ลิซ่า (แร็ปเปอร์)

แร็ปเปอร์ชาวไทย
(เปลี่ยนทางจาก ลลิษา มโนบาล)

ลลิษา มโนบาล[1][2] (ชื่อเกิด: ปราณปรียา มโนบาล;[3] เกิด 27 มีนาคม พ.ศ. 2540) เป็นที่รู้จักในชื่อ ลิซ่า (เกาหลี: 리사, อังกฤษ: Lisa) เป็นแร็ปเปอร์ นักร้อง นักเต้น และนักแสดงชาวไทย เธอเป็นสมาชิกของแบล็กพิงก์ เกิร์ลกรุปเกาหลีใต้ สังกัดวายจีเอนเตอร์เทนเมนต์[4] ลิซ่าเริ่มต้นอาชีพนักแสดงในซีรีส์ทางโทรทัศน์ของเอชบีโอเรื่อง เดอะไวต์โลตัส (2568)

ลิซ่า
ลิซ่าในเดือนกันยายน 2567
เกิดปราณปรียา มโนบาล
27 มีนาคม พ.ศ. 2540 (27 ปี)
จังหวัดบุรีรัมย์ ประเทศไทย
อาชีพ
  • แร็ปเปอร์
  • นักร้อง
  • นักเต้น
  • นักแสดง
องค์การแอลลาวด์
อาชีพทางดนตรี
ที่เกิดประเทศเกาหลีใต้
แนวเพลง
เครื่องดนตรีเสียงร้อง
ช่วงปี2559–ปัจจุบัน
ค่ายเพลง
สมาชิกของแบล็กพิงก์
เว็บไซต์lalisaofficial.com
lloud.co
ลายมือชื่อ

ในเดือนกันยายน 2564 ลิซ่าเปิดตัวเป็นศิลปินเดี่ยวกับซิงเกิลอัลบั้มชื่อ ลลิษา อัลบั้มเปิดตัวที่อันดับหนึ่งบนแกออนอัลบั้มชาร์ต และขายได้มากกว่า 7 แสนชุดในสัปดาห์แรก ทำให้เธอเป็นศิลปินหญิงคนแรกที่ทำได้[5] มิวสิกวิดีโอเพลงชื่อเดียวกับอัลบั้ม มีผู้ชมรวม 73.6 ล้านครั้งในวันแรกบนยูทูบ กลายเป็นมิวสิกวิดีโอที่มีผู้ชมมากที่สุดใน 24 ชั่วโมงแรกบนยูทูบโดยศิลปินเดี่ยว[6] ซิงเกิลแรกและซิงเกิลที่สองของอัลบั้ม "ลลิษา" และ "มันนี" ขึ้นถึงสิบอันดับแรกบน บิลบอร์ด โกลบอล 200 โดยเพลงหลังกลายเป็นเพลงแรกของศิลปินเดี่ยวหญิงเคป็อปที่อยู่บนชาร์ต บิลบอร์ด ฮอต 100 และชาร์ตซิงเกิลแห่งสหราชอาณาจักร ได้นานหลายสัปดาห์ นอกจากนี้ ลลิษา และ "มันนี" ยังกลายเป็นอัลบั้มและเพลงแรกของศิลปินเดี่ยวเคป็อปที่มียอดสตรีมถึง 1 พันล้านครั้งบนสปอติฟาย ในปี 2567 ลิซ่าได้ก่อตั้งค่ายเพลงเป็นของตนเองในชื่อ แอลลาวด์ (Lloud) โดยเซ็นสัญญากับอาร์ซีเอเรเคิดส์ เธอออกซิงเกิล "ร็อกสตาร์" อันกลายเป็นซิงเกิลแรกของเธอที่เปิดตัวอันดับหนึ่งบน บิลบอร์ด โกลบอลคลูชันยูเอส

ลิซ่าได้รับรางวัลมากมาย รวมถึงรางวัลมามาอะวอดส์, เซอร์เคิลชาร์ตมิวสิกอะวอดส์, เอ็มทีวียุโรปมิวสิกอะวอดส์ 3 รางวัล และเอ็มทีวีวิดีโอมิวสิกอะวอดส์ 2 รางวัล สองรางวัลหลังเธอเป็นศิลปินเดี่ยวเคป็อปคนแรกที่ได้รับรางวัลดังกล่าว เธอได้บันทึกในบันทึกสถิติโลกกินเนสส์ 9 หัวข้อ มากกว่าศิลปินเดี่ยวเคป็อปคนใด ๆ ทั้งนี้ เธอยังเป็นศิลปินเคป็อปที่มียอดผู้ติดตามมากที่สุดบนอินสตาแกรม และศิลปินเดี่ยวหญิงเคป็อปที่มีผู้ติดตามมากที่สุดในสปอติฟาย ทั้งนี้ ลิซ่าได้รับเกียรติเป็นผู้นำทูตวัฒนธรรมจากกระทรวงวัฒนธรรมไทย และยังได้รับการยกย่องจากอดีตนายกรัฐมนตรีไทย ประยุทธ์ จันทร์โอชา สำหรับผลงานของเธอที่เผยแพร่วัฒนธรรมไทยไปทั่วโลก

ชีวิตช่วงแรก

ลิซ่าเกิดเมื่อวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2540[7] ที่จังหวัดบุรีรัมย์[8] มีชื่อเกิดว่า "ปราณปรียา" แต่ภายหลังเปลี่ยนเป็น "ลลิษา"[9] จากการทายทักของหมอดู มีความหมายว่า "ผู้ที่ได้รับการยกย่อง"[10] และมีชื่อเล่นในวัยเด็กว่า "ป๊อกแป๊ก", "ลลิส" และ "ลิส" ตามลำดับ[11] ลิซ่าอาศัยอยู่กับมารดาชื่อ จิตทิพย์ เป็นชาวจังหวัดบุรีรัมย์[12] และพ่อเลี้ยงชื่อ มาร์โค บรุช์ไวเลอร์ (Marco Brüschweiler) ชาวสวิส เป็นที่ปรึกษาการประกอบธุรกิจร้านอาหารและผู้เชี่ยวชาญทางด้านอาหารไทย[13][14] ลิซ่าสำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนประภามนตรี 1 และ 2[15]

เมื่ออายุสี่ขวบ ลิซ่าเริ่มหัดเต้นและลงแข่งขันในเวทีต่าง ๆ รวมถึงโครงการทูบีนัมเบอร์วัน[11] และได้เข้าร่วมทีมนักเต้น วีซาคูล (We Zaa Cool) ซึ่งต่อมาในเดือนกันยายน 2552 ทีมได้เข้าแข่งขันในรายการ แอลจีเอนเตอร์เทนเนอร์ ล้านฝันสนั่นโลก ทางช่อง 9 และได้รางวัลพิเศษประเภททีม[16] นอกจากนี้ ลิซ่ายังเป็นตัวแทนของโรงเรียนไปประกวดร้องเพลงในโครงการ 3 คุณธรรมนำไทย ซึ่งจัดโดยศูนย์คุณธรรม และได้รับรางวัลรองชนะเลิศ[15]

ครั้นเมื่อเข้าสู่วัยรุ่น ลิซ่าเริ่มสนใจอุตสาหกรรมเคป็อปและอยากเป็นศิลปินเกาหลี[17] เธอยังแสดงความชื่นชมต่อบิกแบงและทูเอนีวัน และปรารถนาว่าตนอยากประสบความสำเร็จเหมือนกับวงดังกล่าว[18] ในปี 2553 วายจีเอนเตอร์เทนเมนต์มาเปิดออดิชันในประเทศไทยเป็นครั้งแรก จากผู้สมัครราวสี่พันคน ลิซ่าเป็นคนเดียวที่ผ่านการคัดเลือกและได้เข้ามาเป็นศิลปินฝึกหัดของวายจีเมื่อวันที่ 11 เมษายน 2554[19] ขณะออดิชัน เธอยังสร้างความประทับใจให้กับกรรมการชื่อ แดนนี อิม แห่งวงวันไทม์ ซึ่งภายหลังเขาออกมาชื่นชมถึงความมั่นใจบนเวทีและทัศนคติหลังเวทีของเธอ[20]

อาชีพ

ก่อนเปิดตัวและแบล็กพิงก์

 
ลิซ่าขณะแสดงในเดือนพฤษภาคม 2560

ลิซ่าเริ่มเป็นที่สนใจในปี 2555 หลังจากวายจีอัปโหลดวิดีโอการเต้นของเธอลงบนยูทูบในคลิปชื่อ "WHO'S THAT GIRL???"[21][22] ในเดือนพฤศจิกายน 2556 เธอปรากฏอยู่ในมิวสิกวิดีโอของแทยัง สำหรับเพลง "รินการีนกา" (Ringa Linga) ในฐานะนักเต้นประกอบ ร่วมกับสมาชิกของไอคอนและวินเนอร์[23] ในเดือนมีนาคม 2557 ลิซ่าเป็นนางแบบให้กับเสื้อผ้าแนวสตรีตของโนนากอน (Nonagon) ร่วมกับบีไอและบ็อบบี[24]

หลังจากการฝึกหัดนานกว่า 5 ปี ลิซ่าได้เป็นหนึ่งในสมาชิกวงแบล็กพิงก์และยังเป็นศิลปินต่างชาติคนแรกในค่ายวายจีเอนเตอร์เทนเมนต์[25][10] แบล็กพิงก์เปิดตัวครั้งแรกด้วยซิงเกิลอัลบั้ม สแควร์วัน วางจำหน่ายในเดือนสิงหาคม 2559[26][27] ซิงเกิลนำ "วิสเซิล" ประสบความสำเร็จด้วยการออลคิล (All Kill) บนชาร์ตของเกาหลีใต้[28] ทำให้แบล็กพิงก์ได้เข้าชิงรางวัลโกลเดนดิสก์อะวอดส์สาขาเพลงดิจิทัลยอดเยี่ยม (พนซัง)[29] ในปีต่อมา พวกเธอกวาดสามรางวัลจากแกออนชาร์ตเคป็อปอะวอดส์สาขาศิลปินหน้าใหม่แห่งปี, เพลงแห่งปี ประจำเดือนสิงหาคม จากเพลง "วิสเซิล"[30] และเพลงแห่งปี ประจำเดือนพฤศจิกายน จากเพลง "เพลย์อิงวิทไฟร์"[31]

ในเดือนตุลาคม 2563 แบล็กพิงก์ออกสตูดิโออัลบั้มชุดแรก ดิอัลบั้ม[32] อัลบั้มประสบความสำเร็จทั่วโลก และกลายเป็นอัลบั้มที่ขายดีที่สุดอันดับที่ห้าในปี 2563 ด้วยยอดขาย 1.5 ล้านชุด[33] และเป็นอัลบั้มขายดีที่สุดตลอดกาลของศิลปินหญิงชาวเกาหลีใต้[34] ในปีเดียวกันนั้น วงออกภาพยนตร์สารคดีชื่อ แบล็กพิงก์: ไลต์อัพเดอะสกาย ออกฉายทางเน็ตฟลิกซ์[35]

ผลงานเดี่ยว

ในวันที่ 19 เมษายน 2564 วายจีเอนเตอร์เทนเมนต์เปิดเผยกับ เดอะโคเรียเฮรัลด์ ว่าลิซ่าจะเปิดตัวเป็นศิลปินเดี่ยวคนที่สามของแบล็กพิงก์ โดยกำหนดการจะประกาศให้ทราบภายหลัง[36] วันที่ 12 กรกฎาคม วายจีกล่าวว่ากำลังถ่ายทำมิวสิกวิดีโอของเธอ[37] ซิงเกิลอัลบั้มเปิดตัวของลิซ่าชื่อ ลลิษา และซิงเกิลนำในชื่อเดียวกัน วางจำหน่ายวันที่ 10 กันยายน 2564[38][39] มิวสิกวิดีโอเพลง "ลลิษา" กลายเป็นวิดีโอของศิลปินเดี่ยวที่มีผู้ชมมากที่สุดภายใน 24 ชั่วโมง ทำลายสถิติมิวสิกวิดีโอเพลง "มี" ของเทย์เลอร์ สวิฟต์ ที่ร้องรับเชิญโดยเบรนดอน ยูรี[40] เพลงยังเปิดตัวที่อันดับ 84 บนชาร์ต บิลบอร์ด ฮอต 100 และอันดับสองบนชาร์ต บิลบอร์ด โกลบอล 200[41] อัลบั้มขายได้ถึง 736,221 ชุดในสัปดาห์แรก กลายเป็นอัลบั้มที่มียอดขายสัปดาห์แรกสูงที่สุดของศิลปินหญิงเกาหลี และทำให้ลิซ่าเป็นศิลปินหญิงเดี่ยวคนแรกที่มียอดขายมากกว่า 5 แสนชุดในหนึ่งสัปดาห์[42]

ลิซ่าร้องรับเชิญให้ดีเจสเนก ในเพลง "เอสจี" ร่วมกับโอซูนา และเมแกนเดอะสตัลเลียน ในวันที่ 22 ตุลาคม 2564[43] มิวสิกวิดีโอถ่ายทำในไมแอมีและกำกับโดยคอลิน ทิลลีย์[44] เพลงขึ้นอันดับที่ 19 บน บิลบอร์ด โกลบอล 200[45] ในสหรัฐ เพลงเปิดตัวที่อันดับสองบนชาร์ตบับบลิงอันเดอร์ฮอต 100 และกลายเป็นเพลงแรกของลิซ่าที่ขึ้นอันดับหนึ่งบนชาร์ตละตินแอร์เพลย์[46]

ลิซ่าได้รับรางวัลเอ็มทีวีวิดีโอมิวสิกอะวอดส์และเอ็มทีวียุโรปมิวสิกอะวอดส์ สาขาเคป็อปยอดเยี่ยม สำหรับเพลง "ลลิษา" ทำให้ลิซ่ากลายเป็นศิลปินเดี่ยวเคป็อปคนแรกที่ได้รับสองรางวัลนี้[47] ในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2567 ลิซ่าได้ก่อตั้งค่ายเพลงเป็นของตนเองในชื่อ แอลลาวด์ (Lloud)[48] ต่อมาในวันที่ 10 เมษายน มีการประกาศว่าแอลลาวด์ได้ร่วมมือกับอาร์ซีเอเรเคิดส์ สำหรับการเผยแพร่ผลงานเดี่ยว โดยสัญญาของเธอจะรวมการเป็นเจ้าของต้นฉบับเสียงทั้งหมดด้วย[49] ซิงเกิลเดี่ยว "ร็อกสตาร์" ซึ่งเป็นผลงานแรกภายใต้สังกัดแอลลาวด์ เผยแพร่เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน[50]

กิจกรรมอื่น ๆ

การสนับสนุนผลิตภัณฑ์

หลังจากเป็นนางแบบให้กับแบรนด์เครื่องสำอางเกาหลีใต้ มูนช็อต ในปี 2559 ลิซ่ากลายเป็นทูตตราสินค้าของประเทศจีนเมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2561[51] รวมถึงประเทศไทยเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2562 เธอเป็นพรีเซ็นเตอร์เฉพาะให้กับคอลเลกชันใหม่หกชิ้นที่มีลายเซ็นของเธอเป็นส่วนหนึ่งของบรรจุภัณฑ์[52] ในเดือนมีนาคม 2562 ลิซ่าเซ็นสัญญากับบริษัทแอดวานซ์ อินโฟร์ เซอร์วิส (AIS)[53] และเป็นพรีเซ็นเตอร์ให้กับซัมซุง กาแลคซีเอส 10 ในประเทศไทย[54] เกมสำหรับโทรศัพท์มือถือ แร็กนาร็อกเอ็ม: อีเทอร์นอลเลิฟ ได้เลือกลิซ่าเป็นแบบให้กับตัวละครที่จะปรากฏอยู่บนเซิร์ฟเวอร์ "มิดไนต์ปาร์ตี" ตั้งแต่วันที่ 24 กรกฎาคม 2562 เป็นต้นไป[55]

ในเดือนมกราคม 2563 ลิซ่าเป็นแบบให้กับบริษัทชุดกีฬา อาดิดาส SS20 ซีซัน ประเภทเสื้อผ้ามายเชลเตอร์ ร่วมกับมีโน แห่งวงวินเนอร์[56] ความนิยมครั้งใหม่ของลิซ่าในประเทศจีน หลังจากปรากฏอยู่ในรายการ วัยรุ่นวัยฝัน ซีซัน 2 ทางช่องอ้ายฉีอี้ ในฐานะที่ปรึกษาการเต้น เธอได้รับเลือกให้เป็นโฆษกน้ำยาปรับผ้านุ่ม ดีแอนด์จีดาวน์นี[57] และนมโยเกิร์ต เจิ้งกว๋อลี่ ของเมิ่งหนิวแดรี[57] เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน เทนเซ็นต์เกมส์ได้ประกาศให้ลิซ่าเป็นโฆษกเกมมือถือ บรอวล์สตาส์ ของซูเปอร์เซลล์[58] ในเดือนตุลาคม แม็กคอสเมติกส์ ซึ่งมีลอว์เดอร์เป็นเจ้าของได้แต่งตั้งให้ลิซ่าเป็นทูตระดับนานาชาติคนใหม่ด้วย[59]

ในวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2564 ลิซ่าเซ็นสัญญากับวีโว เพื่อส่งเสริมสมาร์ตโฟน วีโวเอส 9 และ วีโวเอส 7[60][61] ในเดือนมีนาคม 2565 เธอเป็นทูตตราสินค้าให้กับชีวาสรีกัลและได้แสดงแคมเปญที่ชื่อ "ไอไรส์, วีไรส์"[62] ในเดือนมกราคม 2566 เธอเป็นพรีเซ็นเตอร์ให้กับทรูไอดี ซึ่งเป็นบริการในเครือทรู คอร์ปอเรชั่น[63] รวมถึงเป็นผู้สนับสนุนบอร์นพิงก์เวิลด์ทัวร์ที่จัดขึ้นในประเทศไทย[64] ต่อมาในเดือนพฤษภาคม ปีเดียวกัน เธอโฆษณาให้ทรูมันนี่[65]

แฟชั่นและการถ่ายภาพ

 
ลิซ่าที่ในงานเปิดตัวบุลการีสตูดิโอในปี 2567

ในเดือนมกราคม 2562 ลิซ่าเป็นแบบให้กับเอดี สลีมาน ผู้อำนวยการฝ่ายสร้างสรรค์ ศิลปะ และภาพของบริษัทสินค้าแฟชั่นหรูหราสัญชาติฝรั่งเศส เซลีน[66] จากนั้นในเดือนกันยายน 2563 เธอได้รับการประกาศให้เป็นทูตระดับนานาชาติ หลังจากถูกนำเสนอในแคมเปญเอสเซนเชียล (Essentials) ซึ่งถ่ายโดยสลีมาน เมื่อเดือนมิถุนายน 2563[67]

ลิซ่าได้รับเลือกให้เป็นทูตตราสินค้าของบุลการี ซึ่งเป็นบริษัทตราสินค้าแฟชั่นหรูหราสัญชาติอิตาลี ในเดือนกรกฎาคม 2563 เธอยังเข้าร่วมแคมเปญดิจิทัลของบริษัท สำหรับคอลเลกชันเซอร์เพนตี (Serpenti) และบีซีโรวัน (Bzero One)[68] ในเดือนพฤศจิกายน ตราสินค้าเสื้อผ้าเพ็นช็อปได้เปิดตัวลิซ่าเป็นทูตคนใหม่ด้วย[69]

ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2564 ลิซ่าเข้าร่วมเป็นคณะกรรมการรับเชิญสำหรับรางวัลแฟชั่นฝรั่งเศส อันดัม[70] ต่อมาในวันที่ 13 พฤศจิกายน 2564 ลิซ่าออกคอลเลกชันร่วมกับบริษัทตราสินค้าความงามสัญชาติอเมริกัน แม็กคอสเมติกส์ ในชื่อ แม็กเอกซ์แอล (MAC X L) โดยคอลเลกชันประกอบด้วยบลัชออนแบบแป้ง อายไลเนอร์ พาเลตอายแชโดว์ และแป้งฝุ่น[71]

ลิซ่าออกหนังสือรูปแบบจำกัดชื่อ 0327 ผ่านสังกัดวายจีเอนเตอร์เทนเมนต์ ซึ่งประกอบด้วยภาพที่ถ่ายเองทั้งหมดด้วยกล้องฟิล์ม เล่มแรกวางจำหน่ายในวันเกิดของเธอในปี 2563[72] ตามด้วยเล่มที่สองในวันเกิดของเธอในปีถัดมา[73] เล่มที่สามและสี่วางจำหน่ายในปี 2565 และ 2566 ตามลำดับ[74][75]

ในเดือนกรกฎาคม 2567 ลิซ่าเป็นเฮาส์แอมบาสเซเดอร์ (House Ambassador) ให้แก่หลุยส์ วิตตอง[76] ในเดือนพฤศจิกายน เธอขึ้นปกนิตยสาร วานิตีแฟร์ ร่วมกับนักแสดงอย่างเซ็นเดยา, นิโคล คิดแมน และโซเอ ซัลดัญญา เป็นต้น[77] หลังจากนั้นไม่กี่วัน เธอได้ขึ้นปกนิตยสาร บิลบอร์ด ในสิบภูมิภาคได้แก่ สหรัฐ, ตะวันออกกลาง, อาร์เจนตินา, บราซิล, แคนาดา, สเปนกับลาตินอเมริกา, อิตาลี, ญี่ปุ่น, เกาหลี และฟิลิปปินส์[78] นับเป็นศิลปินคนแรกในประวัติศาสตร์ที่ได้ขึ้นปกนิตยสารดังกล่าวพร้อมกันในหลายเวอร์ชัน[79]

การกุศล

ในวันที่ 17 กันยายน 2562 หลังจากเกิดฝนตกหนักในฤดูมรสุม ส่งผลให้เกิดภาวะน้ำท่วมใน 32 จังหวัดของประเทศไทย ก้อย อรอุษา บล็อกเกอร์ความงามชาวไทย ซึ่งเป็นญาติของลิซ่าได้เปิดเผยว่า ลิซ่าบริจาคเงิน 100,000 บาทให้แก่กองทุนของบิณฑ์ บรรลือฤทธิ์ นักแสดงชาวไทย เพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยน้ำท่วม[80][15]

ในเดือนกันยายน 2564 ลิซ่ามีความสนใจที่จะเข้าร่วมโครงการสังคมสงเคราะห์ในจังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งนำโดยมูลนิธิเกาหลีเพื่อการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหว่างประเทศ ร่วมกับวายจีเอนเตอร์เทนเมนต์ โดยกำลังเปิดบัญชีออนไลน์เพื่อรวบรวมเงินบริจาค ทั้งนี้ ความร่วมมือระหว่างมูลนิธิกับวายจีเอนเตอร์เทนเมนต์มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างพื้นที่ผสมผสานวัฒนธรรมขนาด 160 ตารางเมตรที่โรงเรียนโนนสุวรรณพิทยาคม พร้อมจัดหาคอมพิวเตอร์ โปรเจกต์เตอร์ และอุปกรณ์มัลติมีเดียอื่น ๆ ให้แก่โรงเรียน รวมถึงก่อตั้งสถาบันสอนเต้นเคป็อปที่มีผู้สอนเป็นคนในพื้นที่ด้วย[81]

ในเดือนกรกฎาคม 2567 เธอได้รับการประกาศให้เป็นศิลปินหลักในเทศกาลโกลบอลซิติเซน ซึ่งเทศกาลดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของภารกิจเพื่อยุติความยากจนขั้นรุนแรงที่จัดขึ้นในวันที่ 28 กันยายน[82]

โทรทัศน์

ลิซ่าได้รับคัดเลือกแสดงในรายการเรียลลิตีชื่อ เรียลแมน 300 ออกอากาศครั้งแรกในวันที่ 21 กันยายน 2561 ทางช่องเอ็มบีซี[83] รายการเกี่ยวกับชีวิตการเป็นทหารของเหล่าคนดังที่สถาบันกองทัพเกาหลีในย็องช็อน[84] การแสดงของลิซ่าครั้งนี้ทำให้เธอได้รับเลือกเป็นตัวละครแห่งปีจากเอ็มบีซีเอนเตอร์เทนเมนต์อะวอดส์[85] ในเดือนพฤศจิกายน เธอเปิดช่องยูทูบเป็นของตนเอง ภายใต้บัญชีชื่อ ลิลิฟิล์มออฟฟิเชียล (Lilifilm Official) โดยที่วิดีโอจะเน้นไปที่การเต้นหรือวล็อกเป็นหลัก[86] ในเดือนมีนาคม 2564 ช่องยูทูบของเธอมีผู้ติดตามมากกว่า 6 ล้านคน[87]

ในเดือนมีนาคม 2563 ลิซ่ารับหน้าที่เป็นที่ปรึกษาการเต้นในรายการเซอร์ไววัลเพื่อค้นหาศิลปินกลุ่มหญิง วัยรุ่นวัยฝัน ซีซัน 2 ทางช่องอ้ายฉีอี้[88] และ วัยรุ่นวัยฝัน ซีซัน 3 เพื่อค้นหาศิลปินกลุ่มชายในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564[89] นิตยสาร วาไรตี เปิดเผยว่าลิซ่าจะเริ่มต้นอาชีพนักแสดงในซีรีส์ทางช่องเอชบีโอเรื่อง เดอะไวต์โลตัส สำหรับฤดูกาลที่ 3 โดยใช้ชื่อ ลลิษา มโนบาล เป็นเครดิต[90]

ความนิยม

ในเดือนเมษายน 2562 ลิซ่ากลายเป็นศิลปินเคป็อปที่มียอดผู้ติดตามมากที่สุดในอินสตาแกรม โดยมีผู้ติดตามกว่า 17.4 ล้านคนในขณะนั้น[91] เธอยังเป็นผู้มีชื่อเสียงจากประเทศไทยและประเทศเกาหลีใต้ที่มียอดผู้ติดตามมากที่สุดในอินสตาแกรม[92] และกลายเป็นศิลปินเคป็อปคนแรกที่มีผู้ติดตามถึง 50 ล้านคนในเดือนเมษายน 2564 และยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง[93]

ในปี 2564 ยูโกฟ ซึ่งเป็นหน่วยงานระหว่างประเทศของอังกฤษ จัดอันดับลิซ่าอยู่ที่ 17 จาก 20 ในรายชื่อ "ผู้หญิงที่น่ายกย่องมากที่สุดในโลก" อยู่เคียงข้างกับมิเชลล์ โอบามา, แอนเจลีนา โจลี, สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 และอีกมากมาย[94]

เมื่อวันที่ 11 เมษายน 2566 นักวิจัยภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตั้งชื่อพืชดอกวงศ์กระดังงาชนิดใหม่ว่า บุหงาลลิษา เพื่อเป็นเกียรติแก่เธอ[95][96] ในเดือนตุลาคม ปีเดียวกัน ลิซ่าได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งในผู้เข้าสู่หอเกียรติยศแห่งเอเชีย ประจำปี 2566 อยู่เคียงข้างเฟรดดี เมอร์คูรี และรีวอิจิ ซากาโมโตะ[97]

ผลงานเพลง

ซิงเกิลอัลบั้ม

รายชื่อซิงเกิลอัลบั้ม รายละเอียด ตำแหน่งบนชาร์ต ยอดขาย และการรับรอง
ชื่อ รายละเอียด ตำแหน่งสูงสุด ยอดขาย การรับรอง
เกาหลี
[98]
ลลิษา 1
  • เกาหลี: 845,866[100]

ซิงเกิล

รายชื่อซิงเกิล ปีที่ออก ตำแหน่งบนชาร์ต ยอดขาย การรับรอง และชื่ออัลบั้ม
ชื่อ ปี ตำแหน่งสูงสุดบนชาร์ต ยอดขาย การรับรอง อัลบั้ม
เกาหลี
[102]
ออสเตรเลีย
[103]
แคนาดา
[104]
ฝรั่งเศส
[105]
มาเลเซีย
[106]
โปรตุเกส
[107]
สิงคโปร์
[108]
อังกฤษ
[109]
สหรัฐ
[110]
ทั่วโลก
[111]
"ลลิษา" 2564 64 76 42 175 1 128 2 68 84 2
  • สหรัฐ: 9,200[112]
ลลิษา
"เอสจี"
(กับดีเจสเนก, โอซูนา และเมแกนเดอะสตัลเลียน)
[a] 86 87 17 167 26 [b] [c] 19
  • สหรัฐ: 3,500[116]
  • ทั่วโลก: 19,000[117]
ซิงเกิลไม่มีอัลบั้ม
"มันนี" [d] 32 37 75 1 23 2 46 90 10
  • สหรัฐ: 8,200[120]
  • ทั่วโลก: 4,400[121]
ลลิษา
"ร็อกสตาร์" 2567 120 61 51 90 2 87 4 49 70 4
  • สหรัฐ: 6,100[125]
  • ทั่วโลก: 44,000[126]
ออลเทอร์อีโก
"นิววูแมน"
(ร้องรับเชิญโดยโรซาลิอา)
147 99 80 76 4 55 8 55 97 15
  • ทั่วโลก: 10,000[127]
"มูนลิตฟลอร์" 161 88 5 6 [e] [f] 24
"—" หมายถึงเพลงที่ไม่ได้จำหน่ายในประเทศนั้น ๆ หรือไม่ติดชาร์ต

เพลงอื่น ๆ ที่ติดชาร์ต

รายชื่อเพลงอื่น ๆ ที่ติดชาร์ต ปีที่ออก ตำแหน่งบนชาร์ต และชื่ออัลบั้ม
ชื่อ ปี ตำแหน่งสูงสุดบนชาร์ต อัลบั้ม
เกาหลี
[128]
เกาหลี
ซองส์

[129]
ฮังการี
[130]
มาเลเซีย
ซองส์

[131]
นิวซีแลนด์
ฮอต

[132]
สิงคโปร์
[133]
ไต้หวัน
[134]
สหรัฐ
เวิลด์

[135]
เวียดนาม
[136]
ทั่วโลก
[137]
ในฐานะนักร้องรับเชิญ
"ชุง!" (슝!)
(แทยัง ร้องรับเชิญโดยลิซ่า)
2566 119 23 9 11 31 9 13 11 35 143 ดาวน์ทูเอิร์ธ

เครดิตการเขียนเพลง

รายชื่อเพลงที่เขียน ปีที่ออก ศิลปิน ชื่อเพลง และชื่ออัลบั้ม
ปี ศิลปิน เพลง อัลบั้ม คำร้อง เรียบเรียง อ.
เครดิต กับ เครดิต กับ
2564 ดีเจสเนก, โอซูนา, เมแกนเดอะสตัลเลียน และตนเอง "เอสจี" ซิงเกิลไม่มีอัลบั้ม   ดีเจสเนก, โอซูนา, เมแกนเดอะสตัลเลียน, ดอนนี ฟลอเรส, เจ. ลอรีน, ฌ็อง ปีแยร์ โซโต, ลูวิส ฮิวส์, โอมาร์ วอล์กเกอร์, เท็ดดี   ดีเจสเนก, โอซูนา, เมแกนเดอะสตัลเลียน, ดอนนี ฟลอเรส, เจ. ลอรีน, ฌ็อง ปีแยร์ โซโต, ลูวิส ฮิวส์, โอมาร์ วอล์กเกอร์, เท็ดดี [138]
2567 ตนเอง "ร็อกสตาร์" ออลเทอร์อีโก   บริตทานี อามาราดีโอ, เจมส์ เอสเซียง, ลูซี ฮีลีย์, ไรอัน เท็ดเดอร์, แซม โฮมออี   บริตทานี อามาราดีโอ, เจมส์ เอสเซียง, ลูซี ฮีลีย์, ไรอัน เท็ดเดอร์, แซม โฮมออี [139]
ตนเองและโรซาลิอา "นิววูแมน"   โรซาลิอา บิลา โตเบยา, แมกซ์ มาร์ติน, อิลยา ซัลมันซาเดห์, ทูเว ลู, ทูเว เบอร์แมน   โรซาลิอา บิลา โตเบยา, แมกซ์ มาร์ติน, อิลยา ซัลมันซาเดห์, ทูเว ลู, ทูเว เบอร์แมน [140]

ผลงานวีดิทัศน์

มิวสิกวิดีโอ

ชื่อ ปี ผู้กำกับ ความยาว อ.
"ลลิษา" 2564 ซอ ฮย็อน-ซึง 3:26 [141]
"เอสจี" (กับดีเจสเนก, โอซูนา และเมแกนเดอะสตัลเลียน) คอลิน ทิลลีย์ 4:01 [142]
"ร็อกสตาร์" 2567 เฮนรี สโคลฟิลด์ 2:48 [143]
"นิววูแมน"
(ร้องรับเชิญโดยโรซาลิอา)
เดฟ เมเยอส์ 3:12 [144]

วิดีโออื่น ๆ

ชื่อ ปี ผู้กำกับ ความยาว อ.
"มันนี" (วิดีโอการแสดงพิเศษ) 2564 อี ซัง-ยุน 2:50 [145]
"ชุง!" (วิดีโอการแสดง)
(แทยัง ร้องรับเชิญโดยลิซ่า)
2566 ไจแกนต์ 3:29 [146]
"มูนลิตฟลอร์" (วิดีโอการแสดง) 2567 ราชา วิรดี 2:37 [147]

ผลงานการแสดง

โทรทัศน์

ปี ชื่อ บทบาท หมายเหตุ อ.
2560 ชาร์มทีวี สมาชิกหลัก ลิซ่าทีวี; 3 ตอน [148]
2561 เรียลแมน 300 6 ตอน [83]
2563–2564 วัยรุ่นวัยฝัน ที่ปรึกษาการเต้น ฤดูกาลที่ 23 [88][149]
2568 เดอะไวต์โลตัส ธิดาพร ศรศิลป์ (มุก) ฤดูกาลที่ 3; ใช้ชื่อ ลลิษา มโนบาล เป็นเครดิต [150]

รางวัลและการเสนอชื่อ

รางวัล ปี สาขา ผู้รับ ผล อ.
เอเชียอาร์ติสต์อะวอดส์ 2566 รางวัลความนิยม – นักร้องหญิง ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง [151]
2567 เสนอชื่อเข้าชิง [152]
เอเชียป็อปมิวสิกอะวอดส์[g] 2564 เพลงแห่งปี (ต่างประเทศ) "ลลิษา" ชนะ [154]
20 อันดับเพลงแห่งปี (ต่างประเทศ) ชนะ
20 อันดับอัลบั้มแห่งปี (ต่างประเทศ) ลลิษา ชนะ
พีเพิลส์ชอยซ์อะวอด (ต่างประเทศ) อันดับที่ 9
การแสดงเต้นยอดเยี่ยม (ต่างประเทศ) "มันนี" เสนอชื่อเข้าชิง [155]
ศิลปินหญิงยอดเยี่ยม (ต่างประเทศ) ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง
บันทึกเสียงแห่งปี (ต่างประเทศ) "ลลิษา" เสนอชื่อเข้าชิง
บราโบออตโต 2565 ผู้มาใหม่ยอดเยี่ยม ตนเอง ชนะ [156]
เดอะแฟกต์มิวสิกอะวอดส์ 2564 แฟนเอ็นสตาร์ชอยซ์ – รายบุคคล เข้ารอบแรก [157]
แกออนชาร์ตมิวสิกอะวอดส์ 2565 มูบีตโกลบอลชอยซ์อะวอด – หญิง ชนะ [158]
ฮันทอมิวสิกอะวอดส์ 2564 รางวัลศิลปิน – หญิงเดี่ยว ชนะ [159]
อินิเชียลโชทงเรเคิดอะวอด ลลิษา ชนะ [160]
จูกซ์ไทยแลนด์มิวสิกอะวอดส์ 2563 ซุปตาร์แห่งโลกโซเชียล ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง [161]
2565 เพลงเกาหลีแห่งปี "มันนี" ชนะ [162]
"ลลิษา" เสนอชื่อเข้าชิง [163]
เพลงต่างประเทศแห่งปี "เอสจี" (กับดีเจสเนก, โอซูนา และเมแกนเดอะสตัลเลียน) เสนอชื่อเข้าชิง
โคเรียเฟิสต์แบรนด์อะวอดส์[h] 2565 นักร้องหญิงเดี่ยวยอดเยี่ยม ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง [165]
เอ็มเน็ตเอเชียนมิวสิกอะวอดส์ 2564 เวิลด์ไวด์แฟนชอยซ์ท็อปเทน ชนะ [166]
ศิลปินแห่งปี เสนอชื่อเข้าชิง [167]
การแสดงเต้นเดี่ยวยอดเยี่ยม "ลลิษา" เสนอชื่อเข้าชิง [168]
ศิลปินหญิงยอดเยี่ยม ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง
เพลงแห่งปี "ลลิษา" เสนอชื่อเข้าชิง [167]
ช่วงเวลาสุดโปรดบนติ๊กต็อก ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง [169]
ไอคอนระดับโลกแห่งปี เสนอชื่อเข้าชิง [167]
เอ็มทีวียุโรปมิวสิกอะวอดส์ 2564 เคป็อปยอดเยี่ยม เสนอชื่อเข้าชิง [170]
2565 ชนะ [171]
2567 เพลงร่วมขับร้องยอดเยี่ยม "นิววูแมน" (ร้องรับเชิญโดยโรซาลิอา) ชนะ [172]
กลุ่มแฟนคลับที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ตนเอง ชนะ
เคป็อปยอดเยี่ยม เสนอชื่อเข้าชิง [173]
วิดีโอยอดเยี่ยม "นิววูแมน" (ร้องรับเชิญโดยโรซาลิอา) เสนอชื่อเข้าชิง
เอ็มทีวีมิลเลนเนียลอะวอดส์ 2565 กลุ่มแฟนคลับยอดเยี่ยม ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง [174]
ฮิตระดับโลกแห่งปี "มันนี" เสนอชื่อเข้าชิง
เคป็อปโดมิเนียน ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง
2566 เสนอชื่อเข้าชิง [175]
เอ็มทีวีวิดีโอมิวสิกอะวอดส์ 2565 เคป็อปยอดเยี่ยม "ลลิษา" ชนะ [176]
2567 "ร็อกสตาร์" ชนะ [177]
กำกับศิลป์ยอดเยี่ยม เสนอชื่อเข้าชิง [178]
ออกแบบท่าเต้นยอดเยี่ยม เสนอชื่อเข้าชิง
ตัดต่อยอดเยี่ยม เสนอชื่อเข้าชิง
มิกซ์มิวสิกอะวอดส์ 2567 วิดีโอระดับโลกแห่งปี เสนอชื่อเข้าชิง [179]
เดอะพีเพิลอะวอดส์ 2565 บุคคลแห่งปี ตนเอง ชนะ [180]
รางวัลโลนูเอสโตร 2566 การร่วมงานแบบครอสโอเวอร์แห่งปี "เอสจี" (กับดีเจสเนก, โอซูนา และเมแกนเดอะสตัลเลียน) เสนอชื่อเข้าชิง [181]
โซลมิวสิกอะวอดส์ 2565 รางวัลพนซัง ลลิษา เสนอชื่อเข้าชิง [182]
รางวัลคลื่นเกาหลี ตนเอง เสนอชื่อเข้าชิง
รางวัลความนิยม เสนอชื่อเข้าชิง
เดอะสแตนดาร์ด 2561 บุคคลผู้สร้างปรากฏการณ์แห่งปีขวัญใจมหาชน ชนะ [183]
2562 ชนะ [184]
ไทยแลนด์มาสเตอร์ยัง 2564 เยาวชนต้นแบบ สาขาผู้สร้างแรงบันดาลใจ ชนะ [185]
ยูเคมิวสิกวิดีโออะวอดส์ 2567 วิดีโอป็อประดับนานาชาติยอดเยี่ยม "ร็อกสตาร์" เสนอชื่อเข้าชิง [186]
เวย์ปั๋วสตาร์ไลต์อะวอดส์ 2563 ศิลปินยอดนิยมแห่งปี ตนเอง ชนะ [187]
หอเกียรติยศ (เอเชียตะวันออกเฉียงใต้) ชนะ

เกียรติประวัติ

หน่วยงาน ปี เกียรติประวัติ อ.
กระทรวงวัฒนธรรม 2566 ผู้นำพลังศรัทธาเสริมคุณค่าวัฒนธรรมไทย [188]
สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูถัมภ์ 2567 ลูกที่มีความกตัญญูกตเวทีอย่างสูงต่อแม่ [189]

รายชื่อ

สื่อ ปี รายชื่อ ตำแหน่ง อ.
เดอะการ์เดียน 2562 สมาชิกกลุ่มศิลปินหญิงที่ดีที่สุดตลอดกาล อันดับที่ 24 [190]
โกลด์เฮาส์[i] 2565 ชาวเอเชีย 100 คนที่มีอิทธิพลที่สุด ได้รับเลือก [193]
หอเกียรติยศแห่งเอเชีย 2566 สัญญะทางวัฒนธรรม ได้รับเลือก [97]

การบันทึก

สิ่งพิมพ์ ปี หัวข้อ เจ้าของสถิติ อ.
บันทึกสถิติโลกกินเนสส์ 2564 มิวสิกวิดีโอของศิลปินเดี่ยวที่มีผู้ชมมากที่สุดภายใน 24 ชั่วโมงบนยูทูบ "ลลิษา" [194]
มิวสิกวิดีโอของศิลปินเดี่ยวเคป็อปที่มีผู้ชมมากที่สุดภายใน 24 ชั่วโมงบนยูทูบ
2565 ศิลปินเคป็อปที่มียอดผู้ติดตามมากที่สุดบนอินสตาแกรม ตนเอง [195]
ศิลปินเดี่ยวเคป็อปคนแรกที่ได้รับรางวัลเอ็มทีวีวิดีโอมิวสิกอะวอดส์
ศิลปินเดี่ยวเคป็อปคนแรกที่ได้รับรางวัลเอ็มทีวียุโรปมิวสิกอะวอดส์
2566 ศิลปินเดี่ยวเคป็อปที่มียอดสตรีมถึง 1 พันล้านครั้งเร็วที่สุดบนสปอติฟาย (หญิง) [196][197]
อัลบั้มแรกของศิลปินเดี่ยวเคป็อปที่มียอดสตรีมถึง 1 พันล้านครั้งบนสปอติฟาย ลลิษา
เพลงแรกของศิลปินเดี่ยวเคป็อปที่มียอดสตรีมถึง 1 พันล้านครั้งบนสปอติฟาย "มันนี" [198]
2567 เวลาที่เร็วที่สุดในการเข้าถึงผู้ติดตามหนึ่งล้านคนบนติ๊กต็อก ตนเอง [199]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เชิงอรรถ

  1. "เอสจี" ไม่ได้เข้าสู่แกออนดิจิทัลชาร์ต แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 173 บนชาร์ตดาวน์โหลด[113]
  2. "เอสจี" ไม่ได้เข้าสู่ชาร์ตซิงเกิลแห่งสหราชอาณาจักร แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 24 บนชาร์ตดาวน์โหลดซิงเกิลแห่งสหราชอาณาจักร[114]
  3. "เอสจี" ไม่ได้เข้าสู่ บิลบอร์ด ฮอต 100 แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 2 บนชาร์ตบับบลิงอันเดอร์ฮอต 100[115]
  4. "มันนี" ไม่ได้เข้าสู่แกออนดิจิทัลชาร์ต แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 43 บนชาร์ตดาวน์โหลด[119]
  5. "มูนลิตฟลอร์" ไม่ได้เข้าสู่ชาร์ตซิงเกิลแห่งสหราชอาณาจักร แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 1 บนชาร์ตดาวน์โหลดซิงเกิลแห่งสหราชอาณาจักร[109]
  6. "มูนลิตฟลอร์" ไม่ได้เข้าสู่ บิลบอร์ด ฮอต 100 แต่ขึ้นสูงสุดอันดับที่ 21 บนชาร์ตบับบลิงอันเดอร์ฮอต 100[115]
  7. จัดโดยฮ่องกงเอเชียแปซิฟิกอินเตอร์เนชันแนลกรุปและซันเวย์เรเคิดส์ เอเชียป็อปมิวสิกอะวอดส์พิจารณาผู้ได้รับรางวัลจาก "เอเชียป็อปมิวสิกชาร์ต" ซึ่งเปิดตัวเมื่อเดือนกันยายน 2562[153]
  8. จัดโดยคณะกรรมการตราสินค้าผู้บริโภคเกาหลีและโคเรียคอนซูเมอร์ฟอรัม โคเรียเฟิสต์แบรนด์อะวอดส์พิจารณาผู้ได้รับรางวัลจากการสำรวจทั่วประเทศเกาหลีใต้[164]
  9. รายชื่อ A100 เป็นการยกย่องชาวเอเชียและชาวอเมริกันเชื้อสายเอเชีย & หมู่เกาะแปซิฟิก (AAPIs) ที่ทรงอิทธิพลมากที่สุดในวัฒนธรรม ทุก ๆ เดือนพฤษภาคมอันเป็นเดือนแห่งมรดกของ AAPI[191] โกลด์เฮาส์ "จัดเป็นตัวแทนของสมาชิกผู้บุกเบิกชุมชน AAPI และการมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงของพวกเขาทั้งด้านความบันเทิง แฟชั่น วิถีชีวิต เทคโนโลยี ธุรกิจ กิจกรรมทางสังคม และการเมือง จากปีที่ผ่านมา"[192]

อ้างอิง

  1. Yim Seung-hye (August 26, 2021). "Title of single by Blackpink's Lisa is her real name". Korea JoongAng Daily. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 10, 2021. สืบค้นเมื่อ September 10, 2021.
  2. Ryu Jae-yeon (July 1, 2018). "BLACKPINK LISA Deceiving Other Members with Her Real Name???". JoongAng Ilbo. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 26, 2021. สืบค้นเมื่อ March 17, 2021.
  3. "Blackpink's Lisa changed her name for good luck and it worked". The Straits Times (Singapore). September 12, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 12, 2021. สืบค้นเมื่อ September 12, 2021.
  4. "BLACKPINK". YG Family. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 25, 2017. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  5. McIntyre, Hugh. "Blackpink's Lisa Breaks The Record For The Fastest-Selling Female Album In Korean History". Forbes (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-09-24.
  6. "BLACKPINK's Lisa breaks Taylor Swift's YouTube record with 'Lalisa'". NME (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2021-09-14. สืบค้นเมื่อ 2021-09-24.
  7. Li, Caspar (March 27, 2019). "4 reasons why we love Lisa, BLACKPINK's youngest member". South China Morning Post. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 6, 2020. สืบค้นเมื่อ May 21, 2019.
  8. Thaitrakulpanich, Asaree (May 2, 2019). "Black Pink to Light Bangkok on Fire This Summer". Khaosod English. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 13, 2019. สืบค้นเมื่อ May 21, 2019.
  9. "Lisa from Blackpink – Thailand-raised K-pop singer who is the group's main dancer and speaks four languages". South China Morning Post. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 3, 2019. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  10. 10.0 10.1 "Lisa from Blackpink – Thailand-raised K-pop singer who is the group's main dancer and speaks four languages". South China Morning Post. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 3, 2019. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  11. 11.0 11.1 "'LISA' YG New Girl Group : ลลิษา มโนบาล กับเรื่องราวที่เล่าโดยพี่สาว". Hallyu K Star. 2016-06-08. สืบค้นเมื่อ 2017-04-01.
  12. "เปิดชีวิต! 'ลิซ่า BlackPink' ล่าฝันสู่ซุปเปอร์สตาร์". Bangkokbiznews. January 11, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 29, 2019. สืบค้นเมื่อ September 29, 2019.
  13. "รู้จัก "มาร์โค บรอยช์ไวเลอร์" พ่อผู้อยู่เบื้องหลังความสำเร็จของ "ลิซ่า BlackPink"". ผู้จัดการออนไลน์. 2020-06-26. สืบค้นเมื่อ 2020-08-14.
  14. "Mr. Marco Brueschweiler". The Golden Spoon Awards. 2015-08-05. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-09-08. สืบค้นเมื่อ 2018-08-19.
  15. 15.0 15.1 15.2 "Lisa of BLACKPINK donates to help flood victims in Thailand". The Independent Singapore (ภาษาอังกฤษ). September 22, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 9, 2020. สืบค้นเมื่อ January 31, 2021.
  16. Gadong, Katreena (August 14, 2016). "BLACKPINK Lisa Manoban and Got7 Bambam childhood friends?". YIBADA. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 3, 2016. สืบค้นเมื่อ November 2, 2016.
  17. รายการ วีกลีไอดอล เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน 2559 ตอนที่ 277 ทางช่องเอ็มบีซีเอเวอรี 1
  18. Kim Yu-rim (April 17, 2020). "'블랙핑크' 리사 국적은 어디?" [What is Blackpink Lisa's Nationality?]. MoneyS (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 13, 2020. สืบค้นเมื่อ April 29, 2021.
  19. "[REPLAY] BLACKPINK : DEBUT SHOWCASE". September 13, 2016. สืบค้นเมื่อ September 16, 2016.
  20. "Danny Im (1TYM) - Ep. 39". Fun With Dumb. May 22, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 7, 2021. สืบค้นเมื่อ January 31, 2021.
  21. "[뮤직톡톡]제니 이어 리사..YG 걸그룹=걸크러시?" [[Music Talk Talk] Jennie followed by Lisa..YG girl group=girl crush?]. Osen (ภาษาเกาหลี). June 8, 2016. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 30, 2020. สืบค้นเมื่อ August 1, 2020.
  22. Baek, Sol-mi (May 11, 2012). "YG 새걸그룹, 7인조? 네티즌수사대 가동 '깨알찾기'" [YG's new girl group, 7 members? Netizen investigation team launched to 'search for real information'] (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 2, 2023. สืบค้นเมื่อ October 2, 2023 – โดยทาง Naver.
  23. "8 songs BLACKPINK members appeared in before debut". SBS (ภาษาอังกฤษ). August 8, 2018. สืบค้นเมื่อ January 30, 2021.
  24. "[블랙핑크 VS 투애니원③] 블랙핑크는 누구?". Donga News. August 12, 2016. สืบค้นเมื่อ June 4, 2019.
  25. Kim Yu-young (August 9, 2016). "YG Entertainment unveils K-pop group BLACKPINK". Kpop Herald. สืบค้นเมื่อ May 20, 2017.
  26. Kim Yu-young (August 9, 2016). "YG Entertainment unveils K-pop group BLACKPINK". Kpop Herald. สืบค้นเมื่อ August 12, 2016.
  27. Jeon Su Mi (August 10, 2016). "BLACKPINK Sweeping Charts Within 2 Days of Debut". Mwave. สืบค้นเมื่อ August 13, 2016.
  28. "[뮤직톡톡] 마성의 '휘파람'…블랙핑크, 전 음원차트 1위 탈환". Osen. August 14, 2016. สืบค้นเมื่อ July 4, 2019.
  29. Mehta Ankita (January 3, 2017). "Golden Disk Awards 2017: First lineup, hosts and complete list of nominations revealed". International Business Times. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 8, 2018. สืบค้นเมื่อ August 9, 2019.
  30. "Gaon Digital Chart - August". สืบค้นเมื่อ December 17, 2016.
  31. "2016년 11월 Digital Chart". สืบค้นเมื่อ 1 เมษายน 2560. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  32. Iasimone, Ashley (September 27, 2020). "Blackpink Announces New Single From 'The Album'". Billboard. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 28, 2020. สืบค้นเมื่อ September 28, 2020.
  33. Brandle, Lars (March 11, 2021). "BTS Bag 'Unprecedented' 1-2 on IFPI's Global Album Sales Chart For 2020". Billboard (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ March 11, 2021.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  34. "BLACKPINK breaks record again". The Independent (ภาษาอังกฤษ). October 26, 2020. สืบค้นเมื่อ October 30, 2020.
  35. Benjamin, Jeff (September 8, 2020). "Blackpink's Netflix Documentary Marks Streaming Service Diving into K-Pop Originals". Forbes. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 17, 2020. สืบค้นเมื่อ September 9, 2020.
  36. "[Exclusive] Blackpink Lisa's solo debut expected in June". The Korea Herald (ภาษาอังกฤษ). April 19, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 28, 2021. สืบค้นเมื่อ April 28, 2021.
  37. "블랙핑크 리사, 솔로 앨범 발매 "뮤직비디오 촬영 준비"[공식]". Star News (ภาษาเกาหลี). July 12, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 12, 2021. สืบค้นเมื่อ July 12, 2021.
  38. Kim Hyun-seo (August 25, 2021). "블랙핑크 리사, 다음달 솔로 데뷔 확정 ... 싱글앨범 'LALISA(라리사)' 발매" [BLACKPINK's Lisa to make her solo debut next month ... Single album 'LALISA' released]. Top Star News (ภาษาเกาหลี). สืบค้นเมื่อ August 25, 2021.
  39. "Blackpink's Lisa to release solo album next month". The Straits Times (Singapore). August 27, 2021. สืบค้นเมื่อ August 27, 2021.
  40. McIntyre, Hugh (September 13, 2021). "Blackpink's Lisa Scores One Of The Biggest YouTube Debuts Of All Time". Forbes. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 13, 2021. สืบค้นเมื่อ September 13, 2021.
  41. Trust, Gary (20 September 2021). "The Kid LAROI & Justin Bieber's 'Stay' Holds Atop Global Charts, As LISA, Ed Sheeran & Glass Animals Add Top 10s". Billboard (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 20 September 2021.
  42. Hicap, Jonathan. "BLACKPINK Lisa's 'Lalisa' album sets records with 736,000 copies sold in first week". Manila Bulletin.
  43. "DJ Snake to Feature Ozuna, BLACKPINK's Lisa, & Megan Thee Stallion on Upcoming Single". Remezcla (ภาษาสเปน).
  44. Hussey, Allison (October 22, 2021). "DJ Snake, Megan Thee Stallion, Ozuna, and BLACKPINK's Lisa Share Video for New Song "SG": Watch". Pitchfork. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 22, 2021. สืบค้นเมื่อ October 22, 2021.
  45. Frankenburg, Eric (November 4, 2021). "New Around the World: DJ Snake, Ozuna, Lisa & Megan Thee Stallion Soar In With 'SG'". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 5, 2021. สืบค้นเมื่อ November 4, 2021.
  46. Bustios, Pamela (March 30, 2022). "DJ Snake, Ozuna, LISA & Megan Thee Stallion Rule Latin Airplay With 'SG'". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 31, 2022. สืบค้นเมื่อ March 30, 2022.
  47. Parker, Ashley Joy (August 28, 2022). "How Anitta and Lisa's Wins at The 2022 MTV VMAs Made History". E! News. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 29, 2022. สืบค้นเมื่อ August 28, 2022.
  48. "ลิซ่า BLACKPINK ประกาศเปิดค่าย ! ขึ้นแท่น CEO ไปอีกคน". ข่าวสด. 2024-02-08. สืบค้นเมื่อ 2024-02-08.
  49. Aswad, Jem (2024-04-10). "Blackpink's Lisa and Her Company Lloud Co. Partner With RCA Records". Variety (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 10, 2024. สืบค้นเมื่อ April 10, 2024.
  50. Dailey, Hannah (June 18, 2024). "BLACKPINK's LISA Announces New Solo Single 'Rockstar': Here's When It Arrives". Billboard (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 18, 2024. สืบค้นเมื่อ June 18, 2024.
  51. "블랙핑크(BLACKPINK) 리사, 문샷 모델로 중국 대륙 홀린다…글로벌 K뷰티 부활 신호탄". Topstarnews (ภาษาเกาหลี). March 21, 2018. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 6, 2020. สืบค้นเมื่อ July 30, 2019.
  52. "สิ้นสุดการรอคอย ! Moonshot เผยแคมเปญโฆษณาสุดเปรี้ยว LISA'S PICK SPECIAL EDITION บลิงก์ทุกคนรอลุ้น meet & greet กับเธอได้เลย !". Harpersbazaar. July 26, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 30, 2019. สืบค้นเมื่อ July 30, 2019.
  53. "AIS คว้า "ลิซ่า BlackPink" พรีเซ็นเตอร์คนล่าสุด หวังกวาดตลาดสาวก Blinks ทั่วไทย". positioningmag.com. March 28, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 30, 2019. สืบค้นเมื่อ May 21, 2019.
  54. "Samsung คว้า "ลิซ่า BlackPink" เป็นพรีเซนเตอร์ Galaxy S10 ไทย หวังสู้ศึกแบรนด์จีน". positioningmag.com. May 11, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 26, 2019. สืบค้นเมื่อ May 21, 2019.
  55. "BLACKPINK's Lisa to star in Ragnarok M". Kstreet Manila (ภาษาอังกฤษ). July 20, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 29, 2019. สืบค้นเมื่อ July 31, 2019.
  56. "위너 송민호X블랙핑크 리사, 감각적인 트렌디 케미..커플 촬영도 완벽[화보]". Heraldpop (ภาษาเกาหลี). January 27, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 6, 2020. สืบค้นเมื่อ January 31, 2020.
  57. 57.0 57.1 "지드래곤 이어 블랙핑크 리사도 中브랜드 모델 기용". YNA (ภาษาเกาหลี). May 13, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 6, 2020. สืบค้นเมื่อ May 20, 2020.
  58. "舞蹈、身材屡屡出圈,歌谣、时尚界宠儿,这次她的影响力拓展到…了?". chuansongme. June 27, 2020. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 29, 2020. สืบค้นเมื่อ June 28, 2020.
  59. "Blackpink's Lisa Stars In MAC's Holiday Makeup Campaign". Refinery29. November 2, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 8, 2021. สืบค้นเมื่อ January 29, 2021.
  60. Vaughn, Nica (February 22, 2021). "BLACKPINK Lisa is the Official Vivo S9 Endorser + Idol's YouTube Channel Projected to Surpass 6 Million Subscribers Soon". KpopStarz (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 22, 2021. สืบค้นเมื่อ February 25, 2019.
  61. Tortoza, Emman (August 5, 2020). "Blackpink's Lisa Manoban is the Endorser for the New vivo S7". Gadget Pilipinas (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 25, 2020. สืบค้นเมื่อ February 25, 2019.
  62. "Chivas toasts to BLACKPINK's Lisa as new ambassador". Marketing Interactive. March 14, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 31, 2022. สืบค้นเมื่อ August 31, 2022.
  63. "ทรูไอดี ดึง ลิซ่า แบล็กพิงค์ เป็นพรีเซนเตอร์ เสริมแกร่งคอนเทนต์ และภาพลักษณ์แบรนด์ในต่างประเทศ | Brand Inside" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2023-01-09.
  64. "ทรู 5G-ทรูไอดีเตรียมความพิเศษให้ลูกค้า ร่วมสนับสนุน 'BLACKPINK WORLD TOUR [BORN PINK] BANGKOK'". mgronline.com. 2022-11-14.
  65. "TrueMoney ดึง 'ลิซ่า' ปรับภาพสู่ซูเปอร์แอปทางการเงิน". mgronline.com. 2023-05-25.
  66. Aref Omar (January 18, 2019). "BlackPink's Lisa is Muse for Hedi Slimane's Céline campaign!". nst.com.my. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 18, 2019. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  67. "K-pop star Lisa of Blackpink named global ambassador for fashion brand Celine". CNA Lifestyle. September 22, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 4, 2020. สืบค้นเมื่อ January 30, 2021.
  68. 블랙핑크 리사, 불가리 브랜드 앰버서더 발탁. Star MK (ภาษาเกาหลี). July 24, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 14, 2022. สืบค้นเมื่อ July 24, 2020.
  69. "Blackpink's Lisa is now an ambassador of this local brand". preen.ph. November 6, 2019. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 15, 2020. สืบค้นเมื่อ December 7, 2019.
  70. Socha, Miles (February 16, 2021). "Blackpink's Lisa Is on the Jury for ANDAM Fashion Prize: Exclusive". WWD (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 21, 2021. สืบค้นเมื่อ February 21, 2021.
  71. "Lisa Launches a Makeup Collection With MAC". Paper (ภาษาอังกฤษ). November 13, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 16, 2021. สืบค้นเมื่อ November 16, 2021.
  72. 블랙핑크 리사, 오늘(27일) 생일 맞이 한정판 포토북 출시..온라인 이미 매진. OSEN [ko] (ภาษาเกาหลี). March 27, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 13, 2020. สืบค้นเมื่อ May 21, 2020.
  73. Lee, Eachen (March 17, 2021). "Blackpink 最美攝影師 Lisa 再推攝影集!沒搶到《0327》的 Blink 這次必須預購!". harpersbazaar.com.tw (ภาษาจีนกลางสำเนียงไต้หวัน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 12, 2021. สืบค้นเมื่อ March 17, 2021.
  74. Kim, Ye-eun (2022-03-08). "BLACKPINK Lisa Is Dropping VOL.03 of Her Photography Book Series, '0327'". Hypebae. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 26, 2022. สืบค้นเมื่อ April 10, 2024.
  75. "LISA 0327 PHOTOBOOK VOL. 4". YG Select (ภาษาอังกฤษ). March 14, 2023. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 13, 2023. สืบค้นเมื่อ April 10, 2024.
  76. "LISA ขึ้นแท่น House Ambassador คนล่าสุดของ Louis Vuitton อย่างเป็นทางการ". เดอะสแตนดาร์ด. 2024-07-23.
  77. ซีนใหญ่! ลิซ่า ขึ้นปก Vanity Fair กระทบไหล่ซุป’ตาร์ฮอลลีวู้ด เซนดายา-นิโคล คิดแมน
  78. Staff, Billboard (2024-11-14). "See Lisa's Global Magazine Covers for Billboard". Billboard (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
  79. "Welcome to Lisa's World: Lisa is Billboard's First-Ever Global Cover Star | Billboard Canada". Billboard (ภาษาอังกฤษ).
  80. Asaree Thaitrakulpanich (September 17, 2019). "Lisa Blackpink Donates 100K Baht To Flood Victims". Khaosodenglish. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 4, 2019. สืบค้นเมื่อ October 2, 2019.
  81. "Blackpink's Lisa to help improve children's education in Thai hometown". The Korea Times (ภาษาอังกฤษ). September 16, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 16, 2021. สืบค้นเมื่อ September 16, 2021.
  82. "Global Superstar LISA Joins the 2024 Global Citizen Festival Line-up in NYC". Global Citizen (ภาษาอังกฤษ). 2024-07-09. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 9, 2024. สืบค้นเมื่อ 2024-07-09.
  83. 83.0 83.1 "[시청자가 찜한 TV] 돌아온 '진사'·'알쓸신잡' 역시 화제". Yonhap News (ภาษาเกาหลี). September 28, 2018. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 6, 2020. สืบค้นเมื่อ August 1, 2019.
  84. "[시청자가 찜한 TV] 돌아온 '진사'·'알쓸신잡' 역시 화제". Yonhap News (ภาษาเกาหลี). September 28, 2018. สืบค้นเมื่อ August 1, 2019.
  85. "[2018 MBC 방송연예대상] 연구원이 뽑아본 올해의 캐릭터!". Naver (ภาษาเกาหลี). December 27, 2018. สืบค้นเมื่อ August 1, 2019.
  86. "'유튜버'로 깜짝 변신한 블랙핑크 리사가 올린 첫번째 영상". Insight (ภาษาเกาหลี). November 6, 2018. สืบค้นเมื่อ July 5, 2019.
  87. "Lilifilm Official". YouTube. สืบค้นเมื่อ March 25, 2021.
  88. 88.0 88.1 "블랙핑크 리사, 中판 프듀 '청춘유니' 시즌2 새 멘토 출연 확정 [Oh! 차이나]". Osen (ภาษาเกาหลี). October 15, 2019. สืบค้นเมื่อ October 15, 2019.
  89. "블랙핑크 리사, 中 오디션 프로그램 '청춘유니3' 멘토 확정". DongA (ภาษาเกาหลี). 2021-01-08. สืบค้นเมื่อ 2021-01-27.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  90. Otterson, Joe (February 12, 2024). "Blackpink's Lisa Joins 'White Lotus' Season 3 (EXCLUSIVE)". Variety. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 13, 2024. สืบค้นเมื่อ February 12, 2024.
  91. Pakkee Tan (April 15, 2019). "BLACKPINK's Lisa is Now Officially the Most Followed K-Pop Idol on Instagram". E! News. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 15, 2019. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  92. 世界一有名なタイ女性リサに殺害予告で在韓タイ大使館も動く. KoreaWorldTimes (ภาษาญี่ปุ่น). 2020-05-11. สืบค้นเมื่อ 2020-05-27.
  93. Kevin Miller (April 10, 2021). "Lalisa Manoban Is The First K-pop Idol To Reach 50 Million Followers On Instagram". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 10, 2021. สืบค้นเมื่อ April 10, 2021.
  94. "BLACKPINK LISA Chosen as 'TOP 20 World's Most Admired Woman' by British Agency". YG Life. December 16, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 18, 2021. สืบค้นเมื่อ December 19, 2021.
  95. "นักวิจัย มช.ค้นพบ "บุหงาลลิษา" พืชดอกหอมชนิดใหม่ของโลก". ไทยพีบีเอส. 2023-04-11. สืบค้นเมื่อ 2023-04-11.
  96. Damthongdee, Anissara; และคณะ (April 10, 2023). "Molecular phylogenetic and morphological support for the recognition of Friesodielsia lalisae (Annonaceae), a new species from S. Thailand". Willdenowia. 53 (1): 45–55 – โดยทาง BioOne.
  97. 97.0 97.1 Grein, Paul (August 9, 2023). "BlackPink's Lisa, Freddie Mercury & More to Be Inducted Into Asian Hall of Fame". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 10, 2023. สืบค้นเมื่อ November 4, 2023.
  98. "Lalisa" (ภาษาเกาหลี). September 5–11, 2021. สืบค้นเมื่อ September 16, 2021.
  99. @BLACKPINK (August 25, 2021). "#LISA FIRST SINGLE ALBUM LALISA TEASER POSTER" (ทวีต). สืบค้นเมื่อ August 25, 2021 – โดยทาง ทวิตเตอร์.
  100. Lalisa Sales: 750,000 (CD) + 60,000 (Kit) + 35,866 (LP)
  101. "South Korean album certifications" (ภาษาเกาหลี). Korea Music Content Association (KMCA). สืบค้นเมื่อ August 9, 2023.
  102. Peaks on the Circle Digital Chart (formerly Gaon Digital Chart):
  103. Peaks on the ARIA Top 100 Singles Chart:
    • "Lalisa": "The ARIA Report: Week Commencing 20 September 2021". The ARIA Report. No. 1646. Australian Recording Industry Association. September 20, 2021. p. 4.
    • "Money": "Money". Australian Recording Industry Association. October 25, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 22, 2021. สืบค้นเมื่อ October 22, 2021.
    • "Rockstar": "The ARIA Report: Week Commencing 8 July 2024". The ARIA Report. No. 1792. Australian Recording Industry Association. July 8, 2024. p. 4.
    • "New Woman": "The ARIA Report: Week Commencing 26 August 2024". The ARIA Report. No. 1799. Australian Recording Industry Association. August 26, 2024. p. 4.
  104. "Lisa of Blackpink Chart History (Billboard Canadian Hot 100)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 27, 2024. สืบค้นเมื่อ October 28, 2024.
  105. "Discographie – Lisa [KR]" (ภาษาฝรั่งเศส). Hung Medien. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 12, 2024. สืบค้นเมื่อ September 12, 2024.
  106. Peaks on the RIM Charts:
  107. "Discography – Lisa [KR]". Hung Medien. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 28, 2024. สืบค้นเมื่อ September 5, 2024.
  108. Peaks on the RIAS Top Streaming Chart:
  109. 109.0 109.1 "Lisa| full Official Chart History" (ภาษาอังกฤษ). Official Charts Company. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 8, 2021. สืบค้นเมื่อ July 6, 2024.
  110. "Lisa of Blackpink Chart History (Billboard Hot 100)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 27, 2024. สืบค้นเมื่อ August 27, 2024.
  111. "Lisa of Blackpink Chart History (Billboard Global 200)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 27, 2024. สืบค้นเมื่อ October 29, 2024.
  112. McIntyre, Hugh (September 20, 2021). "Blackpink's Lisa Scores Two Simultaneous Top 10 Hits On Billboard's Sales Chart". Forbes (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 21, 2021. สืบค้นเมื่อ September 21, 2021.
  113. Gaon Download Chart:
    • "2021년 43주차 Download Chart" (ภาษาเกาหลี). Gaon Music Chart. October 17–23, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 11, 2018. สืบค้นเมื่อ October 28, 2021.
  114. "Official Singles Downloads Chart Top 100". Official Charts Company. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 14, 2022. สืบค้นเมื่อ October 30, 2021.
  115. 115.0 115.1 "Lisa of Blackpink Chart History (Bubbling Under Hot 100)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 29, 2024. สืบค้นเมื่อ October 28, 2024.
  116. McIntyre, Hugh (November 1, 2021). "Blackpink's Lisa Ties BTS's RM For The Second-Most Bestselling Songs In The U.S. Among K-Pop Solo Stars". Forbes (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 1, 2021. สืบค้นเมื่อ November 1, 2021.
  117. Frankenburg, Eric (November 4, 2021). "New Around the World: DJ Snake, Ozuna, Lisa & Megan Thee Stallion Soar In With 'SG'". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 5, 2021. สืบค้นเมื่อ November 4, 2021.
  118. "French single certifications – Lisa of Blackpink – SG" (ภาษาฝรั่งเศส). Syndicat National de l'Édition Phonographique. สืบค้นเมื่อ July 20, 2022.
  119. Circle Download Chart (formerly Gaon Download Chart):
  120. "Money" US Sales:
  121. Trust, Gary (October 18, 2021). "The Kid Laroi & Justin Bieber's 'Stay' Keeps Atop Global Charts, Lisa's 'Money' Hits Top 10". Billboard (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 18, 2021. สืบค้นเมื่อ October 18, 2021.
  122. "Portuguese single certifications – Lisa – Money" (PDF) (ภาษาโปรตุเกส). Associação Fonográfica Portuguesa. สืบค้นเมื่อ July 20, 2022.
  123. "British single certifications – Lisa – Money". British Phonographic Industry. สืบค้นเมื่อ August 9, 2024.
  124. "French single certifications – Lisa – Money" (ภาษาฝรั่งเศส). Syndicat National de l'Édition Phonographique. สืบค้นเมื่อ July 20, 2023.
  125. McIntyre, Hugh (July 9, 2024). "Blackpink Singer Lisa Scores The Biggest Hit Of Her Career In America". Forbes (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 10, 2024. สืบค้นเมื่อ July 9, 2024.
  126. Trust, Gary (July 8, 2024). "Lisa Earns Her First Billboard Global Excl. U.S. No. 1 With Debut of 'Rockstar'". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 8, 2024. สืบค้นเมื่อ July 9, 2024.
  127. Trust, Gary (August 26, 2024). "Billie Eilish's 'Birds of a Feather' Flies High Atop Global Charts for Third Week". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 26, 2024. สืบค้นเมื่อ August 26, 2024.
  128. Peaks on the Circle Digital Chart (formerly Gaon Digital Chart):
    • "Shoong!" (ภาษาเกาหลี). May 6, 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 11, 2023. สืบค้นเมื่อ May 11, 2023.
  129. "Taeyang Chart History (South Korea Songs)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 25, 2023. สืบค้นเมื่อ May 10, 2023.
  130. Peaks on the Single Top 40:
    • "Shoong!". April 21–27, 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 6, 2023. สืบค้นเมื่อ May 5, 2023.
  131. "Taeyang Chart History (Malaysia Songs)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 24, 2023. สืบค้นเมื่อ May 9, 2022.
  132. "NZ Hot Singles Chart". Recorded Music NZ. May 8, 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 7, 2023. สืบค้นเมื่อ May 6, 2023.
  133. "RIAS Top Charts Week 18 (28 Apr - 4 May 2023)". RIAS. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 9, 2023. สืบค้นเมื่อ May 9, 2023.
  134. "Taeyang Chart History (Taiwan Songs)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 24, 2023. สืบค้นเมื่อ May 9, 2022.
  135. "Taeyang Chart History (World Digital Song Sales)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 9, 2023. สืบค้นเมื่อ May 9, 2023.
  136. Peaks on the Billboard Vietnam Hot 100:
    • "Shoong!". Billboard Việt Nam (ภาษาเวียดนาม). May 4, 2023. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 5, 2023. สืบค้นเมื่อ May 4, 2023.
  137. "Taeyang Chart History (Global 200)". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 9, 2023. สืบค้นเมื่อ May 9, 2023.
  138. "DJ Snake, Ozuna, Megan Thee Stallion, LISA - SG / Credits". DJ Snake Music, Interscope. October 22, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 22, 2021. สืบค้นเมื่อ October 22, 2021 – โดยทาง Tidal.
  139. "Credits / Rockstar / LISA". June 27, 2024. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 28, 2024. สืบค้นเมื่อ June 27, 2024 – โดยทาง Tidal.
  140. "Credits / New Woman (feat. ROSALÍA) / LISA". August 15, 2024. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 16, 2024. สืบค้นเมื่อ August 15, 2024 – โดยทาง Tidal.
  141. Mamo, Heran (September 10, 2021). "Blackpink's Lisa's Solo Debut 'Lalisa' Is Here: Stream It Now". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 25, 2021. สืบค้นเมื่อ September 25, 2021.
  142. Hussey, Allison (October 22, 2021). "DJ Snake, Megan Thee Stallion, Ozuna, and Blackpink's Lisa Share Video for New Song "SG": Watch". Pitchfork. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 22, 2021. สืบค้นเมื่อ October 22, 2021.
  143. LLOUD Official (2024-06-27). LISA - ROCKSTAR (Official Music Video). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 28, 2024. สืบค้นเมื่อ 2024-06-28 – โดยทาง YouTube.
  144. LLOUD Official (2024-08-15). LISA - NEW WOMAN feat. Rosalía (Official Music Video). สืบค้นเมื่อ 2024-08-16 – โดยทาง YouTube.
  145. Ji Min-kyung (February 11, 2022). "YG, 트레저 신곡 MV에 5억 투입.."역대급 제작비"" [YG Invests 500 million won in M/V For Treasure's New Song... "Record-breaking Production Cost"]. Osen (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 27, 2022. สืบค้นเมื่อ August 21, 2022.
  146. Ziwei, Puah (April 25, 2023). "Watch Taeyang's music video for 'Shoong!' featuring BLACKPINK's Lisa". NME (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 25, 2023. สืบค้นเมื่อ April 25, 2023.
  147. LLOUD Official (October 8, 2024). LISA - MOONLIT FLOOR (Official Performance Video). สืบค้นเมื่อ October 8, 2024 – โดยทาง YouTube.
  148. Jung Hee-yeon (July 21, 2017). "[TV체크] 제시카-블랙핑크 리사-양미라가 여름을 즐기는 법" [[TV Check] How Jessica - Blackpink's Lisa - Yang Mira Enjoys Summer]. Sports Dongha (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 21, 2022. สืบค้นเมื่อ August 21, 2022.
  149. "블랙핑크 리사, 中 서바이벌 '청춘유니' 시즌3 멘토 출연 확정(공식)". Newsen (ภาษาเกาหลี). January 7, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 8, 2021. สืบค้นเมื่อ January 7, 2021.
  150. "First Look The White Lotus 3 Tampilkan Lisa BLACKPINK Jadi Staf Hotel" selengkapnya di sini". CNN Indonesia (ภาษาอินโดนีเซีย). 11 November 2024.
  151. "AAA 인기상 후보100 사전투표 - 가수" [AAA Popularity Award Candidate 100 Advance Voting - Singer]. Star News (ภาษาเกาหลี). September 5, 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 11, 2023. สืบค้นเมื่อ September 11, 2023.
  152. AAA 2024: 인기상 [여자 가수] [AAA 2024: Popularity Award [Female Singer]]. Asia Artist Awards (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 18, 2024. สืบค้นเมื่อ October 17, 2024.
  153. "2020亚洲流行音乐大奖结果出炉 林俊杰获5奖成最大赢家". VCT News (ภาษาจีน). December 28, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 8, 2021. สืบค้นเมื่อ January 7, 2021.
  154. "亚洲流行音乐大奖2021年度获奖名单揭晓" [Asian Pop Music Awards 2021 winners announced]. Phoenix New Media (ภาษาจีน). 28 December 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 May 2022.
  155. "【APMA 2021】亚洲流行音乐大奖2021年度入围名单" [[APMA 2021] Asian Pop Music Awards 2021 shortlist]. Weibo (ภาษาจีน). November 30, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 30, 2021. สืบค้นเมื่อ November 30, 2021.
  156. "BRAVO-Otto-Siegerin 2021 Newcomer*in national/international" [BRAVO Otto winner 2021 Newcomer National/International] (ภาษาเยอรมัน). Bravo Otto. February 2, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 2, 2022. สืบค้นเมื่อ February 2, 2022.
  157. "팬앤스타 초이스 개인" [Fan N Star Choice Award – Individual]. The Fact Music Awards (ภาษาเกาหลี). August 9, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 10, 2021. สืบค้นเมื่อ August 9, 2021.
  158. Yoon, Ki-baek (January 27, 2022). "BTS 8관왕·아이유 5관왕… 가온차트 최고의 별 [종합]" [BTS 8 wins, IU 5 wins...Gaon Chart's Best Star [Overall]] (ภาษาเกาหลี). E Daily. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 27, 2022. สืบค้นเมื่อ January 27, 2022 – โดยทาง Naver.
  159. "2021한터뮤직어워즈: 아티스트상 Female Solo TOP 3" [2021 Hanteo Music Awards: Artist Award Female Solo TOP 3]. WhosFan (ภาษาเกาหลี). December 27, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 28, 2021. สืบค้นเมื่อ December 28, 2021.
  160. "2021한터뮤직어워즈: 초동기록상 TOP 10" [2021 Hanteo Music Awards: Initial Chodong Record Award TOP 10]. WhosFan (ภาษาเกาหลี). December 20, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 20, 2021. สืบค้นเมื่อ December 20, 2021.
  161. "Sanook x JOOX Thailand Music Awards 2020". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 18, 2020. สืบค้นเมื่อ February 14, 2020.
  162. Three Man Down-นนท์ ธนนท์ ฮอตทั่วไทย! คว้ารางวัลใหญ่งาน JTMA 2022 [Three Man Down-Non Thanon is hot all over Thailand! Wins Grand Prize at JTMA 2022]. Sanook Entertainment News. April 5, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 5, 2022. สืบค้นเมื่อ April 5, 2022.
  163. JOOX Thailand Music Awards 2022 เปิดลิสต์เข้าชิงสุดยอดรางวัลดนตรีแห่งปี 12 สาขา [JOOX Thailand Music Awards 2022 opens a list of nominations for the best music awards of the year in 12 categories]. Sanook Entertainment News. March 7, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 7, 2022. สืบค้นเมื่อ March 7, 2022.
  164. Kang, Mi-hwa (December 17, 2019). [영상M] 오마이걸, 2020년 기대되는 '여자아이돌' (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 17, 2019. สืบค้นเมื่อ December 17, 2019.
  165. "2022 대한민국 퍼스트브랜드 대상 소비자 조사" [2022 Consumer Survey for Korea's First Brands]. Korea First Brands (ภาษาเกาหลี). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 1, 2021. สืบค้นเมื่อ November 3, 2021.
  166. Lee Jae-hoon (December 11, 2021). "방탄소년단, 불참에도 '2021 MAMA' 8관왕...4개 대상 싹쓸이(종합)" [BTS wins 8 trophies at '2021 MAMA' despite not attending...Sweep all 4 targets (Comprehensive)] (ภาษาเกาหลี). Newsis. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 11, 2021. สืบค้นเมื่อ December 11, 2021 – โดยทาง Naver.
  167. 167.0 167.1 167.2 "2021 MAMA Nominees – Nominees for 2021 MAMA". Mwave (ภาษาอังกฤษ). Mnet Asian Music Awards. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 22, 2021. สืบค้นเมื่อ November 4, 2021.
  168. Chin, Carmen (November 3, 2021). "BTS, IU and more lead the nominations for the 2021 Mnet Asian Music Awards". NME. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 4, 2021. สืบค้นเมื่อ November 3, 2021.
  169. "Here's how you can vote for your TikTok Favorite Moment at the 2021 Mnet Asian Music Awards – BTS, aespa, TWICE, ITZY, TXT, SEVENTEEN, and more". Bandwagon Asia. November 25, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 25, 2021. สืบค้นเมื่อ November 25, 2021.
  170. Grein, Paul (October 20, 2021). "Justin Bieber Leads 2021 MTV EMA Nominations". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 20, 2021. สืบค้นเมื่อ October 20, 2021.
  171. Grein, Paul (2022-11-13). "Taylor Swift Is Top Winner at 2022 MTV EMAs: Full Winners List". Billboard (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
  172. Saunders, Angel (November 10, 2024). "MTV EMAs 2024: See the Complete Winners List!". People. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 11, 2024. สืบค้นเมื่อ November 10, 2024.
  173. Bourne, Dianne (October 8, 2024). "MTV EMA nominations announced for Manchester with Taylor Swift, Ariana Grande, Sabrina Carpenter leading the way". Manchester Evening News (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 8, 2024. สืบค้นเมื่อ October 8, 2024.
  174. "MTV MIAW 2022: ¿Cómo votar y quiénes son los favoritos de este año?; horario y cómo ver en vivo". Marca (ภาษาสเปน). June 6, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 8, 2022. สืบค้นเมื่อ June 6, 2022.
  175. Ortiz, Viviana (July 3, 2023). "Wendy Guevara medirá su popularidad con Javier Ibarreche, IBAI y Chingu Amiga" [Wendy Guevara will measure her popularity with Javier Ibarreche, IBAI and Chingu Amiga]. Publimetro (ภาษาสเปนแบบเม็กซิกัน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ July 3, 2023. สืบค้นเมื่อ July 3, 2023.
  176. Panaligan, EJ; William, Earl (August 28, 2022). "MTV VMAs 2022: Taylor Swift Wins Video of the Year, Plus Full Winners List". Variety. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 29, 2022. สืบค้นเมื่อ August 28, 2022.
  177. Horowitz, Steven J. (September 12, 2024). "Taylor Swift, Chappell Roan and Megan Thee Stallion Win Big at MTV Video Music Awards, Plus Full List of Winners". Variety. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 12, 2024. สืบค้นเมื่อ September 12, 2024.
  178. Willman, Chris (August 6, 2024). "Taylor Swift Leads MTV VMAs Nominations With 10, as Post Malone, Sabrina Carpenter, Ariana Grande and Eminem Also Get a Big Look". Variety. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 6, 2024. สืบค้นเมื่อ August 6, 2024.
  179. "Nominees revealed as MYX Music Awards returns". ABS-CBN News (ภาษาอังกฤษ). September 27, 2024. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 27, 2024. สืบค้นเมื่อ September 27, 2024.
  180. "The People Awards 2022 "ลิซ่า Blackpink" รับรางวัล 1 ใน 10 บุคคลแห่งปี". ฐานเศรษฐกิจ. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2021.
  181. Calle, Tommy (January 23, 2023). "Sebastián Yatra lidera nominaciones a Premio Lo Nuestro seguido de Bad Bunny, Becky G y Grupo Firme". Los Angeles Times (ภาษาสเปน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 23, 2023. สืบค้นเมื่อ January 23, 2023.
  182. "The 31st Seoul Music Awards". Seoul Music Awards. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 4, 2021. สืบค้นเมื่อ December 4, 2021.
  183. "ทีมถ้ำหลวง-ลิซ่า คว้ารางวัล THE STANDARD PERSON OF THE YEAR 2018 คนไทยผู้สร้างปรากฏการณ์แห่งปี". เดอะสแตนดาร์ด. สืบค้นเมื่อ May 18, 2019.
  184. "อเล็กซ์ เรนเดลล์ – ลิซ่า BLACKPINK คว้ารางวัล THE STANDARD Person of the Year 2019". เดอะสแตนดาร์ด. December 19, 2019. สืบค้นเมื่อ December 19, 2019.
  185. "เคียงข้างลิซ่า-แบมแบม 3 นักกีฬาไทย มีชื่อรับรางวัลเยาวชนต้นแบบ สร้างแรงบันดาลใจ". ไทยรัฐ. March 15, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 20, 2021. สืบค้นเมื่อ April 4, 2021.
  186. "UK Music Video Awards 2024: Nominations Revealed". Original Rock. September 26, 2024. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 26, 2024. สืบค้นเมื่อ September 26, 2024.
  187. "微博星耀盛典". Weibo (ภาษาจีน). May 20, 2021. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 20, 2021. สืบค้นเมื่อ May 20, 2021.
  188. "Lisa BLACKPINK ได้รับรางวัลวัฒนคุณาธรกิตติมศักดิ์ 'ผู้นำพลังศรัทธาเสริมคุณค่าวัฒนธรรมไทย' จากกระทรวงวัฒนธรรม". เดอะสแตนดาร์ด. 28 กันยายน 2023. สืบค้นเมื่อ 15 ตุลาคม 2023.
  189. ""ลิซ่า" ได้รับคัดเลือกเป็น ลูกกตัญญู ประจำปี 2567 จากสภาสังคมสงเคราะห์ฯ". ทีเอ็นเอ็น. 2024-07-09. สืบค้นเมื่อ 2024-07-29.
  190. "From Mutya to Beyoncé: who is the best girl band member of all time?". The Guardian (ภาษาอังกฤษ). 2019-10-12. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ June 12, 2021. สืบค้นเมื่อ 2022-05-15.
  191. Sun, Rebecca (May 1, 2018). "More Selected to Inaugural A100 List of Influential Asian Americans". Billboard. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 3, 2018. สืบค้นเมื่อ August 16, 2019.
  192. Ramos, Dino-Ray (May 1, 2019). "Awkwafina, John M. Chu, Sandra Oh, And Hasan Minhaj Among Those Honored On Gold House's A100 List Of Most Influential Asians". Deadline. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 1, 2019. สืบค้นเมื่อ February 27, 2010.
  193. Tangcay, Jazz (May 2, 2022). "Bowen Yang, Mindy Kaling, Blackpink, Olivia Rodrigo and More Honored on Gold House's 2022 A100 List". Variety. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 2, 2022. สืบค้นเมื่อ May 2, 2022.
  194. Punt, Dominic (October 8, 2021). "Blackpink member Lisa begins solo career by smashing YouTube record". Guinness World Records. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ October 8, 2021. สืบค้นเมื่อ October 8, 2021.
  195. Punt, Dominic (January 24, 2023). "BLACKPINK's Lisa sets three more records as solo career flourishes". Guinness World Records. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ January 24, 2023. สืบค้นเมื่อ January 24, 2023.
  196. "Fastest solo K-pop artist to reach 1 billion streams on Spotify (female)". Guinness World Records. October 26, 2022. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 5, 2023. สืบค้นเมื่อ May 5, 2023.
  197. "First album by a solo K-pop artist to reach 1 billion streams on Spotify". Guinness World Records. April 28, 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 5, 2023. สืบค้นเมื่อ May 5, 2023.
  198. Newman, Vicki (September 27, 2023). "BLACKPINK's Lisa makes history as "MONEY" surpasses ONE BILLION Spotify streams". Guinness World Records. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 27, 2023. สืบค้นเมื่อ September 27, 2023.
  199. Mier, Tomás (2024-06-18). "Blackpink's Lisa Announces Solo Single 'Rockstar'". Rolling Stone (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
  200. Suleiman, Farouq; Rantala, Hanna (November 22, 2023). "K-Pop band BLACKPINK receive honorary MBEs from Britain's King Charles". Reuters. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 November 2023. สืบค้นเมื่อ November 22, 2023.

แหล่งข้อมูลอื่น