ธานินทร์ กรัยวิเชียร

ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร ป.จ. ม.ป.ช. ม.ว.ม. ภ.ป.ร. ๒ (5 เมษายน พ.ศ. 2470 – 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568) เป็นนักกฎหมายและนักการเมืองชาวไทย นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 14 อดีตองคมนตรีและผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนประธานองคมนตรี

ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร ป.จ. ม.ป.ช. ม.ว.ม. ภ.ป.ร. ๒
ธานินทร์ ใน พ.ศ. 2519
ประธานองคมนตรี
ปฏิบัติหน้าที่แทน
ดำรงตำแหน่ง 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 – 1 ธันวาคม พ.ศ. 2559 (1 เดือน 18 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	เปรม ติณสูลานนท์ (ประธานองคมนตรี)
ถัดไป	เปรม ติณสูลานนท์ (ประธานองคมนตรี)
นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 14
ดำรงตำแหน่ง 8 ตุลาคม พ.ศ. 2519 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520 (1 ปี 12 วัน)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
รอง	บุญชัย บำรุงพงศ์ อัมพร จันทรวิจิตร
ก่อนหน้า	หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
ถัดไป	เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	5 เมษายน พ.ศ. 2470 อำเภอพระนคร จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต	23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 (97 ปี) กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พรรคการเมือง	อิสระ
คู่สมรส	คาเรน แอนเดอร์เซน (เสียชีวิต)
ลายมือชื่อ

ประวัติ

ธานินทร์ เกิดเมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2470 ภูมิลำเนา ณ จังหวัดพระนคร เป็นบุตรของแห และผะอบ กรัยวิเชียร สมรสกับคุณหญิง คาเรน กรัยวิเชียร (สกุลเดิม: แอนเดอเซ่น) มีบุตร - ธิดา ด้วยกัน 5 คน ได้แก่

1. รูบีนา สุวรรณพงษ์
2. มหินทร์ กรัยวิเชียร
3. เขมทัต กรัยวิเชียร
4. นิติกร กรัยวิเชียร
5. ทันตแพทย์หญิงรีเบ้กก้า กรัยวิเชียร

การศึกษา

ธานินทร์ สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย รุ่น พ.ศ. 2479 ต่อมาในปี พ.ศ. 2491 ได้ไปศึกษาวิชากฎหมายต่อที่ ณ วิทยาลัยเศรษฐศาสตร์และรัฐศาสตร์แห่งลอนดอน มหาวิทยาลัยลอนดอน สหราชอาณาจักร และ พ.ศ. 2496 เนติบัณฑิตอังกฤษจาก สำนักอบรมศึกษากฎหมายของเนติบัณฑิตยสภา สำนักเกรย์สอินน์ ประเทศอังกฤษ

การทำงาน

• ผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์
• ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดเชียงใหม่
• ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา
• ศาสตราจารย์สอนวิชากฎหมายที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สำนักอบรมศึกษากฎหมายของเนติบัณฑิตยสภา
• ศาสตราจารย์(พิเศษ)ประจำคณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• นายกรัฐมนตรี ใน คณะรัฐมนตรีคณะที่ 39 ของไทย (8 ตุลาคม พ.ศ. 2519 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520)
• องคมนตรี (ตั้งแต่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2520 – 6 ธันวาคม พ.ศ. 2559)
• กรรมการตุลาการ (พ.ศ. 2521 – พ.ศ. 2528)
• กรรมการร่างกฎหมายของคณะกรรมการกฤษฎีกา
• ประธานกรรมการปรับปรุงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
• รองประธานกรรมการมูลนิธิจุฬาภรณ์
• รองประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์
• รองประธานกรรมการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
• ประธานกรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช
• กรรมการบริหารมูลนิธิอานันทมหิดล
• กรรมการบริหารสภากาชาดไทย
• กรรมการบริหารศิริราชมูลนิธิ

บทบาททางการเมือง

ธานินทร์ (ซ้าย) ถ่ายภาพกับชาร์ลส์ ไวท์เฮาส์ เอกอัครราชทูตสหรัฐประจำประเทศไทย เมื่อปี 2519

ธานินทร์ เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ 14 ของไทย ภายหลังจากที่คณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดินโดยการนำของ พลเรือเอก สงัด ชลออยู่ ได้ทำการรัฐประหารรัฐบาลของ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 สาเหตุที่เขาได้เป็นนายกรัฐมนตรีเนื่องจาก ขณะที่พลเรือเอก สงัด ชลออยู่ เข้าเฝ้า พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ ทรงพระราชทานคำแนะนำแก่พลเรือเอก สงัด ชลออยู่ ให้ปรึกษาธานินทร์ ผู้พิพากษาศาลฎีกา ณ ขณะนั้น

ในระหว่างดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ทำหน้าที่บริหารราชการแผ่นดิน รัฐบาลของธานินทร์ กรัยวิเชียร มีนโยบายโดดเด่นคือ การต่อต้านภัยคุกคามของลัทธิคอมมิวนิสต์ที่กำลังมีอิทธิพลอย่างสูงในขณะนั้น นโยบายปราบปรามยาเสพติด โดยจัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ปปส.) อีกทั้งนโยบายด้านการปราบปรามคอรัปชั่น รัฐบาลของธานินทร์ กรัยวิเชียร นับว่าเป็นรัฐบาลเผด็จการพลเรือนที่ใช้อำนาจจัดการประชาชนในข้อหาคอมมิวนิสต์ จนมีประชาชนส่วนหนึ่งหนีข้อหานี้เข้าป่าไปเป็นจำนวนมาก มีการจำกัดสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ควบคุมเสรีภาพสื่อมวลชน สั่งปิดหนังสือพิมพ์ ซึ่งในระยะเวลา 1 ปี มีคำสั่งปิดหนังสือพิมพ์ถึง 22 ครั้ง ซึ่งผู้สั่งปิดได้แก่ สมัคร สุนทรเวช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย โดยอาศัยอำนาจคำสั่งปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ฉบับที่ 42 เป็นยุคมืดของวงการสื่อสารมวลชนและนักหนังสือพิมพ์

ธานินทร์ ณ ปี พ.ศ. 2554

อย่างไรก็ตามเขาได้รับการยกย่องว่าเป็นนายกรัฐมนตรีที่ซื่อสัตย์สุจริตที่สุดคนหนึ่งของประเทศไทย ภายหลังจากที่คณะปฏิวัติได้ทำการรัฐประหารรัฐบาลของธานินทร์แล้ว พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งธานินทร์ให้ดำรงตำแหน่งองคมนตรี และได้ดำรงตำแหน่งนี้มาจนสิ้นรัชกาล โดยก่อนหน้านั้นเขาได้รับแต่งตั้งเป็นสภานิติบัญญัติแห่งชาติ พ.ศ. 2516

หลังการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และพลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ประธานองคมนตรีในขณะนั้น เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ชั่วคราวในระหว่างที่พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้งดำรงพระราชอิสริยยศสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงขอผ่อนผันการขึ้นทรงราชย์ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2557 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์จะปฏิบัติหน้าที่องคมนตรีในคราวเดียวกันไม่ได้ ดังนั้น คณะองคมนตรีจึงได้มีมติเลือกนายธานินทร์ กรัยวิเชียร ซึ่งเป็นผู้มีอาวุโสสูงสุด เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่ประธานองคมนตรี

ถึงแก่อสัญกรรม

ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 สิริอายุ 97 ปี ต่อมา ในวันอังคารที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 มีพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ณ ศาลาบัณณรศภาค วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร  โดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ไปทรงเป็นประธานในพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร อดีตนายกรัฐมนตรี และอดีตองคมนตรีในรัชกาลที่ 9 ในการนี้ พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี และ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ เกษม วัฒนชัย องคมนตรี รอเฝ้าฯ รับเสด็จ

รางวัลและเกียรติยศ

ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร ได้รับพระราชทานยศนายกองใหญ่แห่งกองอาสารักษาดินแดน เป็น ศาสตราจารย์ นายกองใหญ่ ธานินทร์ กรัยวิเชียร เมื่อ พ.ศ. 2520

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

ศาสตราจารย์พิเศษ ธานินทร์ กรัยวิเชียร ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย และต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2537 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2521 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2520 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2561 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขานิติศาสตร์
• พ.ศ. 2520 – เหรียญราชการชายแดน (ช.ด.)
• พ.ศ. 2520 – เหรียญลูกเสือสดุดี ชั้นที่ 1
• พ.ศ. 2522 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)

ต่างประเทศ

• เกาหลีใต้ :
  • พ.ศ. 2520 – เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งการทูต ชั้นที่ 1 ประเภทที่ 1

อ้างอิง

ก่อนหน้า		ธานินทร์ กรัยวิเชียร		ถัดไป
หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช		นายกรัฐมนตรีไทย (ครม. 39) (8 ตุลาคม พ.ศ. 2519 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520)		เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์