กวยทายเฮา

หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ กัว (郭)

กวยทายเฮา (จีน: 郭太后; พินอิน: Guō Tàihòu กัวไท่โฮ่ว; สิ้นพระชนม์ 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 264) หรือ โกยฮุยหยิน (จีน: 郭夫人; พินอิน: Guō Fūrén กัวฟูเหริน) หรือ จักรพรรดินีกัว (จีน: 郭皇后; พินอิน: Guō Huánghòu กัวหฺวางโฮ่ว) ไม่ทราบชื่อตัว รู้จักในอีกชื่อว่า จักรพรรดินีหมิง-ยฺเหวียน (明元皇后 หมิง-ยฺเหวียนหฺวางโฮฺ่ว) เป็นจักรพรรดินีของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊กของจีน อภิเษกสมรสกับโจยอย จักรพรรดิลำดับที่ 2 ของวุยก๊ก ถือเป็นภรรยาลำดับที่ 3 และจักรพรรดินีลำดับที่ 2 ของจักรพรรดิโจยอย ข้อมูลที่จำกัดเกี่ยวกับกวยทายเฮาแสดงให้เห็นว่ากวยทายเฮาเป็นสตรีที่เฉลียวฉลาดที่ต่อสู้อย่างหนักเพื่อไม่ให้วุยก๊กตกอยู่ในมือของตะกูลสุมา (สุมาอี้และบุตรชายคือสุมาสูและสุมาเจียว) ในรัชสมัยของโจฮองโอรสบุญธรรมของพระองค์ และรัชสมัยของโจมอที่เป็นพระญาติของโจฮอง แต่ไม่สามารถต้านทานได้

กวยทายเฮา (กัวไท่โฮฺ่ว) 郭太后
จักรพรรดินีพันปีหลวงแห่งวุยก๊ก
ดำรงตำแหน่ง	22 มกราคม ค.ศ. 239 – 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 264
ก่อนหน้า	กุยฮุย
จักรพรรดินีแห่งวุยก๊ก
ดำรงตำแหน่ง	16 มกราคม 239 – 22 มกราคม 239
ก่อนหน้า	มอซือ
ถัดไป	จักรพรรดินีเจิน
ประสูติ	ไม่ทราบ
สวรรคต	8 กุมภาพันธ์ 264
คู่อภิเษก	โจยอย
พระราชบุตร	องค์หญิงอี้แห่งเพงงวน
พระสมัญญานาม จักรพรรดินีหมิง-ยฺเหวียน (明元皇后 หมิง-ยฺเหวียนหฺวางโฮฺ่ว)
พระราชบิดา	กัว หม่าน
พระราชมารดา	ตู้ชื่อ

ภูมิหลังครอบครัวและสมรสกับโจยอย

กวยทายเฮาหรือโกยฮุยหยินเป็นชาวเมืองเสเป๋ง (西平郡 ซีผิงจฺวิ้น; ปัจจุบันบริเวณนครซีหนิง มณฑลชิงไห่) ครอบครัวของโกยฮุยหยินเป็นตระกูลทรงอิทธิพลในพื้นที่ แต่ในรัชสมัยของโจผีผู้เป็นพระบิดาของโจยอย ในช่วงก่อนปี ค.ศ. 223 ตระกูลของโกยฮุยหยินมีส่วนเกี่ยวข้องกับกลุ่มกบฏ โกยฮุยหยินและคนอื่น ๆ ในครอบครัวจึงถูกคุมตัวไปโดยราชสำนักวุยก๊กในภายหลัง โกยฮุยหยินกลายเป็นสนมของโจยอยหลังโจยอยขึ้นครองราชย์ โจยอยโปรดปรานโกยฮุยหยินอย่างมาก

ในปี ค.ศ. 237 โกยฮุยหยินมีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่นำไปสู่การสิ้นพระชนม์ของมอซือ จักรพรรดินีพระองค์แรกในรัชสมัยของโจยอย (และถือเป็นภรรยาคนที่ 2 ของโจยอย) ครั้งหนึ่งเมื่อโจยอยเข้าร่วมงานเลี้ยงที่จัดโดยโกยฮุยหยิน โกยฮุยหยินทูลเสนอให้เชิญมอซือมาร่วมงานเลี้ยง แต่โจยอยปฏิเสธและมีรับสั่งห้ามไม่ให้แจ้งข่าวเรื่องงานเลี้ยงกับมอซือ แต่ข่าวรั่วไหลและมอซือก็ได้มาทูลโจยอยเกี่ยวกับงานเลี้ยง โจยอยทรงพระพิโรธจึงสั่งประหารชีวิตข้าราชบริพารของพระองค์ไปหลายคนซึ่งต้องสงสัยว่าเป็นผู้ปล่อยข่าวรั่วไหลรู้ไปถึงมอซือ และมีรับสั่งให้มอซือกระทำอัตวินิบัติกรรม

หลังการสิ้นพระชนม์ของมอซือ โกยฮุยหยินก็ขึ้นเป็นจักรรดินีโดยพฤตินัย สมาชิกในครอบครัวของโกยฮุยหยินก็ได้รับตำแหน่งอันทรงเกียรติ (แม้ว่าจะมีอำนาจน้อย) อย่างไรก็ตามโกยฮุยหยินก็ไม่ได้รับการแต่งตั้งเป็นจักรพรรดินี จนกระทั่งโจยอยทรงพระประชวรในช่วงปีใหม่ของปี ค.ศ. 239 พระองค์สวรรคตในอีกหนึ่งเดือนต่อมา โกยฮุยหยิน (กวยทายเฮา) จึงขึ้นเป็นจักรพรรดินีพันปีหลวงหรือทายเฮา (太后 ไท่โฮ่ว) ของโจฮองที่เป็นพระโอรสบุญธรรมของพระองค์ แต่ไม่ได้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

ในฐานะจักรพรรดินีพันปีหลวง

สุมาอี้และโจซองผู้เป็นพระญาติของโจยอยได้ขึ้นเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ตามพระประสงค์ของโจยอย แต่ต่อมาไม่นานโจซองก็ขึ้นเป็นบุคคลสำคัญที่สุดของราชสำนัก แม้ว่าโจซองจะแสดงท่าทีเคารพสุมาอี้ แต่ก็ได้กีดกันสุมาอี้จากการบริหารราชการแผ่นดิน ไม่ปรากฏแน่ชัดว่ากวยทายเฮาทรงมีความคิดเห็นอย่างไรต่อเรื่องนี้ เนื่องจากบทบาททางการเมืองของกวยทายเฮาในช่วงที่โจซองเป็นผู้สำเร็จราชการนั้นมีน้อยมาก แม้ว่าโจซอง (รวมถึงตระกูลสุมาในภายหลัง) จะยื่นเสนอประเด็นต่าง ๆ ที่สำคัญกับพระองค์ แต่ก็ตัดสินใจในประเด็นเหล่านั้นด้วยตนเองโดยไม่มีพระวินิจฉัยที่แท้จริงจากพระองค์

โจซองมักถูกมองว่าเป็นผู้สำเร็จราชการที่ไร้ความสามารถ ซึ่งไว้วางใจคนสนิทหลายคนที่ขาดความสามารถพอ ๆ กัน ตัวอย่างเช่นในปี ค.ศ. 244 โจซองที่ขาดความสามารถทางการทหาร แต่ก็ทำตามคำแนะนำของหลีซินและเตงเหยียงให้เข้าโจมตีจ๊กก๊กที่เป็นรัฐอริของวุยก๊ก โดยไม่มีการวางแผนการขนส่งเสบียงอย่างรอบคอบ แม้ในท้ายที่สุดยุทธการไม่มีผลสรุป แต่โจซองก็จำต้องล่าถอยเพราะปศุสัตว์ตายจำนวนมาก และระหว่างการล่าถอยก็มีทหารหลายคนเสียชีวิตในยุทธการหรือสาเหตุอื่น ๆ โจซองยังสะสมทรัพย์สินจำนวนมากให้ตนและคนสนิท และใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการท่องเที่ยว ห่างไกลจากราชการสำคัญของรัฐตั้งแต่ปี ค.ศ. 247

ในปี ค.ศ. 249 สุมาอี้พร้อมด้วยการสนับสนุนจากเหล่าขุนนางที่เบื่อหน่ายกับความไร้ความสามารถของโจซอง ได้ร่วมกันออกพระราชเสาวนีย์ในนามของกวยทายเฮา ก่อการรัฐประหารและปลดโจซองจากตำแหน่ง ภายหลังยังให้นำตัวโจซองและคนสนิทรวมถึงครอบครัวทั้งหมดไปประหารชีวิต สุมาอี้จึงกุมอำนาจในราชสำนักอย่างเบ็ดเสร็จ หลังสุมาอี้เสียชีวิตในปี ค.ศ. 251 สุมาสูบุตรชายสืบทอดอำนาจจากบิดาและรักษาอำนาจของตนในราชสำนักได้เท่ากับทีบิดาเคยทำได้ ในปี ค.ศ. 254 สุมาสูดำเนินการกวาดล้างกลุ่มขุนนางที่ต่อต้านตน สุมาสูสงสัยว่าขุนนางเหล่านี้ลอบสมคบคิดกับจักรพรรดิโจฮองและอาจจะกับกวยทายเฮาเพื่อจะพยายามโต้กลับตระกูลสุมา แต่ไม่มีหลักฐานยืนยันแน่ชัด ตั้งแต่นั้นมา ขุนนางคนใดก็ตามที่กล้าเข้าใกล้จักรพรรดิโจฮองและกวยทายเฮาจะตกเป็นเป้า

ในปี ค.ศ. 254 ขุนนางบางคนทูลแนะนำจักรพรรดิโจฮองให้ใช้โอกาสที่สุมาเจียวน้องชายของสุมาสูมาเข้าเฝ้าที่พระราชวัง จัดการสังหารสุมาเจียวและยึดกองกำลังของสุมาเจียวจากนั้นจึงเข้าโจมตีสุมาสู โจฮองตัดสินพระทัยลงมือกระทำตามคำทูลไม่ได้ แต่แล้วข่าวก็รั่วไหล สุมาอี้จึงปลดโจฮองจากการเป็นจักรพรรดิ ในช่วงเหตุการณ์นี้เองที่กวยทายเฮาแสดงพระปัญญาของพระองค์ในความพยายามครั้งสุดท้ายที่จะรักษาความเป็นไปได้ที่จะป้องกันตระกูลสุมาจากการเข้ายึดอำนาจในวุยก๊กอย่างเบ็ดเสร็จ เมื่อสุมาสูทูลกวยทายเฮาว่าตนตั้งใจจะตั้งโจกี๋ (曹據 เฉา จฺวี้) ผู้เป็นอ๋องแห่งแพเสีย (彭城王 เผิงเฉิงหวาง) และเป็นพระอนุชาของโจผีให้ขึ้นเป็นจักรพรรดิ กวนทายเฮาพยายามโน้มน้าวว่าทำเช่นนั้นไม่เหมาะสม เพราะโจกี๋เป็นพระปิตุลา (อา) ของโจยอยที่เป็นพระสวามีของพระองค์ หากสถาปนาโจกี๋จะทำให้โจยอยไม่มีทายาท สุมาอี้จำต้องเห็นด้วยกับกวยทายเฮา และทำตามที่กวยทายเฮาทรงเสนอคือสถาปนาโจมอ (เกากุ้ยเซียงกง) โอรสของเฉา หลิน (曹霖) พระอนุชาของโจยอย ให้ขึ้นเป็นจักรพรรดิแทน โจมอในเวลานั้นมีพระชนมายุเพียง 13 พรรษาแต่ก็มีชื่อเสียงในด้านสติปัญญา กวยทายเฮาอาจจะทรงเชื่อว่าโจมออาจจะมีโอกาสโต้กลับตระกูลสุมา เมื่อสุมาสูถามหาพระราชลัญจกรจากกวยทายเฮา กวยทายเฮาก็ปฏิเสธอย่างสุภาพโดยให้เหตุผลว่าพระองค์เคยพบกับโจมอมาก่อนและต้องการจะพระราชทานพระราชลัญจกรแก่โจมอด้วยพระองค์เอง

ในปี ค.ศ. 255 บู๊ขิวเขียมและบุนขิมประกาศอ้างว่าพวกตนได้รับพระราชเสาวนีย์ลับจากกวยทายเฮา และพยายามก่อกบฏโดยเริ่มที่ฉิวฉุน (壽春 โช่วชุน; ปัจจุบันคืออำเภอโช่ว มณฑลอานฮุย) หวังจะโค่นล่มสุมาสูแต่ไม่สำเร็จ อย่างไรก็ตาม ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่ากวยทายเฮามีการติดต่อกับบู๊ขิวเขียมและบุนขิมจริง ๆ

หลังจากโจมอขึ้นเป็นจักรพรรดิ พระองค์ค่อย ๆ สร้างกลุ่มอำนาจของพระองค์เองจากขุนนางจำนวนหนึ่งซึ่งก็ไม่ได้สงสัยในการสนับสนุนตระกูลสุมาแต่เห็นว่าอาจมีบางสิ่งที่ได้รับจากการภักดีต่อจักรพรรดิ ขุนนางเหล่านี้เช่น สุมาปองผู้เป็นลูกพี่ลูกน้องของสุมาสู, อองซิม (王沈 หวาง เฉิ่น), โปยสิว และจงโฮย โจมอหวังว่าพระองค์จะสามารถลดความแคลงใจของขุนนางเหล่านี้ต่อพระองค์และขณะเดียวก็ค่อย ๆ ชนะใจพวกเขาได้ ในปี ค.ศ. 255 โจมอพยายามชิงอำนาจกลับคืนมาแต่ไม่สำเร็จ เมื่อสุมาสูเสียชีวิตขณะอยู่ที่ฮูโต๋ สุมาเจียวในเวลานั้นก็อยู่ที่ฮูโต๋เช่นกัน โจมอจึงออกพระราชโองการว่าสุมาสูเพิ่งปราบกบฏบู๊ขิวเขียมและบุนขิมได้ และชายแดนดานตะวันออกเฉียงใต้ยังไม่สงบราบคาบ จึงมีรับสั่งให้สุมาเจียวยังคงอยู่ที่ฮูโต๋และให้เปาต้าน (傅嘏 ฟู่ กู่) กลับมายังนครหลวงลกเอี๋ยงพร้อมกับทัพหลัก แต่สุมาเจียวทำตามคำแนะนำของเปาต้านและจงโฮย กลับมายังลกเอี๋ยงทั้งที่เป็นการขัดกับพระราชโองการ และสามารถรักษาอำนาจในราชสำนักไว้ได้ ตั้งแต่นั้นมาสุมาเจียวก็ไม่ปล่อยให้โจมอและกวยทายเฮานอกอยู่การควบคุม เมื่อจูกัดเอี๋ยนก่อกบฏในปี ค.ศ. 257 เพราะเชื่อว่าสุมาเจียวจะชิงบัลลังก์ในอีกไม่นาน สุมาเจียวก็บังคับให้โจมอและกวยทายเฮาติดตามตนในการทัพปราบจูกัดเอี๋ยนด้วย

ในปี ค.ศ. 260 โจมอที่ไม่สามารถก้าวหน้าได้มากจากความพยายามในการลดอำนาจของสุมาเจียว จึงพยายามเริ่มก่อการรัฐประหารด้วยด้วยพระองค์เองโดยใช้ทหารราชองครักษ์ที่ภักดีต่อพระองค์ หลังโจมอประสบความสำเร็จในช่วงต้นที่ใกล้พระราชวัง แต่ในที่สุดพระองค์ก็ถูกปลงพระชนม์ระหว่างการรบ กวยทายเฮาถูกบังคับให้ต้องออกพระราชเสาวนีย์ปลดโจมอจากตำแหน่ง จากนั้นสุมาเจียวก็เพิกเฉยต่อพระประสงค์ของกวยทายเฮาในการกำหนดตัวผู้สืบราชบัลลังก์ถัดจากโจมอ แล้วตั้งโจฮวนผู้เป็นฉางเต้าเซียงกง (常道鄉公) พระนัดดาของโจโฉให้ขึ้นเป็นจักรพรรดิ แม้ว่ายังมีพระอนุชาของโจยอยที่มีทายาท กวยทายเฮาสิ้นพระชนม์ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 264 โดยไม่สามารถส่งผลกระทบใด ๆ ต่ออำนาจของตระกูลสุมาได้ และในที่สุดสุมาเอี๋ยนบุตรชายของสุมาเจียวก็ชิงบัลลังก์ได้เมื่อต้นปี ค.ศ. 266 และก่อตั้งราชวงศ์จิ้น พระศพของกวยทายเฮาได้รับการฝังในวันที่ 13 เมษายน ค.ศ. 264

ดูเพิ่ม

• พงศาวลีวุยก๊ก
• รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

อ้างอิง

บรรณานุกรม

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). จดหมายเหตุสามก๊ก (ซันกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซันกั๋วจื้อ จู้).
• ซือหม่า กวาง (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.

ก่อนหน้า		กวยทายเฮา		ถัดไป
มอซือ		จักรพรรดินีแห่งวุยก๊ก (ค.ศ. 238–239)		เจินหฺวางโฮ่ว