาสเข้ารับตำแหน่งจุฬาราชมนตรี แก้

“ท่านที่เคารพรักทั้งหลาย บัดนี้ข้าพเจ้าได้รับเลือกให้เป็นผู้นำของพวกท่าน และไม่ใช่ว่าข้าพเจ้าจะดีที่สุดไปกว่าพวกท่าน ดังนั้นหากข้าพเจ้ากระทำในสิ่งที่ถูกต้องแล้ว ขอให้ท่าน ทั้งหลายได้โปรดให้ความช่วยเหลือแก่ข้าพเจ้าด้วย และหากข้าพเจ้ากระทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้องขอให้ท่านทั้งหลายได้ช่วยกันแก้ไข ให้ข้าพเจ้าได้กระทำในสิ่งที่ถูกต้อง...ตราบใดที่ข้าพเจ้ายังเชื่อฟังในอัลลอฮ์ (ซ.บ.) และร่อซูล (ศ.ล.) ของพระองค์ก็ขอให้ท่านโปรดเชื่อฟังข้าพเจ้า และหากข้าพเจ้าไม่เชื่อฟังในอัลลอฮ์ (ซ.บ.) และร่อซูล (ศ.ล.) ของพระองค์ ดังนั้น พวกท่านก็ไม่มีความจำเป็นใด ๆ ที่จะต้องเชื่อฟังข้าพเจ้า”

บทบาทก่อนรับตำแหน่งจุฬาราชมนตรี แก้

  • ประธานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดสงขลา (พ.ศ. 2530 – 2553)
  • รองประธานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย คนที่ 1
  • สมาชิกวุฒิสภา (พ.ศ. 2539 – 2543)
  • คณะกรรมการอิสระไต่สวนข้อเท็จจริงกรณีเหตุการณ์มัสยิดกรือเซะ
  • คณะกรรมการอิสระไต่สวนข้อเท็จจริงกรณีเหตุการณ์ตากใบ
  • ประธานชมรมคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัด 14 จังหวัดภาคใต้
  • คณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อสอบสวนและศึกษาสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ วุฒิสภา
  • คณะทำงานเผยแพร่แนวทางที่ถูกต้องตามหลักศาสนา กระทรวงมหาดไทย
  • กรรมการจัดทำหลักสูตรและตำราอิสลามศึกษา กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ
  • กรรมการจัดทำหลักสูตรและตำราอิสลามศึกษา สมาคมคุรุสัมพันธ์
  • คณะกรรมการส่งเสริมกิจการมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี
  • คณะกรรมการส่งเสริมกิจการวิทยาลัยอิสลามยะลา
  • สมาชิกสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะกรรมการการยุติธรรม ความเสมอภาค และความมั่นคง ในสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะอนุกรรมาธิการกิจการฮัจญ์ ในสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • คณะกรรมาธิการวิสามัญติดตาม เร่งรัด ประเมินผลการแก้ไขปัญหา และการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ วุฒิสภา
  • ประธานคณะทำงานปรับปรุง ยกร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยครอบครัวและมรดกตามหลักการอิสลาม ในสภาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะอนุกรรมาธิการติดตามและประเมินผลการดำเนินการกิจการฮัจญ์ ในคณะกรรมาธิการวิสามัญติดตาม เร่งรัด ประเมินผลการแก้ไขปัญหาและการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ วุฒิสภา
  • คณะกรรมการนโยบายและอำนวยการการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบสืบเนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี
  • คณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากการกระทำจากเจ้าหน้าที่ของรัฐในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะทำงานศึกษา รวบรวม จัดทำสภาพปัญหาการใช้กฎหมายอิสลาม สำนักบริหารงานยุติธรรม ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • คณะอนุกรรมการนโยบายและประสานงานกระบวนการยุติธรรมจังหวัดชายแดนภาคใต้ ศูนย์ประสานราชการจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ที่ปรึกษาประจำคณะอนุกรรมาธิการกิจการศาสนาอิสลาม ในคณะกรรมาธิการศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร
  • คณะกรรมการส่งเสริมกิจการมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่
  • คณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาขั้นพื้นฐานโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย
  • สมาชิกสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะกรรมการยุติธรรม ความเสมอภาค และความมั่นคง ในสมาชิกสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานคณะอนุกรรมาธิการกิจการฮัจญ์ ในสมาชิกสภาที่ปรึกษาเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้
  • ประธานสมาพันธ์คณะกรรมการอิสลาม 5 จังหวัดชายแดนภาคใต้
  • รองเลขาธิการคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย คนที่ 1
  • ดะโตะอิหม่าม มัสยิดยาบัลโรดเหร๊าะหม๊ะ

เกียรติประวัติ แก้

ผลงาน แก้

  • ร่วมจัดทำหลักสูตรและตำราอิสลามศึกษา กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ
  • ร่วมจัดทำหลักสูตรและตำราอิสลามศึกษา สมาคมคุรุสัมพันธ์
  • หนังสือ "อัลบิดอะฮฺ" สำนักพิมพ์ ส.วงศ์เสงี่ยม
  • หนังสือ "350 ฮาดิษ"
  • หนังสือ "40 ฮาดิษ ของอัลนาวาวีย์"
  • บทเรียนเรื่อง "เอกภาพอัลเลาะฮ์ (เตาฮีด) จากอัลกุรอ่าน"
  • หนังสือ "สาระเบื้องต้นของศาสนาอิสลามสำหรับเยาวชน" พ.ศ. 2535
  • หนังสือ "คุณค่าตับลีฆ (การเผยแพร่อิสลาม)"
  • คู่มือ "การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย"
  • คู่มือแนะนำอิสลามและข้อปฏิบัติต่อมุสลิมสำหรับแพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข
  • คู่มือเกี่ยวกับ "คุตบะฮ์"
  • บทความ "การบริหารมัสยิด"
  • บันทึกการเดินทางครั้งยิ่งใหญ่และสำคัญที่สุดในชีวิต (การเดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์)
  • บทความ "ปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติดและแนวทางแก้ไขตามระบบอิสลาม"
  • มาตรการทางสังคมเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชนมุสลิม (หุกมปากัต) พื้นที่ 7 จังหวัดภาคใต้ตอนล่าง (เฉพาะจังหวัดสงขลา) พ.ศ. 2546
  • บทความ "ปอเนาะในกระแสความรุนแรง : บทบาทที่ต้องทบทวน"
  • สอนวิชาตัฟซีร, ฮาดิษ, นาฮู ในสถาบันปอเนาะ
  • อบรมอิหม่ามหลักสูตร "พัฒนาผู้บริหารองค์กรมัสยิด" วิชาฟิกฮุลมุอามะลาต, ฟิกฮุลอิบาดาต
  • วิถีมุสลิม "จริยธรรมพื้นฐานสำหรับเยาวชน"

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้

อ้างอิง แก้

  1. "หนังสือพิมพ์กำปงไทย ประจำเดือน ยามาดิลอาเคร-รอยับ ฮ.ศ. 1430" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 1 มีนาคม 2011. สืบค้นเมื่อ 8 สิงหาคม 2010.
  2. "ฆ่าโหด "น้องชายจุฬาราชมนตรี" หนุ่มใหญ่หลอนยา ชักมีดฟัน-แทงยับ". ไทยรัฐออนไลน์. 21 ตุลาคม 2023. สืบค้นเมื่อ 23 ตุลาคม 2023.
  3. zakee pitakumpon. "สมัยท่านจุฬาราชมนตรี เรียน ตุยง พักที่นี่..รู้ยัง ?". มุสลิมไทยโพสต์. สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2023.
  4. "เปิดประวัติ 'อาศิส พิทักษ์คุมพล' จุฬาราชมนตรีคนที่ 18 แห่งประเทศไทย". ผู้จัดการออนไลน์. 22 ตุลาคม 2023. สืบค้นเมื่อ 23 ตุลาคม 2023.
  5. ""อาศิส พิทักษ์คุมพล" จุฬาราชมนตรี ถึงแก่อนิจกรรม". องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย. 22 ตุลาคม 2023. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2023.
  6. 'อาศิส พิทักษ์คุมพล' เป็นจุฬาราชมนตรีคนใหม่
  7. "แต่งตั้งจุฬาราชมนตรี". มติชน. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 มีนาคม 2016. สืบค้นเมื่อ 9 มิถุนายน 2010.
  8. "อาศิส พิทักษ์คุมพล จุฬาราชมนตรีขอไม่รับตำแหน่ง สนช". ไทยพีบีเอส. 2 สิงหาคม 2014. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 3 มิถุนายน 2015.
  9. ราชกิจจานุเบกษา. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ประจำปี ๒๕๕๗. เล่ม 131 ตอนที่ 27 ข หน้า 140. วันที่ 3 ธันวาคม 2557.
  10. ราชกิจจานุเบกษา. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์. เล่ม 115 ตอนที่ 23 ข หน้า 2. วันที่ 2 ธันวาคม 2541.
  11. ราชกิจจานุเบกษา. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญราชการชายแดน. เล่ม 107 ตอนที่ 73 ง ฉบับพิเศษ หน้า 3. วันที่ 4 พฤษภาคม 2533.

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

ก่อนหน้า อาศิส พิทักษ์คุมพล ถัดไป
สวาสดิ์ สุมาลยศักดิ์   จุฬาราชมนตรี คนที่ 18
(6 มิถุนายน พ.ศ. 2553 — 22 ตุลาคม พ.ศ. 2566)
  อรุณ บุญชม
(รอพระบรมราชโองการแต่งตั้งฯ)