สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์; (เจริญ ญาณวโร)
คำนำหน้าชื่อ	ท่านเจ้าประคุณ
ส่วนบุคคล
เกิด	9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415
มรณภาพ	8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 (78 ปี)
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
อุปสมบท	11 มิถุนายน พ.ศ. 2435
พรรษา	59
ตำแหน่ง	สังฆนายก ; เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ นามเดิม เจริญ สุขบท ฉายา ญาณวโร เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญในการปกครองคณะสงฆ์ไทย เช่น สังฆนายก เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ เจ้าอาวาส วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เป็นต้น

ประวัติ

ชาติกำเนิด

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ มีนามเดิมว่า เจริญ เกิดเมื่อวันอังคารที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 8 หลัง ปีวอก โยมบิดาชื่อทองสุข โยมมารดาชื่อย่าง นามสกุล สุขบท^[1] ชาติภูมิอยู่ตำบลตลาดกลาง อำเภอบางปลาสร้อย จังหวัดชลบุรี เมื่ออายุได้ 8 ปี ได้ศึกษาในสำนักของพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) วัดเขาบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี^[2]

อุปสมบท

เมื่ออายุได้ 12 ปี ได้บรรพชาเป็นสามเณรที่ศาลาในสวนของย่า โดยย่านิมนต์พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) มาเป็นพระอุปัชฌาย์ ท่านเล่าเรียนในสำนักเดิมต่อจนอายุได้ 14 ปี จึงย้ายมาศึกษาในสำนักของพระครูวินัยธร (ฉาย) ฐานานุกรมในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร จนอายุได้ 20 ปี จึงกลับไปอุปสมบทที่วัดเขาบางทรายในวันศุกร์ที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2435 โดยพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า ญาณวโร^[2]

การศึกษา

หลังอุปสมบทได้ย้ายมาอยู่วัดกันมาตุยารามเป็นเวลา 4 ปี เพราะใกล้สำนักของอาจารย์คือพระยาธรรมปรีชา (บุญ) แล้วย้ายไปศึกษากับพระเทพกวี (อ่อน อหึสโก) วัดพิชยญาติการามวรวิหาร^[2] จนปีวอก พ.ศ. 2439 จึงสอบได้บาเรียนตรี (เทียบเท่าเปรียญธรรม 4 ประโยค)^[3] แล้วย้ายมาอยู่วัดเทพศิรินทราวาสในปีระกา พ.ศ. 2440 เพื่อศึกษาพระวินัยปิฎกจากพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส และในปีเดียวกันนั้นก็สอบได้บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)^[4]

ลำดับสมณศักดิ์

พ.ศ. 2441 เป็นพระราชาคณะที่ พระอมราภิรักขิต^[5]
พ.ศ. 2445 เป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ที่ พระราชมุนี ตรีปิฎกาลังการ^[6]
พ.ศ. 2449 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพกระวี ศรีวิสุทธินายก ตรีปิฎกปรีชา มหาคณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี^[7]
พ.ศ. 2453 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์ ปรีชาญาณดิลก ตรีปิฎกคุณาลงกรณ์ ยติคณิศร บวรสังฆารามคามวาสี^[8]
พ.ศ. 2464 เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองคณะธรรมยุติกนิกายที่ พระสาสนโสภณ วิมลญาณอดุลย์ ตรีปิฎกคุณูประสาธวิภูสิต ธรรมยุตติกคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสีสังฆนายก^[9]
พ.ศ. 2471 เป็นสมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะใหญ่หนเหนือที่ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ญาณอดุล สุนทรนายก ตรีปิฎกวิทยาคุณ วิบุลคัมภีรญาณสุนทร มหาอุตดรคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี^[10]

ตำแหน่ง

25 มกราคม พ.ศ. 2441 ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินราวาส แทนหม่อมเจ้าพระศรีสุคตคัตยานุวัตรที่ทรงลาออก^[11]
19 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณบุรี^[12]
20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2467 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณและมณฑลจันทบุรี^[13]
22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2469 ได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการในราชบัณฑิตยสภา^[14]
25 มกราคม พ.ศ. 2476 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานกรรมการมหาเถรสมาคม^[15]
พ.ศ. 2486 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานสังฆสภา
1 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ได้รับแต่งตั้งเป็นสังฆนายก
30 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ได้รับแต่งตั้งเป็นสังฆนายก สมัยที่ 2^[16]

มรณภาพ

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) อาพาธด้วยโรคเนื้องอกที่ตับ ถึงแก่มรณภาพเมื่อวันศุกร์ที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 เวลา 10.00 น. สิริอายุ 80 ปี พรรษา 59^[1] ได้รับพระราชทานเพลิงศพในวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2495 ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร

ศิษย์ที่มีชื่อเสียง

อ้างอิง

เชิงอรรถ

↑ ^1.0 ^1.1 เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒, หน้า 128-130
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑ หน้า 233-235
↑ ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ ปเรียญ ๗ ประโยค, เล่ม 13, ตอน 27, 4 ตุลาคม ค.ศ. 1896, หน้า 292
↑ ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ, เล่ม 14, ตอน 0 ฉบับพิเศษ, 29 กันยายน ค.ศ. 1897, หน้า 368
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 15, ตอน 34, 20 พฤศิกายน 2441, หน้า 353
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 19, ตอน 8, 25 พฤษภาคม 2445, หน้า 127
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งพระองค์เจ้าพระสถาพรพิริยพรต และเลื่อนตำแหน่งสมณศักดิ์, เล่ม 23, ตอน 0 ง, 6 พฤษภาคม 2449, หน้า 120
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 29, ตอน 0 ง, 29 มกราคม 2453, หน้า 2,637
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 2 ตุลาคม 2464, หน้า 1828-1830
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 45, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2471, หน้า 175-7
↑ ยุคที่ 5 สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นเจ้าอาวาส^{[ลิงก์เสีย]}, สมาคมนักเรียนเก่าเทพศิรินทร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร์เจ้าคณะมณฑล, เล่ม 19, ตอน 17, 27 กรกฎาคม 2445, หน้า 334
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกรมธรรมการ เรื่องตั้งเจ้าคณะมณฑล, เล่ม 41, ตอน 0 ง, 8 มีนาคม 2467, หน้า 4,247
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งกรรมการราชบัณฑิตยสภาเพิ่มเติม, เล่ม 43, ตอน 0 ก, 6 มีนาคม 2469, หน้า 709
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่องตั้งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม, เล่ม 50, ตอน 0 ง, 4 กุมภาพันธ์ 2476, หน้า 3095
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งสังฆนายก, เล่ม 67, ตอน 38, 11 กรกฎาคม 2493, หน้า 2955-6

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 450 หน้า. ISBN 974-417-530-3
สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. ISBN 974-417-530-3

ก่อนหน้า	สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)	ถัดไป
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสฺโส)	สังฆนายก (พ.ศ. 2489-2493 (สมัยที่ 1) พ.ศ. 2493-2494 (สมัยที่ 2))	พระศาสนโศภน (จวน อุฏฺฐายี)
สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)	ประธานสังฆสภา (พ.ศ. 2486-2489)	พระธรรมวโรดม (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (หม่อมราชวงศ์เจริญ ญาณฉนฺโท)	เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ (พ.ศ. 2471-2484)	(ตำแหน่งถูกยกเลิกตาม พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2484)
พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์	เจ้าคณะรองคณะธรรมยุตติกนิกาย (พ.ศ. 2456-2464)	พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล))

[เรื่องตั้ง_๒-1] 1.0 ^1.1 เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒, หน้า 128-130

[เรื่องตั้ง-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑ หน้า 233-235

[3] ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ ปเรียญ ๗ ประโยค, เล่ม 13, ตอน 27, 4 ตุลาคม ค.ศ. 1896, หน้า 292

[4] ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ, เล่ม 14, ตอน 0 ฉบับพิเศษ, 29 กันยายน ค.ศ. 1897, หน้า 368

[5] ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 15, ตอน 34, 20 พฤศิกายน 2441, หน้า 353

[6] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 19, ตอน 8, 25 พฤษภาคม 2445, หน้า 127

[7] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งพระองค์เจ้าพระสถาพรพิริยพรต และเลื่อนตำแหน่งสมณศักดิ์, เล่ม 23, ตอน 0 ง, 6 พฤษภาคม 2449, หน้า 120

[8] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 29, ตอน 0 ง, 29 มกราคม 2453, หน้า 2,637

[9] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 2 ตุลาคม 2464, หน้า 1828-1830

[10] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 45, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2471, หน้า 175-7

[11] ยุคที่ 5 สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นเจ้าอาวาส^{[ลิงก์เสีย]}, สมาคมนักเรียนเก่าเทพศิรินทร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์

[12] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร์เจ้าคณะมณฑล, เล่ม 19, ตอน 17, 27 กรกฎาคม 2445, หน้า 334

[13] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกรมธรรมการ เรื่องตั้งเจ้าคณะมณฑล, เล่ม 41, ตอน 0 ง, 8 มีนาคม 2467, หน้า 4,247

[14] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งกรรมการราชบัณฑิตยสภาเพิ่มเติม, เล่ม 43, ตอน 0 ก, 6 มีนาคม 2469, หน้า 709

[15] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่องตั้งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม, เล่ม 50, ตอน 0 ง, 4 กุมภาพันธ์ 2476, หน้า 3095

[16] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งสังฆนายก, เล่ม 67, ตอน 38, 11 กรกฎาคม 2493, หน้า 2955-6

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]