พระศิวะ

พระศิวะ (/ˈʃɪvə/; สันสกฤต: शिव, อักษรโรมัน: Śiva, แปลตรงตัว 'ผู้เป็นมงคลยิ่ง' [ɕɪʋɐ]) หรือ มหาเทพ (/məˈhɑː ˈdeɪvə/; สันสกฤต: महादेव:, อักษรโรมัน: Mahādevaḥ, แปลตรงตัว 'เทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่, มหาเทพ' [mɐɦaːd̪eːʋɐ]), หรือ หระ คนไทยนิยมเรียกพระองค์ว่า พระอิศวร เป็นเทพเจ้าฮินดูองค์สำคัญ ถือเป็นพระเป็นเจ้าสูงสุดในคติของลัทธิไศวะ

พระศิวะ
พลังงานสูงสุด, การทำสมาธิ, ศิลปะวิทยาการ, โยคะ, กาลเวลา, การทำลาย, นาฏกรรม, เทวะแห่งเทวะ, เทพผู้ทรงทำลายล้างปีศาจ
ส่วนหนึ่งของ พระตรีมูรติ
พระศิวะปางขัดสมาธิ ที่บังกาลอร์
ชื่ออื่น	มเหศะ, ศังกร, พลนาถ, นีลกัณฑ์ , มหาเทพ, ภูเตศวร
ชื่อในอักษรเทวนาครี	शिव
ชื่อในการทับศัพท์ภาษาสันสกฤต	Śiva
ส่วนเกี่ยวข้อง	ปรพรหมัน (ไศวะ), ตรีมูรติ, ปรมาตมัน, อิศวร พระรุทร,พระสทาศิวะ, พระปรเมศวร, พระปศุปติ, ชโยติรลึงค์, พระไภรวะ, ศิวนาฏราช
ที่ประทับ	เขาไกรลาศ, ที่เผาศพ
มนตร์	โอม นมัส ศิวายะ Om Namah Shivaya
อาวุธ	ปาศุปตาสตระ, ตรีศูล, ขวานปรศุ, ธนูปินากะ
สัญลักษณ์	ศิวลึงค์, ตรีศูล, จันทร์เสี้ยว, บัณเฑาะว์, มุขลึงค์, ดวงตาที่สาม, วาสุกรี
วัน	วันจันทร์
พาหนะ	โคนนทิ
เทศกาล	ศราวณะ, มหาศิวราตรี, การติกปูรณิมา, ไภรวาษฏมี
ข้อมูลส่วนบุคคล
คู่ครอง	พระปารวตี/พระสตี
บุตร - ธิดา	พระพิฆเนศ, พระขันธกุมาร, อโศกสุนทรี ตามความเชื่อพื้นเมือง:พระสวามีอัยยัปปัน พระแม่มนสาเทวี(บุตรบุญธรรม)
พี่น้อง	พระสุรัสวดี

ในบรรดาตรีมูรติ (เทพเจ้าสูงสุดสามองค์ อีกสององค์คือพระพรหมและพระวิษณุ) ถือกันว่าพระศิวะเป็น "ผู้ทำลาย" ในขณะที่ตามคติไศวะถือว่าพระศิวะเป็นพระเป็นเจ้าสูงสุด ผู้สร้าง ผู้พิทักษ์ และผู้เปลี่ยนถ่ายจักรวาล ในคติลัทธิศักติถือว่าเทวีและอำนาจสูงสุดของศักติประดุจเป็นคู่ของพระศิวะ พระศิวะยังเป็นหนึ่งในห้าเทพเจ้าองค์สำคัญของปัญจายตนบูชาในคติสมารตะของศาสนาฮินดู

พระศิวะทรงมีหลายปาง ตั้งแต่เมตตาถึงน่ากลัว ในปางเมตตา ทรงมีลักษณะเป็นโยคีผู้ถือพรตนิยมประทับอยู่บนเขาไกรลาศ และในฐานะผู้ดูแลที่ประทับของพระปารวตีและบุตรทั้งสอง คือพระคเณศและพระขันธกุมาร ส่วนในปางดุร้าย ทรงมีลักษณะน่ายำเกรง ต่อสู้และกำจัดอสูร นอกจากนี้ยังมีรูปปางในฐานะอาทิโยคีศิวะ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งโยคะ, การทำสมาธิ และศิลปวิทยาการ

ประติมานวิทยาของพระศิวะประกอบด้วยงูใหญ่พันรอบพระศอ, ประดับเศียรด้วยจันทร์เสี้ยว, มีแม่น้ำคงคาอันศักดิ์สิทธิ์ไหลผ่านออกจากพระเกศา, มีตาที่สามบนพระนลาฏ ในพระหัตถ์อาจทรงตรีศูลและกลองทมรุ นอกจากนี้ยังนิยมบูชาพระศิวะในรูปศิวลึงค์เป็นรูปไม่คล้ายมนุษย์แทนพระองค์

พระศิวะมีที่มาก่อนสมัยพระเวท และพัฒนาโดยผสมผสานระหว่างเทพเจ้ายุคก่อนพระเวท นอกพระเวท และเทพเจ้าในพระเวท เข้าด้วยกัน (เช่น พระรุทร ซึ่งเป็นเทพเจ้าพระเวท) จนกลายมาเป็นเทพเจ้าองค์สำคัญเดี่ยว ๆ พระองค์เดียวนี้ พระศิวะได้รับการบูชาทั่วไปในศาสนาฮินดูทุกธรรมเนียม ในทั้งอินเดีย, เนปาล, ศรีลังกา และ อินโดนีเซีย (โดยเฉพาะในเกาะชวาและบาหลี)

อ้างอิง

บรรณานุกรม

• Chinmayananda, Swami (2002). Vishnusahasranama (ภาษาอังกฤษ). Central Chinmaya Mission Trust. ISBN 978-81-7597-245-2.
• Dutt, Manmatha Nath (1905). A Prose English Translation of the Mahabharata: (translated Literally from the Original Sanskrit Text).. Anushasana Parva, Volume 13. Beadon Street, Calcutta: Dass, Elysium Press.
• Ganguli, Kisari Mohan (2004). Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa. Munshirm Manoharlal Pub Pvt. ISBN 81-215-0593-3.
• Śrī Viṣṇu sahasranāma : with text, transliteration, translation and commentary of Śrī Śaṅkarācārya. Mylapore, Madras: Sri Ramakrishna Math. 1986. ISBN 978-81-7120-420-5.

• Anthony, David W. (2007). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World (ภาษาอังกฤษ). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05887-0.
• Apte, Vaman Shivram (1965). The Practical Sanskrit Dictionary (Fourth revised and enlarged ed.). Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 81-208-0567-4.
• Sāyaṇa (2001). Arya, Ravi Prakash; Joshi, K. L. (บ.ก.). Ṛgveda Saṃhitā: Sanskrit Text, English Translation. แปลโดย Horace Hayman Wilson (2 ed.). Delhi: Parimal Publications. ISBN 81-7110-140-2. (Set of four volumes). Parimal Sanskrit Series No. 45; reprint ed. 2003. ISBN 81-7020-070-9.
• Beckwith, Christopher I. (2009). Empires of the Silk Road. Princeton University Press.
• Berreman, Gerald Duane (1963). Hindus of the Himalayas (ภาษาอังกฤษ). University of California Press.
• Blurton, T. Richard (1993). Hindu Art. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-39189-5.
• Bongard-Levin, Grigoriĭ Maksimovich (1985). Ancient Indian Civilization. Arnold-Heinemann.
• Boon, James A. (1977). The Anthropological Romance of Bali 1597–1972. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-21398-1.
• Brown, Cheever Mackenzie (1998). The Devi Gita: The Song of the Goddess: A Translation, Annotation, and Commentary. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-3939-5.
• Chakravarti, Mahadev (1986). The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages (Second Revised ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0053-2.
• Sitansu S. Chakravarti (1991). Hinduism, a Way of Life. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0899-7.
• Suresh Chandra (1998). Encyclopaedia of Hindu Gods and Goddesses. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-039-9.
• Chatterji, J.C. (1986). Kashmir Shaivism. Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 81-7625-427-4.
• Chidbhavananda, Swami (1997). Siva Sahasranama Stotram: With Navavali, Introduction, and English Rendering. Sri Ramakrishna Tapovanam. ISBN 81-208-0567-4. (Third edition). The version provided by Chidbhavananda is from chapter 17 of the Anuśāsana Parva of the Mahābharata.
• Coburn, Thomas B. (1991). Encountering the Goddess: A translation of the Devi-Mahatmya and a Study of Its Interpretation. State University of New York Press. ISBN 0-7914-0446-3.
• Coburn, Thomas B. (2002). Devī Māhātmya, The Crystallization of the Goddess Tradition. South Asia Books. ISBN 81-208-0557-7.
• Courtright, Paul B. (1985). Gaṇeśa: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-505742-2.
• Cush, Denise; Robinson, Catherine A.; York, Michael (2008). Encyclopedia of Hinduism. Routledge. ISBN 978-0-7007-1267-0.
• Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. ISBN 978-0-14-341421-6.
• Davidson, Ronald M. (2004). Indian Esoteric Buddhism: Social History of the Tantric Movement. Motilal Banarsidass.
• Davis, Richard H. (1992). Ritual in an Oscillating Universe: Worshipping Śiva in Medieval India. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-07386-6.
• Debnath, Sailen (2009). The Meanings of Hindu Gods, Goddesses and Myths. New Delhi: Rupa & Co. ISBN 978-81-291-1481-5.
• Deussen, Paul (1997). Sixty Upanishads of the Veda. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1467-7.
• Flood, Gavin (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-43878-0.
• Flood, Gavin (2003). "The Śaiva Traditions". ใน Flood, Gavin (บ.ก.). The Blackwell Companion to Hinduism. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 1-4051-3251-5.
• Frawley, David. 2015. Shiva: the lord of yoga. Twin Lakes, WI : Lotus Press.
• Fuller, Christopher John (2004). The Camphor Flame: Popular Hinduism and society in India. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12048-5.
• Ghose, Rajeshwari (1966). Saivism in Indonesia During the Hindu-Javanese Period (ภาษาอังกฤษ). University of Hong Kong.
• Goldberg, Ellen (2002). The Lord Who is Half Woman: Ardhanārīśvara in Indian and Feminist Perspective. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 0-7914-5326-X.
• Gonda, Jan (1969). "The Hindu Trinity". Anthropos. 63–4 (1–2): 212–226. ISSN 0257-9774. JSTOR 40457085.
• Gonda, Jan (1975). Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions. BRILL Academic. ISBN 90-04-04330-6.
• Granoff, Phyllis (2003). "Mahakala's Journey: from Gana to God". Rivista degli studi orientali. 77 (Fasc. 1/4): 95–114. JSTOR 41913237.
• Griffith, T. H. (1973). The Hymns of the Ṛgveda (New Revised ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0046-X.
• Gupta, Shakti M. (1988). Karttikeya: The Son of Shiva. Bombay: Somaiya Publications Pvt. ISBN 81-7039-186-5.
• Hiriyanna, M. (2000). The Essentials of Indian Philosophy. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1330-4.
• Hopkins, E. Washburn (1969). Epic Mythology. New York: Biblo and Tannen. Originally published in 1915.
• Hume, Robert (1921). "Shvetashvatara Upanishad". The Thirteen Principal Upanishads. Oxford University Press.
• Issitt, Micah Lee; Main, Carlyn (2014). Hidden Religion: The Greatest Mysteries and Symbols of the World's Religious Beliefs. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-478-0.
• Jansen, Eva Rudy (1993). The Book of Hindu Imagery. Havelte, Holland: Binkey Kok Publications BV. ISBN 90-74597-07-6.
• Javid, Ali (January 2008). World Heritage Monuments and Related Edifices in India. Algora Publishing. ISBN 978-0-87586-484-6.
• Jones, Constance; Ryan, James D. (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase. ISBN 978-0-8160-7564-5.
• Keay, John (2000). India: A History. New York, USA: Grove Press. ISBN 0-8021-3797-0.
• Kenoyer, Jonathan Mark (1998). Ancient Cities of the Indus Valley Civilization. Karachi: Oxford University Press.
• Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition. University of California Press. ISBN 978-0-520-90883-3.
  • Kinsley, David (1998). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition (ภาษาอังกฤษ). Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-0394-7.
• Klostermaier, Klaus K. (1984). Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 978-0-88920-158-3.
• Klostermaier, Klaus K. (2007). A Survey of Hinduism, 3rd Edition. State University of University Press. ISBN 978-0-7914-7082-4.
• Kramrisch, Stella (1981). Manifestations of Shiva (ภาษาอังกฤษ). Philadelphia Museum of Art. ISBN 978-0-87633-039-5.
• Kramrisch, Stella (1994a). The Presence of Śiva. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-01930-4.
• Kunst, Arnold (June 1968). "Some notes on the interpretation of the Ṥvetāṥvatara Upaniṣad". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 31 (2): 309–314. doi:10.1017/S0041977X00146531. S2CID 179086253.
• Lochtefeld, James (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1 & 2. Rosen Publishing. ISBN 978-0-8239-3179-8.
• Long, Bruce (1982). Guy Richard Welbon and Glenn E. Yocum (บ.ก.). Religious Festivals in South India and Sri Lanka (Chapter: "Mahāśivaratri: the Saiva festival of repentance"). Manohar.
• Macdonell, Arthur Anthony (1996). A Practical Sanskrit Dictionary. New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers. ISBN 81-215-0715-4.
• Mahony, William K. (1998). The Artful Universe: An Introduction to the Vedic Religious Imagination. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-3579-3.
• Mallinson, James (2007). The Shiva Samhita, A critical edition and English translation by James Mallinson. Woodstock, NY: YogVidya. ISBN 978-0-9716466-5-0.
• Marchand, Peter (2007). The Yoga of Truth: Jnana: The Ancient Path of Silent Knowledge. Rochester, VT: Destiny Books. ISBN 978-1-59477-165-1.
• Marshall, John (1996). Mohenjo-Daro and the Indus Civilization. Asian Educational Services; Facsimile of 1931 ed edition. ISBN 81-206-1179-9.
• Mate, M. S. (1988). Temples and Legends of Maharashtra. Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan.
• Mathpal, Yashodhar (1984). Prehistoric Rock Paintings of Bhimbetka, Central India. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-193-5.
• McDaniel, June (9 July 2004). Offering Flowers, Feeding Skulls : Popular Goddess Worship in West Bengal: Popular Goddess Worship in West Bengal. Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-534713-5.
• Michaels, Axel (2004). Hinduism: Past and Present. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08952-2.
• Nath, Vijay (March–April 2001). "From 'Brahmanism' to 'Hinduism': Negotiating the Myth of the Great Tradition". Social Scientist. 29 (3/4): 19–50. doi:10.2307/3518337. JSTOR 3518337.
• Neumayer, Erwin (2013). Prehistoric Rock Art of India. OUP India. ISBN 978-0-19-806098-7. สืบค้นเมื่อ 1 March 2017.
• Owen, Lisa (2012). Carving Devotion in the Jain Caves at Ellora. BRILL Academic. ISBN 978-90-04-20629-8.
• Parmeshwaranand, Swami (2004). Encyclopaedia of the Śaivism, in three volumes. New Delhi: Sarup & Sons. ISBN 81-7625-427-4.
• Pintchman, Tracy (2015). The Rise of the Goddess in the Hindu Tradition. State University of New York Press. ISBN 978-1-4384-1618-2.
• Pintchman, Tracy (2014). Seeking Mahadevi: Constructing the Identities of the Hindu Great Goddess. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-9049-5.
• Powell, Robert (15 April 2016). Himalayan Drawings (ภาษาอังกฤษ). Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-70909-1.
• Prentiss, Karen Pechilis (2000). The Embodiment of Bhakti. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-535190-3.
• Rajarajan, R.K.K. (1996). "Vṛṣabhavāhanamūrti in Literature and Art". Annali del Istituto Orientale, Naples. 56 (3): 305–10.
• Rocher, Ludo (1986). The Puranas. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-02522-5.
• Rosen, Steven; Schweig, Graham M. (2006). Essential Hinduism. Greenwood Publishing Group.
• Sadasivan, S. N. (2000). A Social History of India. APH Publishing. ISBN 978-81-7648-170-0.
• Radhakrishnan, Sarvapalli (1953), The Principal Upanishads, New Delhi: HarperCollins Publishers India (1994 Reprint), ISBN 81-7223-124-5
• Sastri, A Mahadeva (1898). Amritabindu and Kaivalya Upanishads with Commentaries. Thomson & Co.
• Sarup, Lakshman (1998) [1927]. The Nighaṇṭu and The Nirukta. Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-1381-2.
• Scharf, Peter M. (1996). The Denotation of Generic Terms in Ancient Indian Philosophy: Grammar, Nyāya, and Mīmāṃsā. American Philosophical Society. ISBN 978-0-87169-863-6.
• Sharma, Arvind (2000). Classical Hindu Thought: An Introduction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-564441-8.
• Sharma, Ram Karan (1988). Elements of Poetry in the Mahābhārata (Second ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0544-5.
• Sharma, Debabrata Sen (1990). The philosophy of sādhanā : with special reference to the Trika philosophy of Kashmir. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-0347-1.
• Sharma, Ram Karan (1996). Śivasahasranāmāṣṭakam: Eight Collections of Hymns Containing One Thousand and Eight Names of Śiva. Delhi: Nag Publishers. ISBN 81-7081-350-6. This work compares eight versions of the Śivasahasranāmāstotra with comparative analysis and Śivasahasranāmākoṣa (A Dictionary of Names). The text of the eight versions is given in Sanskrit.
• Singh, S. P. (1989). "Rgvedic Base of the Pasupati Seal of Mohenjo-Daro". Puratattva. 19: 19–26.
• Sircar, Dineschandra (1998). The Śākta Pīṭhas. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0879-9.
• Sivaramamurti, C. (1976). Śatarudrīya: Vibhūti of Śiva's Iconography. Delhi: Abhinav Publications.
• Sivaraman, K. (1973). Śaivism in Philosophical Perspective: A Study of the Formative Concepts, Problems, and Methods of Śaiva Siddhānta. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1771-5.
• Sivaramamurti, C. (2004). Satarudriya: Vibhuti Or Shiva's Iconography. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-038-9.
• Sontheimer, Günther-Dietz (1976). Biroba, Mhaskoba und Khandoba: Ursprung, Geschichte und Umwelt von pastoralen Gottheiten in Maharastra (ภาษาเยอรมัน). Franz Steiner. ISBN 3-515-01926-X.
• Srinivasan, Doris Meth (1997). Many Heads, Arms, and Eyes: Origin, Meaning and Form in Multiplicity in Indian Art. Brill. ISBN 978-90-04-10758-8.
• Srinivasan, Sharada (2004). "Shiva as 'cosmic dancer': On Pallava origins for the Nataraja bronze". World Archaeology. Vol. 36. The Journal of Modern Craft. pp. 432–450. doi:10.1080/1468936042000282726821. S2CID 26503807.
• Storl, Wolf-Dieter (2004). Shiva: The Wild God of Power and Ecstasy. Simon and Schuster.
• Stutley, Margaret (1985). The Illustrated Dictionary of Hindu Iconography. First Indian Edition: Munshiram Manoharlal, 2003, ISBN 81-215-1087-2.
• Tagare, G. V. (2002). The Pratyabhijñā Philosophy. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1892-7.
• Tattwananda, Swami (1984). Vaisnava Sects, Saiva Sects, Mother Worship. Calcutta: Firma KLM Private. First revised edition.
• Thakur, Upendra (1986). Some Aspects of Asian History and Culture. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-207-9.
• Tulsidas, Goswami (1985). Hanuman Chalisa. Chennai, India: Sri Ramakrishna Math. ISBN 81-7120-086-9; original text, transliteration, English translation and notes.
• Varenne, Jean (1976). Yoga and the Hindu Tradition. Chicago, Illinois: The University of Chicago Press. ISBN 0-226-85116-8.
• Vohra, Ranbir (2000). The Making of India: A Historical Survey. M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-0711-9.
• Warrier, AG Krishna (1967). Śākta Upaniṣads. Adyar Library and Research Center. ISBN 978-0-8356-7318-1. OCLC 2606086.
• Wayman, Alex; Singh, Jaideva (1991). "Review: A Trident of Wisdom: Translation of Paratrisika-vivarana of Abhinavagupta". Philosophy East and West. 41 (2): 266–268. doi:10.2307/1399778. JSTOR 1399778.
• Williams, Joanna Gottfried (1981). Kalādarśana: American Studies in the Art of India. BRILL Academic. ISBN 90-04-06498-2.
• Winstedt, Richard (2020). Shaman, Saiva and Sufi: A Study of the Evolution of Malay Magic. Library of Alexandria.
• Zimmer, Heinrich (1972) [1946]. Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-01778-6.
  • Zimmer, Heinrich (2000). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Motilal Banarsidass Publishers.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Shaivism, Peter Bisschop