อำเภอสันกำแพง

สันกำแพง (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งในเขตปริมณฑลของนครเชียงใหม่ที่มีความเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว มีการพัฒนาทุก ๆ ด้าน เป็นอำเภอที่มีแหล่งท่องเที่ยวมากมาย ที่ขึ้นชื่อได้แก่ บ้านบ่อสร้าง เป็นแหล่งรวมหัตถกรรมการทำร่มกระดาษสา ป่าดงปงไหว ตลอดเส้นทางจากตัวอำเภอเมืองไปยังอำเภอสันกำแพงจะรายล้อมไปด้วยต้นไม้ใหญ่ 2 ข้างทาง นอกจากจะเป็นอำเภอที่มีแหล่งท่องเที่ยวมากมายแล้ว อำเภอสันกำแพงยังเป็นบ้านเกิดของอดีตนายกรัฐมนตรีไทย คือ ดร.ทักษิณ ชินวัตร และนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร

อำเภอสันกำแพง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe San Kamphaeng
คำขวัญ:  ทิวทัศน์ขึ้นชื่อ เลื่องลือคนงาม เขตคามโคนม ชื่นชมหัตถกรรม
แผนที่จังหวัดเชียงใหม่ เน้นอำเภอสันกำแพง
พิกัด: 18°44′43″N 99°7′13″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เชียงใหม่
พื้นที่
• ทั้งหมด	197.833 ตร.กม. (76.384 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	90,538 คน
• ความหนาแน่น	457.65 คน/ตร.กม. (1,185.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	50130
รหัสภูมิศาสตร์	5013
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสันกำแพง เลขที่ 92 ตำบลร้องวัวแดง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ 50130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

จากหลักฐานศิลาจารึกที่ต้นพบ ณ วัดเชียงแสน ตำบลออนใต้ สันนิษฐานกันว่าชาวอำเภอสันกำแพงอพยพมาจากพันนาภูเลา แขวงเมืองเชียงแสน (ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดเชียงราย) มาตั้งอยู่ริมน้ำแม่ออน โดยในสมัยพระเจ้าศิริลัทธัมมังกร มหาจักพรรดิราชธิราช ได้เสวยราชเป็นกษัตริย์ครองนครเชียงใหม่ ได้โปรดให้ราชมนตรีนายหนึ่งชื่อ เจ้าอภิชวฌาณบวรสิทธิ เป็นหมื่นดาบเรือนได้มีจิตศรัทธาชักชวนบรรดาทายกทายิกาทั้งหลายมาประชุมกันเพื่อสร้างวิหารพระเจดีย์และหอพระไตรปิฎก เมื่อสร้างเสร็จแล้วขนานนามวัดที่สร้างขึ้นว่า "สาลกิจญาณหันตาราม" วัดนี้ต่อมาชาวบ้านเรียกว่า "วัดเชียงแสน" นอกจากนั้น ชาวบ้านในหลายท้องถิ่นของอำเภอเป็นไทยองและไทลื้อ สำเนียงพูดของชาวบ้านในอำเภอเชียงแสน ต่อมาได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอเรียกว่า "แขวงแม่ออน" อยู่ในการปกครองของนครเชียงใหม่ ถึง พ.ศ. 2445 ในรัชสมัยของเจ้าอินทวโรรสสุริยวงศ์ ครองนครเชียงใหม่ ได้เกิดกบฏเงี้ยวขึ้นที่อำเภอเมืองแพร่ ที่แขวงแม่ออนมีชาวเงี้ยว 11 คน มีอาวุธครบได้ทำการบุกปล้นโรงกลั่นสุราที่บ้านป่าไผ่ ตำบลแช่ช้าง แล้วทำการเผาที่ทำการแขวงแม่ออนเสียหายทั้งหลัง แล้วได้หนีไปทางอำเภอดอยสะเก็ด ต่อมาในปี พ.ศ. 2446 ทางราชการได้ย้ายที่ทำการแขวงแม่ออนมาปลูกสร้างที่บ้านสันกำแพง จึงได้ชื่อว่า "อำเภอสันกำแพง" มาจนถึงทุกวันนี้ ในปี พ.ศ. 2537 กระทรวงมหาดไทยได้แบ่งพื้นที่บางส่วนของอำเภอสันกำแพงยกฐานะเป็น "กิ่งอำเภอแม่ออน"

ภูมิศาสตร์

ลักษณะภูมิประเทศ สภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่มกว้าง มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 196.69 ตารางกิโลเมตร มีลำน้ำที่สำคัญ ลำน้ำแม่ออน ลำน้ำแม่ปูคา ลำน้ำแม่กวง เป็นแหล่งน้ำสำคัญ

ดอยนางเมาะเป็นจุดสูงสุดของอำเภอสันกำแพง ความสูงประมาณ 920 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง สามารถเดินขึ้นไปได้จากอ่างเก็บน้ำผาแหน ตำบลออนใต้

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสันกำแพงอยู่ทางทิศตะวันออกของอำเภอเมืองเชียงใหม่ มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอดอยสะเก็ดและอำเภอสันทราย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ออน
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอแม่ออน และอำเภอบ้านธิ (จังหวัดลำพูน)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสารภีและอำเภอเมืองเชียงใหม่

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสันกำแพงแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 10 ตำบล 100 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2566)	ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2566)
1.	สันกำแพง	San Kamphaeng	14	17,895	10,749 7,146	(ทต. สันกำแพง) (อบต. สันกำแพง)
2.	ทรายมูล	Sai Mun	7	4,054	4,054	(ทต. สันกำแพง)
3.	ร้องวัวแดง	Rong Wua Daeng	11	5,643	5,643	(อบต. ร้องวัวแดง)
4.	บวกค้าง	Buak Khang	13	8,778	8,778	(ทต. บวกค้าง)
5.	แช่ช้าง	Chae Chang	10	7,773	2,740 5,033	(ทต. สันกำแพง) (อบต. แช่ช้าง)
6.	ออนใต้	On Tai	11	5,349	5,349	(ทต. ออนใต้)
7.	แม่ปูคา	Mae Pu Kha	9	6,137	6,137	(ทต. แม่ปูคา)
8.	ห้วยทราย	Huai Sai	8	5,926	5,926	(ทต. ห้วยทราย)
9.	ต้นเปา	Ton Pao	10	20,366	20,366	(ทม. ต้นเปา)
10.	สันกลาง	San Klang	7	8,617	8,617	(ทต. สันกลาง)
รวม			100	90,538	72,716 (เทศบาล) 17,822 (อบต.)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสันกำแพงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองต้นเปา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลต้นเปาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลสันกำแพง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทรายมูลทั้งตำบล รวมถึงบางส่วนของตำบลสันกำแพงและตำบลแช่ช้าง
• เทศบาลตำบลแม่ปูคา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ปูคาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบวกค้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบวกค้างทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลออนใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลออนใต้ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลสันกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันกลางทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลห้วยทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยทรายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสันกำแพง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันกำแพง (นอกเขตเทศบาลตำบลสันกำแพง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลร้องวัวแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลร้องวัวแดงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแช่ช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแช่ช้าง (นอกเขตเทศบาลตำบลสันกำแพง)

การคมนาคม

เส้นทางคมนาคม อำเภอสันกำแพงติดต่อกับจังหวัดเชียงใหม่โดยทางรถยนต์ถนนสายเชียงใหม่-สันกำแพง ระยะทาง 13 กิโลเมตร

โรงเรียนมัธยมศึกษาประจำอำเภอ

• โรงเรียนสันกำแพง

ชาวอำเภอที่มีชื่อเสียง

• ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 บุตรของนายเลิศ ชินวัตร อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
• ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 28 น้องสาวของทักษิณ ชินวัตร
• ธวัชวงศ์ ณ เชียงใหม่ เจ้านายฝ่ายเหนือ อดีตรัฐมนตรี อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และอดีตนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ (สมรสกับกิ่งกาญจน์ ณ เชียงใหม่)
• พงศ์ประยูร ราชอาภัย นักแสดงและอดีตผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
• อรรถพล ประกอบของ นักร้อง
• ปรีดา พัฒนถาบุตร อดีตรัฐมนตรี ครูการเมืองของทักษิณ ชินวัตร

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลร้องวัวแดง
• เว็บไซต์โรงเรียนสันกำแพง