เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา หรือ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ช้าง (เดนมาร์ก: Elefantordenen) เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์แห่งประเทศเดนมาร์ก ชั้นสูงสุดของประเทศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้มีต้นกำเนิดตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 15 แต่มีการปรากฏอย่างเป็นทางการใน ค.ศ. 1693 ในรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าคริสเตียนที่ 5 แห่งเดนมาร์ก และนับตั้งแต่มีการสถาปนาระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ เมื่อ ค.ศ. 1849 พระมหากษัตริย์จะพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ให้สำหรับพระบรมวงศานุวงศ์และประมุขรัฐของต่างประเทศเท่านั้น

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา
สายสะพาย ดวงตราและดารา
ประเภท	เครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นเดียว
วันสถาปนา	ค.ศ. 1693
ประเทศ	เดนมาร์ก
ผู้สมควรได้รับ	พระบรมวงศานุวงศ์และประมุขแห่งรัฐต่างประเทศที่มีสัมพันธไมตรีต่อประเทศเดนมาร์ก
สถานะ	ยังมีการมอบ
ผู้สถาปนา	สมเด็จพระเจ้าคริสเตียนที่ 5 แห่งเดนมาร์ก
ประธาน	สมเด็จพระราชาธิบดีเฟรเดอริกที่ 10 แห่งเดนมาร์ก
สถิติการมอบ
รายแรก	สมเด็จพระเจ้าคริสเตียนที่ 5 แห่งเดนมาร์ก
รายล่าสุด	เจ้าชายดาเนียล ดยุกแห่งเวสเตร์เยิตลันด์
ลำดับเกียรติ
สูงกว่า	ไม่มี
รองมา	เครื่องราชอิสริยาภรณ์แดนเนอโบร
หมายเหตุ	แพรแถบเครื่องราชอิสริยาภรณ์

ประวัติ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ชิ้นนี้ เริ่มต้นจาก สมาคมทางศาสนาของเดนมาร์กที่มีชื่อว่า "สมาคมแม่พระแห่งพระเจ้า" ซึ่งมีสมาชิกประมาณห้าสิบคนจากชนชั้นสูงของเดนมาร์ก ก่อตั้งขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าคริสเตียนที่ 1 ในช่วงศตวรรษที่ 15 ตราของสมาคมเป็นรูปพระแม่มารีย์อุ้มพระบุตรอยู่ภายในพระจันทร์เสี้ยวและล้อมรอบด้วยรัศมีของดวงอาทิตย์ ซึ่งห้อยลงมาจากสายสร้อยที่มีห่วงเป็นรูปช้าง คล้ายกับสายสร้อยของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในปัจจุบัน ซึ่งตรานี้อาจได้รับแรงบันดาลใจจากตราประจำตำแหน่งของบาทหลวงประจำสมาคมซึ่งเป็นรูปช้างอย่างที่ทราบกันอยู่แล้ว เครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้จึงถูกจัดทำขึ้นใหม่ในรูปแบบปัจจุบันเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม ค.ศ. 1693 โดยพระเจ้าคริสเตียนที่ 5 โดยมีเพียงหนึ่งชั้นและมีอัศวินชั้นสูงเพียง 30 คน รวมถึงประมุขแห่งรัฐ (เช่น พระมหากษัตริย์) และพระราชโอรสของพระองค์ ข้อบังคับของเครื่องราชอิสริยาภรณ์จึงได้รับการแก้ไขในปี ค.ศ. 1958 โดยมีพระราชกฤษฎีกาออกมา เพื่อให้ทั้งชายและหญิงสามารถได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์นี้ได้เช่นเดียวกัน

ส่วนการออกแบบรูปช้างและปราสาทนั้นมีที่มาจาก "เฮาดา" ซึ่งเป็นเกี้ยวหรือคานหามที่ติดตั้งอยู่บนหลังช้าง เกี้ยวชนิดนี้ใช้กันมากในอนุทวีปอินเดีย ชาวเดนมาร์กจึงนำเอาการออกแบบนี้มาใช้ในเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา เนื่องจากพวกเขาเคยปกครองบางส่วนของอินเดียซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอาณานิคมเล็ก ๆ ของพวกเขา แต่เมื่อเวลาผ่านไป เฮาดาหรือคานหามอินเดีย อาจไม่คุ้นเคยสำหรับคนเดนมาร์กจึงได้ถูกแทนที่ด้วยปราสาทของยุโรปที่ชาวเดนมาร์กคุ้นเคยเป็นอย่างดี แต่ยังคงมีควานช้างชาวอินเดียอยู่บนตราจนถึงปัจจุบัน

ลักษณะของเครื่องราชอิสริยาภรณ์

• สายสร้อย : ทำด้วยทองคำ ประกอบด้วยรูปช้างและหอคอยสลับกันไปมา ผ้าคลุมบนตัวช้างมีตัวอักษร "D" ซึ่งย่อมาจาก "Dania" อันเป็นภาษาละตินจากยุคกลางที่หมายถึง เดนมาร์ก โดยมักจะสวมในช่วงเทศกาลปีใหม่ หรือพิธีการสำคัญของประเทศอย่างพิธีบรมราชาภิเษก เป็นต้น

  

  สายสร้อยประจำเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

• ดวงตรา : เป็นรูปช้างที่ทำด้วยทองคำขาว ตัวเรือนสีฟ้า มีความสูงประมาณ 5 เซนติเมตร ด้านหลังรูปช้างซ้อนด้วยรูปหอนาฬิกาที่ทำด้วยอิฐเคลือบสีชมพู ล้อมรอบด้วยเพชรขนาดเล็กที่ผ่านการเจียระไน และมีรูปควาญช้างสวมชุดหลากสีนั่งอยู่บนหลังช้างและถือไม้เท้าทองคำ โดยดวงตราจะห้อยกับสายสร้อยหรือสายสะพาย

  

  ดวงตราประจำเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

• ดารา : มีลักษณะเป็นดาวสีเงินแปดแฉก ตรงกลางเป็นพื้นสีแดง ประดับด้วยไม้กางเขนสีขาว โดยประดับอยู่ที่หน้าอกด้านซ้าย
• สายสะพาย : เป็นผ้าไหมมัวร์สีฟ้าอ่อน สำหรับบุรุษกว้าง 10 เซนติเมตร สหรับสตรีกว้าง 6 เซนติเมตร ใช้สะพายจากบ่าขวาเฉียงลงทางซ้าย

สมาชิกแห่งราชอิสริยาภรณ์

องค์ประธานแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

สมเด็จพระราชาธิบดีเฟรเดอริกที่ 10 พระมหากษัตริย์แห่งเดนมาร์กพระองค์ปัจจุบัน เป็นองค์ประธานแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

อนึ่ง สมเด็จพระราชาธิบดีเฟรเดอริกที่ 10 ทรงเป็นสมาชิกแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตั้งแต่วันที่ 14 มกราคม ค.ศ. 1972 ในฐานะพระบรมวงศานุวงศ์ในพระมหากษัตริย์

สมเด็จพระราชาธิบดีเฟรเดอริกที่ 10 แห่งเดนมาร์ก ประธานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา

สมาชิกปัจจุบันแห่งเครื่องราชฯ ที่ได้รับการถวาย/พระราชทาน

• เดนมาร์ก :
  • 20 เมษายน 1947 :
    1. เจ้าหญิงมาร์เกรเธอแห่งเดนมาร์ก
    2. เจ้าหญิงเบเนดิกเทอแห่งเดนมาร์ก
    3. เจ้าหญิงอันเนอ-มารีแห่งเดนมาร์ก
  • 17 กุมภาพันธ์ 1961 : เจ้าชายแห่งเดนมาร์ก
  • 14 มกราคม 1972 : เจ้าชายโจอาคิมแห่งเดนมาร์ก
  • 17 พฤศจิกายน 1995 : เจ้าหญิงอเล็กซันดรา เคาน์เตสแห่งเฟรเดอริกสบอร์ก
  • 14 มกราคม 1997 : เจ้าชายปัฟโลส มกุฎราชกุมารแห่งกรีซ เจ้าชายแห่งเดนมาร์ก
  • 9 เมษายน 2004 : เจ้าหญิงแมรี มกุฎราชกุมารี พระวรชายา
  • 24 พฤษภาคม 2008 : เจ้าหญิงมารีแห่งเดนมาร์ก พระชายาในเจ้าชายโจอาคิมแห่งเดนมาร์ก
  • 15 ตุลาคม 2023 : เจ้าชายคริสเตียน
  • 14 มกราคม 2024 :
    1. เจ้าหญิงอิซาเบลลาแห่งเดนมาร์ก
    2. เจ้าชายวินเซนต์แห่งเดนมาร์ก
    3. เจ้าหญิงโจเซฟินแห่งเดนมาร์ก
• นอร์เวย์ :
  • 21 กุมภาพันธ์ 1958 : สมเด็จพระราชาธิบดีฮารัลด์ที่ 5 แห่งนอร์เวย์
  • 12 กุมภาพันธ์ 1973 : สมเด็จพระราชินิซอนยาแห่งนอร์เวย์
  • 20 กรกฎาคม 1991 : เจ้าชายโฮกุน มกุฎราชกุมารแห่งนอร์เวย์
  • 13 ตุลาคม 1992 : เจ้าหญิงมาร์ธา ลุยเซอแห่งนอร์เวย์
  • 17 พฤษภาคม 2014 : เจ้าหญิงเม็ตเตอ-มาริต มกุฎราชกุมารีแห่งนอร์เวย์ พระวรชายา
  • 21 มกราคม 2022 : เจ้าหญิงอิงกริด อเล็กซันดราแห่งนอร์เวย์
• ญี่ปุ่น :
  • 8 สิงหาคม 1953 : มกุฎราชกุมารอากิฮิโตะ
  • 28 กันยายน 1965: เจ้าชายมาซาฮิโตะ ฮิตาจิโนะมิยะแห่งญี่ปุ่น
  • 2 มิถุนายน 1998 : สมเด็จพระจักรพรรดินีมิจิโกะแห่งญี่ปุ่น
  • 16 พฤศจิกายน 2004 : มกุฎราชกุมารนารูฮิโตะ
• สวีเดน :
  • 12 มกราคม 1965: มกุฎราชกุมารคาร์ล กุสตาฟ
  • 16 มกราคม 1973 : เจ้าหญิงคริสตินาแห่งสวีเดน นางแม็กนูซัน
  • 3 กันยายน 1985 : สมเด็จพระราชินีซิลเวียแห่งสวีเดน
  • 14 กรกฎาคม 1995 : เจ้าหญิงวิกตอเรีย มกุฎราชกุมารีแห่งสวีเดน
  • 6 พฤษภาคม 2024 : เจ้าชายดาเนียล ดยุกแห่งเวสเตร์เยิตลันด์
• เบลเยียม :
  • 18 มิถุนายน 1968 : สมเด็จพระราชาธิบดีอัลแบร์ที่ 2 แห่งเบลเยียม
  • 16 พฤษภาคม 1995 : สมเด็จพระราชินีเปาลาแห่งเบลเยียม
  • 28 พฤษภาคม 2002 : เจ้าชายฟิลีป ดยุกแห่งบราบันต์
  • 28 มีนาคม 2017 : สมเด็จพระราชินีมาตีลด์แห่งเบลเยียม
• สเปน :
  • 17 มีนาคม 1980 :
    1. สมเด็จพระราชาธิบดีฆวน การ์โลสที่ 1 แห่งสเปน
    2. สมเด็จพระราชินีโซเฟียแห่งสเปน
  • 6 พฤศจิกายน 2023 :
    1. สมเด็จพระราชาธิบดีเฟลิเปที่ 6 แห่งสเปน
    2. สมเด็จพระราชินีเลติเซียแห่งสเปน
• เนเธอร์แลนด์
  • 29 ตุลาคม 1975 : สมเด็จพระราชินีนาถเบียทริกซ์
  • 31 มกราคม 1998 : เจ้าชายแห่งออร์เรนจ์
  • 17 มีนาคม 2015 : สมเด็จพระราชินีมักซิมาแห่งเนเธอร์แลนด์
• ไอซ์แลนด์
  • 25 กุมภาพันธ์ 1981: วิกดิส ฟินโบกาดาตีร์ อดีตประธานาธิบดีสาธารณรัฐไอซ์แลนด์
  • 18 พฤศจิกายน 1996: โอลาฟือร์ แรกนาร์ กริมส์สัน อดีตประธานาธิบดีสาธารณรัฐไอซ์แลนด์
  • 24 มกราคม 2017: กืดนี โทลาเซียส โยฮาเนสสัน ประธานาธิบดีสาธารณรัฐไอซ์แลนด์
• ฟินแลนด์ :
  • 7 กันยายน 1994 : มาร์ตติ อะห์ติซาริ อดีตประธานาธิบดี
  • 3 เมษายน 2001 : ตารยา ฮาโลเนน อดีตประธานาธิบดี
  • 4 เมษายน 2013 : เซาลี นีนิสเตอ ประธานาธิบดีคนปัจุบัน
• ไทย :
  • 6 กันยายน 1960 : สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
  • 7 กุมภาพันธ์ 2001 : สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
• ลักเซมเบิร์ก :
  • 20 ตุลาคม 2003 :
    1. แกรนด์ดยุกอ็องรีแห่งลักเซมเบิร์ก
    2. แกรนด์ดัชเชสมาเรีย เตเรซาแห่งลักเซมเบิร์ก
• บราซิล :
  • 3 พฤษภาคม 1999 : เฟร์นังดู เอ็งรีกี การ์โดซู อดีตประธานาธิบดี
  • 12 กันยายน 2007 : ลูอิส อีนาซียู ลูลา ดา ซิลวา อดีตประธานาธิบดี
• บัลแกเรีย :
  • 17 ตุลาคม 2000: พีตาร์ สโตยานอฟ อดีตประธานาธิบดี
  • 29 มีนาคม 2006: จอร์จี้ ปาร์วานอฟ อดีตประธานาธิบดี
• โรมาเนีย :
  • 23 พฤษภาคม 2000: เอมิล คอนสแตนติเนสคู อดีตประธานาธิบดี
  • 16 มีนาคม 2004: ไอออน อิเลียสกู อดีตประธานาธิบดี
• กรีซ :
  • 11 กันยายน 1964 : เจ้าหญิงไอรีนแห่งกรีซและเดนมาร์ก
• อิหร่าน :
  • 3 พฤษภาคม 1963 : สมเด็จพระจักรพรรดินีฟาราห์แห่งอิหร่าน
• สหราชอาณาจักร :
  • 30 เมษายน 1974 : เจ้าชายแห่งเวลส์
• โปรตุเกส :
  • 25 มิถุนายน 1984 : อังตอนียู รามัลยู ยานึช อดีตประธานาธิบดี
• โปแลนด์
  • 5 กรกฎาคม 1993 : เลค วาเลซา อดีตประธานาธิบดี
• ลัตเวีย :
  • 18 มีนาคม 1997 : กุนติส อุลมานิส อดีตประธานาธิบดี
• จอร์แดน :
  • 27 เมษายน 1998 : สมเด็จพระราชินีนูร์แห่งจอร์แดน
• สโลวีเนีย :
  • 10 ตุลาคม 2001 : มิลาน คูชาน อดีตประธานาธิบดี
• สโลวาเกีย :
  • 23 ตุลาคม 2012 : อีวาน กาสพาโรวิก อดีตประธานาธิบดี
• เม็กซิโก :
  • 18 กุมภาพันธ์ 2008 : ฟิลิป แคลเดรอน ฮิโนโฆซา อดีตประธานาธิบดี
• เกาหลีใต้ :
  • 11 พฤษภาคม 2011 : ลี มย็อง-บัก อดีตประธานาธิบดี
• โครเอเชีย :
  • 21 ตุลาคม 2014 : อิโว โยซิโปวิช อดีตประธานาธิบดี
• เม็กซิโก
  • 13 เมษายน 2016 : เอนริเก เปญญา นิเอโต อดีตประธานาธิบดี
• ฝรั่งเศส
  • 28 สิงหาคม 2018 : แอมานุแอล มาครง ประธานาธิบดี
• เยอรมนี
  • 10 พฤศจิกายน 2021 : ฟรังค์-วัลเทอร์ ชไตน์ไมเออร์ ประธานาธิบดี