วงศ์ปลาผีเสื้อ
| วงศ์ปลาผีเสื้อ ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: 72–0Ma | |
|---|---|
| |
| ปลาผีเสื้อนกกระจิบ (Chelmon rostratus) | |
| |
| ปลาโนรีครีบยาว (Heniochus acuminatus) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ชั้นใหญ่: | Osteichthyes |
| ชั้น: | Actinopterygii |
| ชั้นย่อย: | Neopterygii |
| ชั้นฐาน: | Teleostei |
| อันดับใหญ่: | Acanthopterygii |
| อันดับ: | Perciformes |
| อันดับย่อย: | Percoidei |
| วงศ์ใหญ่: | Percoidea |
| วงศ์: | Chaetodontidae |
| สกุล | |
| ชื่อพ้อง | |
| |
วงศ์ปลาผีเสื้อ (วงศ์: Chaetodontidae, อังกฤษ: Butterflyfish, Bannerfish, Coralfish) เป็นวงศ์ของปลาทะเลจำพวกหนึ่ง ในชั้นปลากระดูกแข็ง อันดับปลากะพง (Perciformes)
ประกอบไปด้วยสมาชิกแบ่งออกเป็นสกุลต่าง ๆ ได้ 10 สกุล พบประมาณ 114 ชนิด มีลักษณะโดยรวม คือ มีลำตัวสั้น แบนด้านข้าง ปากมีขนาดเล็กอาจยืดหดได้ ภายในปากมีฟันละเอียด ครีบหลังมีอันเดียว ประกอบด้วยก้านครีบแข็งอยู่ส่วนหน้าและก้านครีบอ่อนอยู่ถัดไป ครีบทวารมีก้านครีบแข็ง 3 อัน และแผ่นยื่นรับกับครีบหลัง มีนิสัยเฉื่อยชา ว่ายน้ำหรือเคลื่อนไหวไปอย่างช้า ๆ ไม่ว่องไว มีสีสันและลวดลายที่สดใสสวยงาม มีพฤติกรรมอาศัยเป็นฝูงหรือเป็นคู่ในแนวปะการัง พบแพร่กระจายพันธุ์ในมหาสมุทรแอตแลนติก, มหาสมุทรอินเดีย และมหาสมุทรแปซิฟิค
เป็นปลาที่ออกหากินในเวลากลางวัน โดยอาศัยการแทะกินสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ตามแนวปะการัง ส่วนในเวลากลางคืนจะอาศัยหลับนอนตามโพรงหินหรือปะการัง และจะเปลี่ยนสีตัวเองให้เข้มขึ้นเพื่ออำพรางตัวจากศัตรู ซึ่งในหลายชนิดและบางสกุล จะมีจุดวงกลมสีดำขนาดใหญ่คล้ายดวงตาอยู่บริเวณท้ายลำตัวเพื่อล่อหลอกให้ศัตรูสับสนได้อีกด้วยคล้ายกับผีเสื้อที่เป็นแมลง
มีการสืบพันธุ์วางไข่โดยการปล่อยไข่ให้ล่องลอยไปตามกระแสน้ำ ก่อนจะรอวันให้ลูกปลาฟักออกมาเป็นตัวและกลับไปอาศัยในแนวปะการังต่อไป ลูกปลาผีเสื้อแทบทุกชนิดมีรูปร่างหน้าตาแทบจะเหมือนกับตัวเต็มวัย โดยมักจะมีจุดบริเวณครีบหลัง และเมื่อลูกปลาโตขึ้นจุดที่ว่านี้ก็จะหายไปเช่นเดียวกับปลาในแนวปะการังอื่น ๆ อีกหลายชนิด
ด้วยความสวยงามและรูปร่างที่น่ารัก จึงทำให้นิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม ซึ่งในบางชนิดสามารถฝึกให้กินอาหารสำเร็จรูปได้ หลายชนิดเลี้ยงได้ไม่ยากนัก ขณะที่บางชนิดที่เลี้ยงได้ยาก[1]
สำหรับในน่านน้ำไทยพบปลาในวงศ์ปลาผีเสื้อนี้ไม่ต่ำกว่า 40 ชนิด อาทิ ปลาผีเสื้อนกกระจิบ (Chelmon rostratus), ปลาผีเสื้อทอง (Chaetodon semilarvatus), ปลาผีเสื้อจมูกยาวขอบตาขาว (Forcipiger flavissimus), ปลาโนรีเกล็ด (Heniochus diphreutes) เป็นต้น[2] โดยจะพบในด้านทะเลอันดามันมากกว่าอ่าวไทย
ซึ่งปลาในวงศ์ปลาผีเสื้อนั้น ในอดีตเมื่อเริ่มมีการอนุกรมวิธาน ด้วยลักษณะปากที่ยื่นยาวทำให้มีความเข้าใจผิดว่า สามารถพ่นน้ำจับแมลงได้เหมือนเช่น ปลาเสือพ่นน้ำ (Toxotidae) ซึ่งเป็นปลาน้ำจืด โดยความผิดพลาดเกิดขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1764 เมื่อมีการส่งตัวอย่างปลาในยังกรุงลอนดอนเพื่อลงรูปตีพิมพ์ลงในหนังสือ ปรากฏเป็นภาพของปลาผีเสื้อนกกระจิบ และถูกบรรยายว่าสามารถพ่นน้ำจับแมลงกินเป็นอาหารได้ จึงถูกกล่าวอ้างต่อมาอย่างผิด ๆ อีกนาน[3]
อ้างอิง
แก้- ↑ "ปลาผีเสื้อ (BUTTERFLY FISH) ตอน 2". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-13. สืบค้นเมื่อ 2011-09-13.
- ↑ "ปลาผีเสื้อ (BUTTERFLY FISH) ตอน 1". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-13. สืบค้นเมื่อ 2011-09-13.
- ↑ ภวพล, คอลัมน์ Blue Planet จิ๊บ...จิ๊บ...นกกระจิบใต้ทะเล หน้า 102-106 นิตยสาร Aquarium Biz ปีที่ 1 ฉบับที่ 5: พฤศจิกายน 2010
ดูเพิ่ม
แก้แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- http://www.fishbase.tw/summary/FamilySummary.php?ID=343 เก็บถาวร 2015-10-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- [https://web.archive.org/web/20160305195546/http://www.manager.co.th/Travel/ViewNews.aspx?NewsID=9530000036933 เก็บถาวร 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ปลาโนรี ธงทิวใต้ทะเลลึก / วินิจ รังผึ้ง จากผู้จัดการออนไลน์]