เจ้าคณะใหญ่

เจ้าคณะใหญ่ (เดิม: มหาสังฆนายก) เป็นตำแหน่งทางปกครองของคณะสงฆ์ไทยโดยพระสังฆาธิการระดับสูง รองจากสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โดยแบ่งการปกครอง ดังนี้

เจ้าคณะใหญ่
จวน	วัดราษฎร์, วัดพระอารามหลวง
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ โดยพระราชดำริ สมเด็จพระสังฆราช โดยพระบัญชาแต่งตั้ง สมเด็จพระสังฆราชทรงมีพระบัญชาแต่งผู้รักษาการแทนเจ้าคณะใหญ่ มหาเถรสมาคม โดยมีมติเห็นชอบ
วาระ	ตลอดชีวิต
เงินตอบแทน	23,900 บาท

การแบ่งการปกครอง

คณะสงฆ์มหานิกาย

มี 4 ตำแหน่ง ปกครองคณะสงฆ์มหานิกายทั่วประเทศ

• เจ้าคณะใหญ่หนกลาง มีเขตปกครอง 6 ภาค ได้แก่ ภาค 1, ภาค 2, ภาค 3, ภาค 13, ภาค 14 และภาค 15
• เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ มีเขตปกครอง 4 ภาค ได้แก่ ภาค 4, ภาค 5, ภาค 6 และภาค 7
• เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก มีเขตปกครอง 5 ภาค ได้แก่ ภาค 8, ภาค 9, ภาค 10, ภาค 11 และภาค 12
• เจ้าคณะใหญ่หนใต้ มีเขตปกครอง 3 ภาค ได้แก่ ภาค 16, ภาค 17 และภาค 18

คณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย

มีตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ 1 ตำแหน่ง คือ เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต ปกครองคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายทั่วประเทศ

คณะสงฆ์จีนนิกาย

เป็นคณะสงฆ์นิกายมหายานของชาวไทยเชื้อสายจีน ถือกำเนิดมาจากชาวจีนที่เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารบนผืนแผ่นดินไทย มีตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ 1 ตำแหน่ง คือ เจ้าคณะใหญ่จีนนิกาย ปกครองคณะสงฆ์จีนนิกายแห่งประเทศไทย

คณะสงฆ์อนัมนิกาย

เป็นคณะสงฆ์นิกายมหายาน ซึ่งสืบมาจากประเทศเวียดนาม (พระญวน) ที่เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารบนผืนแผ่นดินไทย มีตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ 1 ตำแหน่ง คือ เจ้าคณะใหญ่อนัมนิกาย ปกครองคณะสงฆ์อนัมนิกายแห่งประเทศไทย

คุณสมบัติ

ตามกฎมหาเถรสมาคม ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ กำหนดคุณสมบัติไว้ดังนี้

(1) มีพรรษาสมควรแก่ตำแหน่ง

(2) มีความรู้สมควรแก่ตำแหน่ง

(3) มีความประพฤติเรียบร้อยตามพระธรรมวินัย

(4) เป็นผู้ฉลาดสามารถในการปกครองคณะสงฆ์

(5) ไม่เป็นผู้มีร่างกายทุพพลภาพไร้ความสามารถ หรือมีจิตฟั่นเฟือน ไม่สมประกอบ หรือเป็นโรคเรื้อน หรือเป็นวัณโรคในระยะอันตรายจนเป็นที่น่ารังเกียจ

(6) ไม่เคยต้องคำวินิจฉัยลงโทษในอธิกรณ์ที่พึงรังเกียจมาก่อน

(7) ไม่เคยถูกถอดถอนหรือถูกปลดจากตำแหน่งใด เพราะความผิดมาก่อน

คุณสมบัติโดยเฉพาะอีกส่วนหนึ่ง (เฉพาะคณะสงฆ์ 2 นิกายหลักของไทย)

• มีพรรษาพ้น 30 และ
• มีสมณศักดิ์ไม่ต่ำกว่าพระราชาคณะเจ้าคณะรอง (รองสมเด็จพระราชาคณะ)

ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ในปัจจุบัน

เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต

• สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (อัมพร อมฺพโร)
  
  • เจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหาร)

เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ

• สมเด็จพระมหาธีราจารย์ (ปสฤทธ์ เขมงฺกโร)
  • เจ้าอาวาสวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร)
    

เจ้าคณะใหญ่หนกลาง

• สมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี (ธงชัย ธมฺมธโช)
  
  • ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร)

เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก

• สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ)
  • เจ้าอาวาสวัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร)

เจ้าคณะใหญ่หนใต้

• สมเด็จพระมหาวชิรมังคลาจารย์ (สงัด ปญฺญาวุโธ)
  • เจ้าอาวาสวัดกะพังสุรินทร์ (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ) จังหวัดตรัง

เจ้าคณะใหญ่จีนนิกาย

• พระมหาคณาจารย์จีนธรรมวชิราจารย์ (เย็นอี่) (ผู้รักษาการแทน)
  • รองเจ้าอาวาสวัดโพธิ์แมนคุณาราม และเจ้าอาวาสวัดโพธิ์เย็น

เจ้าคณะใหญ่อนัมนิกาย

• พระมหาคณานัมธรรมวชิรานุวัตร (ณรงค์ ติ่นเรียน)
  • เจ้าอาวาสวัดสมณานัมบริหาร