สมัยกลางตอนปลาย

สมัยกลางตอนปลาย คือช่วงเวลาในประวัติศาสตร์ยุโรปที่กินเวลาระหว่าง ค.ศ. 1250 จนถึง ค.ศ. 1500 โดยเป็นยุคสมัยที่ต่อเนื่องมาจากสมัยกลางตอนกลาง และเป็นยุคสมัยก่อนสมัยใหม่ตอนต้น (ซึ่งในยุโรปส่วนใหญ่นั้นเรียกว่าสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา)

สมัยกลางตอนปลาย ภูมิภาคยุโรปและเมดิเตอร์เรเนียน

ภูมิภาคยุโรปและเมดิเตอร์เรเนียน ค.ศ. 1328 ยุโรปตะวันตก/กลาง   จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์   ฝรั่งเศส   กัสกอญ   โบฮีเมีย ยุโรปตะวันออก   คณะอัศวินท็อยโท   โกลเดนฮอร์ด   เมืองขึ้นของโกลเดนฮอร์ด   ฟีโอโดซียา   รูทีเนีย/กาลิเซีย   โปแลนด์   มาโซเวีย   วอลเลเกีย   ฮาพส์บวร์ค   ฮังการีและโครเอเชีย   ลิทัวเนีย คาบสมุทรอิตาลี   ซิซิลี   นาโปลี   รัฐสันตะปาปา   ซาร์ดิเนีย   เวนิส   เจนัว คาบสมุทรไอบีเรีย   อารากอน   โปรตุเกส   กัสติยา   นาวาร์   กรานาดา ภูมิภาคนอร์ดิก   เดนมาร์ก   ไอซ์แลนด์   นอร์เวย์   สวีเดน หมู่เกาะอังกฤษ   อังกฤษและเวลส์   ไอร์แลนด์   สกอตแลนด์ คาบสมุรบอลข่าน/เอเชียตะวันตก   รากูซา   Cataro   อะเคีย   ดัชชีเอเธนส์   จักรวรรดิไบแซนไทน์   จักรวรรดิมัมลุก   เซอร์เบีย   รัฐเตอร์กิก   บอสเนีย   ครีต   คณะอัศวินบริบาล   วีดิน   บัลแกเรีย   ไซปรัส   Ilkhan Empire   จอร์เจีย   เทรบิซอนด์ แอฟริกาเหนือ   ตูนิส   ราชวงศ์มารินิด   Zayyanids   ราชวงศ์ฮาฟซิด

ในราว ค.ศ. 1300 ยุคสมัยความรุ่งเรื่องและเติบโตในยุโรปนั้นดำเนินมาจนถึงจุดหยุดนิ่ง โดยเกิดทั้งเหตุการณ์ขาดแคลนอาหารและโรคระบาดต่าง ๆ รวมถึงทุพภิกขภัยครั้งใหญ่ ค.ศ. 1315–1317 และกาฬมรณะ อันเป็นเหตุให้ประชากรในยุโรปนั้นลดลงกว่าครึ่งหนี่งจากสมัยก่อนหน้า ประกอบกับสถานการณ์ความไม่สงบต่าง ๆ และการติดพันในสงครามต่าง ๆ ด้วย

ฝรั่งเศสและอังกฤษประสบกับเหตุความไม่สงบอย่างรุนแรงจากชาวนา เช่น สงคราวชาวนาฝรั่งเศส สงคราวชาวนาอังกฤษ รวมทั้งความไม่สงบสืบเนื่องจากการสงครามต่าง ๆ กินเวลาต่อเนื่องกว่าศตวรรษ (สงครามร้อยปี) นอกจากนี้แล้วคริสตจักรคาทอลิกยังถูกท้าทายด้วยศาสนเภทตะวันตก โดยมักเรียกเหตุการณ์สำคัญต่างๆ นี้รวมกันว่าวิกฤติกาลของปลายสมัยกลางของยุโรป

นอกเหนือจากวิกฤติกาลต่างๆ นั้น ศตวรรษที่ 14 ยังเป็นช่วงเวลาของความก้าวหน้าครั้งใหญ่ในด้านศิลปะและวิทยาศาสตร์ด้วย อันสืบเนื่องมาจากการกลับมาสนใจในบันทึกโบราณในสมัยกรีกและโรมันโดยมีจุดเริ่มต้นมาตั้งแต่ช่วงสมัยกลางตอนเฟื่องฟู จึงทำให้เกิดสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาในอิตาลีขึ้น การเริ่มกลับมาศึกษาบันทึกภาษาลาตินได้เริ่มขึ้นก่อนหน้าในช่วงสมัยฟื้นฟูศิลปะวิทยาในศตรวรรษที่ 12 ผ่านทางการติดต่อค้าขายกับชาวอาหรับในช่วงสงครามครูเสด ส่วนที่มาของบันทึกกรีกอันสำคัญนั้นมาจากการเสียกรุงคอนสแตนติโนเปิลโดยจักรวรรดิออตโตมันซึ่งในเหตุการณ์นี้เหล่านักปราชญ์ชาวไบแซนไทน์ได้ลี้ภัยสงครามมายังตะวันตกโดยเฉพาะในอิตาลีเป็นสำคัญ

ประกอบกับแนวคิดสมัยคลาสสิกต่างๆ ที่มีอิทธิพลมากขึ้นรวมถึง การคิดค้นเครื่องพิมพ์ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการเผยแพร่แนวคิดด้านประชาธิปไตยผ่านทางงานพิมพ์ ซึ่งนำไปสู่การปฏิรูปศาสนาฝ่ายโปรเตสแตนต์ในที่สุด และในช่วงปลายสมัยนี้ ยุคแห่งการค้นพบ ก็ได้อุบัติขึ้น โดยการขยายอำนาจของจักรวรรดิออตโตมันได้ตัดขาดการพาณิชย์ระหว่างยุโรปกับประเทศตะวันออกอย่างสิ้นเชิง ชาวยุโรปจึงต้องแสวงหาเส้นทางการค้าใหม่ๆ ซึ่งทำให้เกิดการสำรวจเส้นทางเดินเรือโดยชาวสเปนภายใต้การนำของคริสโตเฟอร์ โคลัมบัสที่ค้นพบทวีปอเมริกาในปีค.ศ. 1492 และวัชกู ดา กามาที่เดินทางไปยังแอฟริกาและอินเดียในปีค.ศ. 1498 การค้นพบใหม่ๆ นี้ทำให้เศรษฐกิจและอำนาจของชาติต่างๆ ในยุโรปนั้นมีความเข้มแข็งขึ้น

ประวัติศาสตร์

ความขัดแย้งและการปฎิรูปทางศาสนา

ศิลปะและวิทยาศาสตร์