จักรพรรดินีโคจุง
จักรพรรดินีโคจุง (ญี่ปุ่น: 香淳皇后; โรมาจิ: kōjun kōgō; 6 มีนาคม พ.ศ. 2446 – 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543) พระนามเดิม เจ้าหญิงนางาโกะแห่งคูนิ (ญี่ปุ่น: 良子女王; โรมาจิ: Nagako Joō) เป็นพระจักรพรรดินีอัครมเหสีในจักรพรรดิโชวะ และเป็นพระราชมารดาในสมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ ถือเป็นจักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่นที่ดำรงตำแหน่งยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น[1] รวม 63 ปีเต็ม
| จักรพรรดินีโคจุง | |
|---|---|
| พระพันปีหลวง | |
 | |
| จักรพรรดินีญี่ปุ่น | |
| ดำรงพระยศ | 25 ธันวาคม พ.ศ. 2469 – 7 มกราคม พ.ศ. 2532 (64 ปี 13 วัน) |
| พระราชชนนีพันปีหลวง | |
| ดำรงพระยศ | 7 มกราคม พ.ศ. 2532 – 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 (10 ปี 13 วัน) |
| พระราชสมภพ | 6 มีนาคม พ.ศ. 2446 จังหวัดโตเกียว จักรวรรดิญี่ปุ่น |
| สวรรคต | 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 (97 พรรษา) โตเกียว ประเทศญี่ปุ่น |
| ฝังพระศพ | 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2543 สุสานหลวงมูซาชิ ฮาจิโอจิ |
| พระราชสวามี | จักรพรรดิโชวะ (พ.ศ. 2467–2532) |
| พระราชบุตร | |
| ราชวงศ์ | ญี่ปุ่น |
| พระราชบิดา | เจ้าชายคูนิโยชิ คูนิโนะมิยะ |
| พระราชมารดา | ชิกาโกะ ชิมาซุ |
พระองค์เป็นจักรพรรดินีพระองค์แรกของญี่ปุ่นที่ไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ โดยทั้งจักรพรรดินีโชเก็งและจักรพรรดินีเทเมล้วนมาจากตระกูลฟูจิวาระทั้งสิ้น เมื่อจักรพรรดินีนางาโกะเสด็จสวรรคต พระนางจึงได้รับการสถาปนาเป็น จักรพรรดินีโคจุง ซึ่งมีความหมายว่า ความบริสุทธิ์หอมหวาน[2]
ขณะทรงพระเยาว์ แก้
เจ้าหญิงนางาโกะ ประสูติ ณ กรุงโตเกียวเมื่อวันที่ 6 มีนาคม ปีเมจิที่ 36 (ค.ศ.1903,พ.ศ. 2446) เป็นพระธิดาคนที่ 3 จาก 6 พระองค์ ในเจ้าชายคูนิโยชิ คูนิโนะมิยะ กับ ท่านหญิงชิกาโกะ ชิมะสึ พระองค์มีพระเชษฐา 2 พระองค์ พระขนิษฐา 2 พระองค์ และพระอนุชา 1 พระองค์ โดยในช่วงที่พระนางประสูติ เป็นช่วงที่วัฒนธรรมจากตะวันตกไหลบ่าเข้ามาในญี่ปุ่น เจ้าคูนิ พระบิดา ยังทรงเลี้ยงดูเจ้าหญิงนางาโกะตามจารีตดั้งเดิมมาโดยตลอด โดยพระบิดาของเจ้าหญิงนางาโกะ สืบเชื้อสายมาจากราชสกุลฟุชิมิ ซึ่งไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ (มีตระกูลย่อย ได้แก่ ตระกูลโคโนะเอะ, อิชิโจ, นิโจ, คะซะสึคะซะ และคุโจ) ส่วนพระมารดาสืบเชื้อสายมาจากไดเมียว ทำให้เจ้าหญิงนางาโกะ เป็นพระจักรพรรดินีพระองค์แรก ที่ไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ[3]
หลังจากที่เจ้าหญิงนางาโกะสำเร็จในระดับประถมศึกษา เจ้าหญิงทรงเข้าศึกษาต่อในโรงเรียนกะคุชูอิน (学習院) ซึ่งเป็นโรงเรียนของสตรีชั้นสูงของญี่ปุ่นในระดับนั้น มีสูงสุดถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยเจ้าหญิงนางาโกะได้เข้ารับการศึกษาร่วมกับเจ้าหญิงมะซะโกะ นะชิโมะโตะ ซึ่งเป็นพระญาติ (ต่อมาเจ้าหญิงมะซะโกะ นะชิโมะโตะ ได้รับการสถาปนาเป็น เจ้าหญิงบังจา มกุฎราชกุมารีแห่งเกาหลี)
ระหว่างที่เจ้าหญิงนางาโกะทรงศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มกุฎราชมารฮิโระฮิโตะ ได้เสด็จประทับรถม้ามายังโรงเรียนกะคุชูอิน เพื่อหาสตรีชั้นสูงที่มาจากราชสกุลเป็นพระคู่หมั้น ซึ่งในเวลานั้นเจ้าหญิงนางาโกะ ถือเป็นสตรีที่ถือว่ามีพระสิริโฉมพระองค์หนึ่ง แม้พระองค์จะสวมฉลองพระองค์เป็นกิโมโน และกระโปรงฮากามะ ซึ่งเป็นกระโปรงจับจีบแบบญี่ปุ่น รวบพระเกศาด้วยริบบิ้นสีขาว และถุงพระบาทสีดำ เมื่อมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะทอดพระเนตรเห็น และให้ความสนพระทัยเจ้าหญิงนางาโกะ[1] พระองค์ก็ตัดสินพระทัยที่จะเลือกมาเป็นพระคู่หมั้น[4] ซึ่งก่อนหน้านี้มกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะเคยรู้จักคุ้นเคยกับเจ้าหญิงนางาโกะมาก่อนในสมัยอนุบาล ในสมัยประถมทั้งสองพระองค์ก็เคยเสวยพระกระยาหารกลางวันด้วยกัน แม้ในสมัยมัธยมโรงเรียนกะคุชูอินจะแยกเป็นฝ่ายชาย และฝ่ายหญิงก็ตาม
ทรงหมั้น แก้
พิธีหมั้นได้จัดขึ้นในเดือนมกราคม ค.ศ. 1919 เมื่อเจ้าหญิงนางาโกะมีพระชนมายุ 14 พรรษา และศึกษาอยู่ในชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 หลังจากนั้นเจ้าหญิงนางาโกะต้องพักการเรียน เพื่อเข้ารับการศึกษา และรับการอบรมในการเตรียมสำหรับการอบรมที่มี ได้แก่ เรื่องกิริยามารยาท การวางพระองค์ในตำแหน่งสมเด็จพระจักรพรรดินี รวมไปถึงการจัดการดูแลภายในพระราชวัง และเรียนรู้ศิลปะต่างๆ เช่น การเล่นโกโตะ ทรงเปียโน การเต้นรำ เล่นเทนนิส และการใช้ดาบญี่ปุ่น หรือนางินาตะ สำหรับด้านวิชาการก็มีในด้านภาษา เช่น ภาษาญี่ปุ่น ภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศส คณิตศาสตร์ และวิชาการทหาร
ในระหว่างการอบรม ได้มีการตรวจพบว่า พระเชษฐาของพระองค์เป็นตาบอดสี ทำให้เกิดเสียงคัดค้านในหมู่พระราชวงศ์ และชนชั้นสูง ถึงกับมีการกราบทูลให้จักรพรรดิไทโช พระราชบิดาในมกุฎราชกุมารให้เปลี่ยนตัวพระคู่หมั้นเสียใหม่ ทำให้เจ้าหญิงนางาโกะต้องได้รับการอบรมยาวนานเพิ่มอีกถึง 4 ปี ขณะที่พระองค์อื่นๆ อบรมเพียง 2 ปีเท่านั้น แต่สมเด็จพระจักรพรรดิไทโชหาได้ทรงเชื่อในคำกราบทูลเหล่านั้น รวมไปถึงจักรพรรดินีเทเม พระราชมารดาในมกุฎราชกุมาร ซึ่งมีความโปรดปรานในตัวของเจ้าหญิงนางาโกะมาก ก็แสดงพระองค์ปกป้องพระคู่หมั้นของพระโอรสอย่างแข็งขัน จนเสียงคัดค้านจึงหมดสิ้นไป แต่อย่างไรก็ตามเจ้าหญิงนางาโกะต้องใช้เวลาถึง 6 ปี สำหรับการเตรียมตัวเป็นสมเด็จพระจักรพรรดินี[1]
อภิเษกสมรส แก้
ในที่สุด สำนักพระราชวังก็ประกาศกฎหมายเรื่องการอภิเษกสมรสระหว่างมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะ กับเจ้าหญิงนางาโกะ ซึ่งจะมีขึ้นในวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1923 นับจากวันที่มีประกาศจากสำนักพระราชวังซึ่งมีขึ้นตั้งแต่วันที่ 10 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1921 และผ่านมาด้วยความเรียบร้อยมากว่าสองปี โดยเหลือเวลาเพียงสองเดือนก็จะถึงวันอภิเษกสมรส แต่ขณะนั้นได้เกิดแผ่นดินไหวในแถบคันโต สร้างความเสียหายแก่ประชาชนชาวญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก ทำให้ประชาชนไร้ที่อยู่อาศัยหลายล้านคน เพื่อเป็นการไว้อาลัยในเหตุการณ์ครั้งนี้ สำนักพระราชวังจึงได้เลื่อนกำหนดการอภิเษกสมรส เป็นวันที่ 26 มกราคม ค.ศ. 1924 หรืออีกประมาณหนึ่งเดือนเศษ ซึงการอภิเษกสมรสเป็นไปได้อย่างราบรื่น และมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะได้ประกาศยกเลิกระบบนางห้ามที่อนุญาตให้ชนชั้นสูงมีพระสนมได้หลายคน โดยมกุฎราชกุมารได้ปลดปล่อยพระสนม 39 พระองค์ โดยที่จะมีพระมเหสีเพียงพระองค์เดียว และเจ้าหญิงนางาโกะ ได้รับการสถาปนาเป็น มกุฎราชกุมารีนางาโกะ[2]
พระราชโอรส-ธิดา แก้
สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ ได้ทรงให้การประสูติกาลเจ้าหญิงหลายพระองค์ตลอดเวลากว่าสิบปี ในการครองคู่กับสมเด็จพระจักรพรรดิโชวะ ทำให้เกิดเสียงซุบซิบนินทาเกี่ยวกับการสืบทอดราชบัลลังก์ จนในปี พ.ศ. 2476 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะได้ให้พระประสูติกาลพระโอรสพระองค์แรกคือมกุฎราชกุมารอากิฮิโตะ[1]
- เจ้าหญิงชิเงโกะ เทรุโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 照宮成子) ประสูติเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2468 เสกสมรสกับเจ้าชายโมะริฮิโระแห่งฮิงาชิกูนิ ต่อมาพระสวามีของเจ้าหญิงชิเงโกะได้ถูกสหรัฐอเมริกาถอดพระยศเป็นสามัญชน มีโอรส-ธิดา 5 คน และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2504
- เจ้าหญิงซาจิโกะ ฮิซะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 久宮祐子) ประสูติ 10 กันยายน พ.ศ. 2470 พระราชธิดาองค์ที่สอง โดยต่อมาอีก 4 เดือนหลังจากพระประสูติกาล พระธิดาองค์น้อยนี้ก็มีพระอาการพระโลหิตเป็นพิษ โดยต่อมา 2 เดือน เจ้าหญิงซาชิโกะจึงสิ้นพระชนม์อย่างสงบ เมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2471
- เจ้าหญิงคาซูโกะ ทากะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 孝宮和子) ประสูติเมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2472 เสกสมรสกับโทชิมิจิ ทากัตสึกาซะ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์ และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2532
- เจ้าหญิงอัตสึโกะ โยริโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 順宮厚子) ประสูติเมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2474 เสกสมรสกับทากามาซะ อิเกดะ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์
- เจ้าชายอากิฮิโตะ สึงุโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 継宮明仁) พระราชสมภพเมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2476 ต่อมาพระองค์ได้เป็นสมเด็จพระจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น อภิเษกสมรสกับมิจิโกะ โชดะ มีพระราชโอรส-ธิดา 3 พระองค์
- เจ้าชายมาซาฮิโตะ โยชิโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 義宮正仁; โรมาจิ: โยะชิโนะมิยะ มาซาฮิโตะ) ประสูติเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม พ.ศ. 2478 ปัจจุบันมีราชทินนามว่า ฮิตาจิโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 常陸宮) เสกสมรสกับฮานาโกะ สึงารุ แต่ไม่มีโอรส-ธิดาด้วยกัน
- เจ้าหญิงทากาโกะ ซูงะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 清宮貴子) ประสูติเมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2482 เสกสมรสกับฮิซานางะ ชิมาซุ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์ มีโอรส 1 คน
สมเด็จพระจักรพรรดินี แก้
สมเด็จพระจักรพรรดินีเป็นพระจักรพรรดินีแห่งประเทศญี่ปุ่นพระองค์แรกที่เสด็จเยือนต่างประเทศ โดยได้เสด็จเยือนทวีปยุโรปเมื่อปี พ.ศ. 2514 เสด็จเยือนสหรัฐเมื่อปี พ.ศ. 2518
หลังจากสมเด็จพระจักรพรรดิโชวะเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2532 พระองค์ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระพันปีหลวง[2] ในงานพระราชพิธีพระบรมศพของพระราชสวามี สมเด็จพระจักรพรรดินีก็มิได้เสด็จไป เนื่องด้วยพระสุขภาพที่ไม่เอื้ออำนวย และหลังจากการปรากฏพระองค์ครั้งสุดของสมเด็จพระจักรพรรดินีเมื่อปี พ.ศ. 2531 พระองค์ก็มิได้เสด็จปรากฏพระองค์ที่ไหนอีกเลย ขณะที่พระองค์ก็ดำรงพระยศพระพันปีหลวงได้ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ ทำลายสถิติของสมเด็จพระจักรรดินีคันชิซึ่งเสด็จสวรรคตเมื่อ 873 ปีที่แล้ว[1]
สวรรคต แก้
สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 สิริพระชนมายุได้ 97 พรรษา หลังจากพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะได้ทรงอัญเชิญพระศพไปที่สวนฮะจิโอจิ กรุงโตเกียวเคียงข้างพระราชสวามีของพระองค์
หลังจากการสวรรคตของสมเด็จพระพันปีหลวง สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะได้สถาปนาพระนามสมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง ขึ้นเป็น สมเด็จพระจักรพรรดินีโคจุง โดยพระศพถูกเก็บไว้ที่สุสานหลวงมุซะชิโนะ โนะ ฮิงะชิ โนะ มิซะซะงิ ใกล้สุสานหลวงมุซาชิโนะของพระราชสวามี[2]
พระอิสริยยศ แก้
- พ.ศ. 2446 - 2469 เจ้าหญิงนางาโกะ คูนิ (นางาโกะ โจ)
- พ.ศ. 2467 - 2469 เจ้าหญิงนางาโกะ มกุฎราชกุมารีแห่งญี่ปุ่น (โคไตชิ ชินโนฮิ)
- พ.ศ. 2469 - 2532 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ (โคโง)
- พ.ศ. 2532 - 2543 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง (โคไตโง)
- (พระนามหลังการสวรรคต) สมเด็จพระจักรพรรดินีโคจุง
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ –
เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายใน) - พ.ศ. ไม่ปรากฎ –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
พระราชบุตร แก้
| พระนาม | ประสูติ | สิ้นพระชนม์ | เสกสมรส | พระราชนัดดา | |
|---|---|---|---|---|---|
| ชิเงโกะ ฮิงาชิกูนิ | 6 ธันวาคม พ.ศ. 2468 | 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2504 | 10 ตุลาคม พ.ศ. 2486 | โมริฮิโระ ฮิงาชิกูนิ | โนบูฮิโกะ ฮิงาชิกูนิ ฟูมิโกะ โอมูระ โมโตฮิโระ มิบุ นาโอฮิโกะ ฮิงาชิกูนิ ยูโกะ ฮิงาชิกูนิ |
| เจ้าหญิงซาจิโกะ ฮิซะโนะมิยะ | 10 กันยายน พ.ศ. 2470 | 8 มีนาคม พ.ศ. 2471 | |||
| คาซูโกะ ทากัตสึกาซะ | 30 กันยายน พ.ศ. 2472 | 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2532 | 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 | โทชิมิจิ ทากัตสึกาซะ | |
| อัตสึโกะ อิเกดะ | 7 มีนาคม พ.ศ. 2474 | 10 ตุลาคม พ.ศ. 2496 | ทากามาซะ อิเกดะ | ||
| สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ | 23 ธันวาคม พ.ศ. 2476 | 10 เมษายน พ.ศ. 2502 | มิจิโกะ โชดะ | สมเด็จพระจักรพรรดินารูฮิโตะ เจ้าชายฟูมิฮิโตะ อากิชิโนะโนะมิยะ ซายาโกะ คูโรดะ | |
| เจ้าชายมาซาฮิโตะ ฮิตาจิโนมิยะ | 28 ธันวาคม พ.ศ. 2478 | 30 กันยายน พ.ศ. 2507 | ฮานาโกะ สึงารุ | ||
| ทากาโกะ ชิมาซุ | 2 มีนาคม พ.ศ. 2482 | 3 มีนาคม พ.ศ. 2503 | ฮิซานางะ ชิมาซุ | โยชิฮิซะ ชิมาซุ | |
พงศาวลี แก้
| พงศาวลีของจักรพรรดินีโคจุง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Downer, Lesely. Obituary: "Nagako, Dowager Empress of Japan," The Guardian (London). 17 June 2000.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Imperial Household Agency: Empress Kojun
- ↑ Large, Stephen S. Emperor Hirohito and Shōwa Japan: Political Biography, pp. 25-26.
- ↑ Connors, Leslie. (1987). The Emperor's Adviser: Saionji Kinmochi and Pre-war Japanese Politics, pp. 79-80.
ดูเพิ่ม แก้
- มานพ ถนอมศรี. ราชา-ราชินีที่โลกไม่ลืม. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์, 2552. หน้า 351-365
- Connors, Leslie. (1987). The Emperor's Adviser: Saionji Kinmochi and Pre-war Japanese Politics. London: Routledge. 10-ISBN 0-709-93449-1; 13-ISBN 978-0-7099-3449-3
- Koyama, Itoko. (1958). Nagako, Empress of Japan (translation of Kogo sama). New York: J. Day Co. OCLC 1251689
- Large, Stephen S. (1992). Emperor Hirohito and Shōwa Japan: Political Biography. London: Routledge. 10-ISBN 0-415-03203-2; 13-ISBN 978-0-415-03203-2
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
- คุไนโจ สำนักพระราชวังญี่ปุ่น (อังกฤษ)
- BBC News: Japan mourns Empress Nagako
- BBC News: In pictures: Japan's imperial funeral
- Chicago Tribune: photo of Empress Nagako at White House during State Visit in 1975
| ก่อนหน้า | จักรพรรดินีโคจุง | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| ซะดะโกะ คุโจ | 
|
จักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่น (พ.ศ. 2469–2532) |
|
มิชิโกะ โชดะ |
| ซะดะโกะ คุโจ |
|
พระพันปีหลวงแห่งญี่ปุ่น (พ.ศ. 2532–2543) |