พระเจ้ามโหตรประเทศ

พระเจ้ามโหตรประเทศ (ไทยถิ่นเหนือ: ) (พระนามเดิม เจ้ามหาวงส์) เป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร ทรงครองราชย์ในระหว่างปี พ.ศ. 2390 ถึงปี พ.ศ. 2397 และทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครที่ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเลื่อนพระเกียรติยศขึ้นเป็น "พระเจ้าประเทศราช" องค์ที่ 4 (16 พฤษภาคม พ.ศ. 2397 - 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397) ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4

พระเจ้ามโหตรประเทศ
ไฟล์:King mahoteprathed.jpg
พระเจ้านครเชียงใหม่
ครองราชย์	พระยาเชียงใหม่ พ.ศ. 2389 - 2396 พระเจ้าเชียงใหม่ พ.ศ. 2396 - 2397
รัชสมัย	8 ปี
ก่อนหน้า	พระยาพุทธวงศ์
ถัดไป	พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
อุปราช	พระยาอุปราชพิมพิสาร พระยาอุปราชหน่อคำ
พระยาอุปราชนครเชียงใหม่
ดำรงพระยศ	พ.ศ. 2369 - 2389
ก่อนหน้า	พระยาพุทธวงศ์
ถัดไป	พระยาอุปราชพิมพิสาร
เจ้าหลวง	พระยาพุทธวงศ์
พิราลัย	14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397
ราชเทวี	เจ้าสุวรรณคำแผ่น
พระนามเต็ม พระเจ้ามโหตรประเทศราชาธิบดี นพิสีมหานคราธิฐาน ภูบาลบพิตร สถิตในอุตมชิยางคราชวงศ์ เจ้านครเชียงใหม่
พระบุตร	19 องค์
ราชสกุล	ณ เชียงใหม่
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
พระบิดา	พระยาธรรมลังกา
พระมารดา	เจ้าจันฟอง

พระประวัติ

เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ราชวงศ์ทิพย์จักร
	พระเจ้ากาวิละ
พระยาธรรมลังกา
พระยาคำฟั่น
พระยาพุทธวงส์
พระเจ้ามโหตรประเทศ
	พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงษ์
	พระเจ้าอินทวิชยานนท์
	เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์
	เจ้าแก้วนวรัฐ

พระเจ้ามโหตรประเทศมีพระนามเดิมว่า เจ้ามหาวงส์ หรือเจ้าขนานมหาวงส์ และอีกสองพระนามที่เรียกกันคือ เจ้าฟ้า และเจ้าบุญทา เป็นราชโอรสในพระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 2 กับพระนางฟองสมุทรราชเทวี

ปี พ.ศ. 2369 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งพระยาอุปราชพุทธวงศ์เป็นพระยาเชียงใหม่ และตั้งเจ้าขนานมหาวงส์เป็นพระยาอุปราชเมืองเชียงใหม่แทน หลังจากพระยาเชียงใหม่พุทธวงศ์ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2389 พระยาอุปราชมหาวงศ์และเจ้าพิมพิสารแห่งนครเชียงใหม่ได้นำช้างพลายสีประหลาดลงไปถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้งนั้นได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพระยาอุปราชมหาวงศ์เป็นพระยาเชียงใหม่ และแต่งตั้งเจ้าพิมพิสารเป็นพระยาอุปราชเมืองเชียงใหม่

ในปีพ.ศ. 2396 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้พระยาสีหราชฤทธิไกรเชิญพระสุพรรณบัฏกับเครื่องสูงมาพระราชทานถวายพระยาเชียงใหม่มหาวงศ์และโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้ามโหตรประเทศราชาธิบดี นพิสีมหานคราธิฐาน ภูบาลบพิตร สถิตในอุตมชิยางคราชวงศ์ เจ้านครเชียงใหม่ ในขณะนั้นยังประชวรอยู่ ครั้นได้เป็นพระเจ้าเชียงใหม่ได้ 5 เดือน 28 วัน ถึงวันเดือนยี่เหนือ แรม 9 ค่ำ ปีจุลศักราช 1216 (ตรงกับวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2397) พระโรคกำเริบมากขึ้น พระเจ้ามโหตรประเทศฯ สละราชสมบัติ

พระราชตระกูล

เจ้าพี่น้อง

พระเจ้ามโหตรประเทศ เป็นพระราชบุตรองค์แรก และมีพระอนุชาคือ เจ้ามหาพรหม ซึ่งต่อมาได้เป็นเจ้าราชวงค์

พระโอรส-ธิดา

พระเจ้ามโหตรประเทศ อภิเษกสมรสกับเจ้าพิมพา อยู่ในราชตระกูลเจ้าเจ็ดตน มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

• เจ้ามหาวงส์ หรือเจ้าน้อยมหาวงษ์ เจ้า หลวงเมืองฝาง
• เจ้าคำตั๋น ต่อมาเป็นเจ้าราชวงค์ เมืองฝาง

ฐานันดรศักดิ์

• ประสูติ - พ.ศ. 2347เจ้ามหาวงศ์
• พ.ศ. 2369 - 2389 พระยาอุปราชเมืองเชียงใหม่
• พ.ศ. 2389 - 2396 พระยาเชียงใหม่
• พ.ศ. 2396 - 2397 พระเจ้าเชียงใหม่

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้ามโหตรประเทศ
8. พระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)                       4. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว                             9. เจ้าพิมพา                       2. พระยาธรรมลังกา                                   5. เจ้าจันทา                             1. พระเจ้ามโหตรประเทศ                                         3. เจ้าฟองสมุทร

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับเชียงใหม่ 700 ปี. เชียงใหม่ : ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่ สถาบันราชภัฏเชียงใหม่, 2538. 320 หน้า. ISBN 974-8150-62-3
• ประชากิจกรจักร, พระยา. พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557. 496 หน้า. ISBN 978-616-7146-62-1
• มหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ), พระยา. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2505. 35 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระพิจิตรโอสถ (รอด สุตันตานนท์)]
• วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, 2556. 428 หน้า. ISBN 978-616-220-054-0
• อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว และเดวิด เค วัยอาจ (ปริวรรต). ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่. กรุงเทพฯ : ตรัสวิน, 2543. 220 หน้า. ISBN 9747047683

ก่อนหน้า		พระเจ้ามโหตรประเทศ		ถัดไป
พระยาพุทธวงศ์		เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2389 — 2397)		พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงษ์