ตะโขง
| ตะโขง ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยโอลิโกซีน–ยุคควอเทอร์นารี | |
|---|---|
| |
| ส่วนหัวและจะงอยปากที่เรียวยาว | |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Archosauria |
| ชั้น: | Reptilia |
| อันดับ: | Crocodilia |
| วงศ์: | Gavialidae |
| วงศ์ย่อย: | Tomistominae |
| สกุล: | Tomistoma Müller, 1846 |
| สปีชีส์: | T. schlegelii |
| ชื่อทวินาม | |
| Tomistoma schlegelii (Müller, 1838) | |
| |
| การกระจายพันธุ์ของตะโขง | |
| ชื่อพ้อง[1] | |
ตะโขง หรือ จระเข้ปากกระทุงเหว หรือ ตะโขงมลายู (อังกฤษ: Malayan gharial, false gharial; ชื่อวิทยาศาสตร์: Tomistoma schlegelii) เป็นสัตว์เลื้อยคลานขนาดใหญ่ในอันดับจระเข้ อยู่ในวงศ์ตะโขง (Gavialidae) จัดเป็นหนึ่งในสองชนิดของวงศ์นี้ที่ยังสืบเผ่าพันธุ์มาจนถึงปัจจุบัน แต่จัดว่าเป็นเพียงชนิดเดียวเท่านั้นในสกุล Tomistoma
ลักษณะ แก้
มีลำตัวขนาดปานกลาง ความยาวเต็มที่ประมาณ 2.80-3.0 เมตร มีแถบสีดำพาดขวางลำตัวและหาง ปากแหลมเรียวยาวมาก แต่ไม่มีก้อนเนื้อตอนปลายจมูกเหมือน ตะโขงอินเดีย (Gavialis gangeticus) ซึ่งเป็นลักษณะเด่นที่ทำให้ตะโขงมลายูมีชื่อสามัญภาษาอังกฤษเรียกว่า "false gharial" (ตะโขงเทียม)
พบกระจายพันธุ์อยู่ในคาบสมุทรมลายูและภูมิภาคอินโดจีน เช่น ไทย, มาเลเซีย, เวียดนาม, กาลีมันตัน, บอร์เนียว, สุมาตรา และพบถึงประเทศออสเตรเลียทางตอนเหนือ โดยมักอาศัยที่อยู่บริเวณปากแม่น้ำที่เป็นน้ำกร่อยหรือป่าชายเลน แม้จะมีลำตัวที่ใหญ่แต่ทว่าด้วยรูปทรงของปากที่เรียวเล็ก ทำให้ตะโขงสามารถกินอาหารได้เพียงไม่กี่ประเภท เช่น ปลา เท่านั้น เป็นต้น
ตะโขงเพศเมียถึงวัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 5-6 ปี หรือความยาว 2.50-3.0 เมตร มีพฤติกรรมการจับคู่แบบเดียวกับนกเงือกคือ จะจับคู่เพียงตัวเดียวเท่านั้น โดยทำรังโดยพูนดินและวัชพืชขึ้นบนชายฝั่ง วางไข่ครั้งละ 20-60 ฟอง ในฤดูแล้ง ระยะฟักไข่ราว 2.5-3 เดือน เป็นตัวประมาณต้นฤดูฝน การเพาะขยายพันธุ์ในที่เลี้ยงเพิ่งประสบความสำเร็จเมื่อปี พ.ศ. 2548 จากฟาร์มจระเข้ สมุทรปราการ เป็นครั้งแรกของโลก โดยได้พ่อแม่พันธุ์จากประเทศสิงคโปร์[2]
สำหรับสถานะในอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าใกล้สูญพันธุ์ (ไซเตส) ถูกจัดให้อยู่ในบัญชีรายชื่อหมายเลขหนึ่ง (Appendix I) คือ ห้ามล่าหรือค้าโดยเด็ดขาด เว้นแต่เป็นไปเพื่อการศึกษาวิจัย
ตะโขงในไทย แก้
สถานภาพในธรรมชาติของตะโขงนับว่าใกล้สูญพันธุ์มากแล้ว สำหรับในประเทศไทยไม่พบมีรายงานการพบตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 ในอดีตมีรายงานการพบบ้างที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เมื่อปี พ.ศ. 2503 และ พ.ศ. 2504 ในระยะหลังมีรายงานการพบบ้างที่อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี, เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด จังหวัดพัทลุง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสิรินธร (ป่าพรุโต๊ะแดง) จังหวัดนราธิวาส แต่ก็พบเพียง 1-2 ตัวเท่านั้น
ในปลายปี พ.ศ. 2550 ได้มีการพบตะโขงขนาดเล็กที่ฝายเก็บน้ำคลองถูป อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี[3][4]
ทางวัฒนธรรมและความเชื่อ แก้
ในไทยที่วัดพนัญเชิง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เคยมีความเชื่อว่ามีตะโขงอาศัยอยู่ที่นั่นและเป็นจระเข้เจ้า มักปรากฏตัวให้เห็นบริเวณหน้าวัดที่เป็นสบน้ำของแม่น้ำป่าสักกับแม่น้ำเจ้าพระยาไหลมาบรรจบกันทำให้เกิดน้ำวนขนาดใหญ่เรียกว่า "น้ำวนบางกะจะ" เมื่อถึงฤดูน้ำเรือและแพที่ผ่านบริเวณนั่นก็จะถูกน้ำวนดังกล่าวดูดไป เมื่อมีคนตายก็กล่าวกันว่านั่นเกิดจากการกระทำของตะโขง แต่ปัจจุบันความเชื่อดังกล่าวไม่มีแล้ว[5]
ระเบียงภาพ แก้
-
กะโหลกของตะโขง -
ภาพจากด้านบน -
ตลอดทั้งตัว -
ภาพใบหน้าและฟันของตะโขง
อ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 Crocodile Specialist Group (2000). "Tomistoma schlegelii". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.
- ↑ "ตะโขง"จระเข้พันธุ์หายากคนไทยโชว์ฝีมือเพาะได้ครั้งแรกของโลก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-06-29. สืบค้นเมื่อ 2009-09-13.
- ↑ ""ไอ้เข้" โผล่ซ้ำเห็นชัดปากยาวเรียว แท้จริง "ตะโขง" สัตว์ป่าหายาก". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-06-14. สืบค้นเมื่อ 2009-09-13.
- ↑ ชาวบ้านตื่นหน้าเหมือนจระเข้โผล่-ที่แท้ “ตะโขง” สัตว์ป่าคุ้มครองหายาก[ลิงก์เสีย]
- ↑ ศรีศักดิ์ วัลลิโภดม. "ลุ่มน้ำเจ้าพระยากับตะเข้". มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-10-30. สืบค้นเมื่อ 8 มิถุนายน 2557.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Tomistoma schlegelii ที่วิกิสปีชีส์