กษมา วรวรรณ ณ อยุธยา

คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา (สกุลเดิม จาติกวณิช; เกิด 26 ตุลาคม พ.ศ. 2492) เป็นกรรมการสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติและกรรมการกฤษฎีกา เป็นอดีตเลขาธิการสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ อธิบดีกรมสามัญศึกษาคนสุดท้าย เลขาธิการคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ ที่ปรึกษาโครงการตามพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และอีกหลายตำแหน่งในกระทรวงศึกษาธิการ

คุณหญิง กษมา วรวรรณ ณ อยุธยา ม.ป.ช., ม.ว.ม., ต.จ.
เกิด	กษมา จาติกวณิช 26 ตุลาคม พ.ศ. 2492 จังหวัดพระนคร
สัญชาติ	ไทย
คู่สมรส	รองศาสตราจารย์ หม่อมราชวงศ์ชาญวุฒิ วรวรรณ
บุตร	หม่อมหลวงวรุตม์ วรวรรณ
บุพการี	ศาสตราจารย์ นายแพทย์กษาน จาติกวณิช ท่านผู้หญิงสุมาลี จาติกวณิช

ประวัติ

คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา (สกุลเดิม จาติกวณิช) เกิดเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2492 เป็นธิดาเพียงคนเดียวของศาสตราจารย์ นายแพทย์กษาน จาติกวณิช อดีตผู้อำนวยการโรงพยาบาลศิริราชและอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล กับท่านผู้หญิงสุมาลี จาติกวณิช นายกสมาคมติดตามการพัฒนาสตรีไทย โดยชื่อ "กษมา" หมายถึง ความอดทน อดกลั้น เป็นชื่อที่ พลตำรวจโท พระยาอธิกรณ์ประกาศ (หลุย จาติกวณิช) อดีตอธิบดีกรมตำรวจ ผู้เป็นปู่ตั้งให้ เพื่อให้หลานสาวมีชื่อคล้าย ๆ กับบุตรชายของเขา คือ กษม กษาน และเกษม จาติกวณิช ทั้งนี้คุณหญิงกษมามีศักดิ์เป็นลูกพี่ลูกน้องกับกรณ์ จาติกวณิช

คุณหญิงกษมาสมรสกับรองศาสตราจารย์ หม่อมราชวงศ์ชาญวุฒิ วรวรรณ โอรสในหม่อมเจ้าโวฒยากร วรวรรณ เกิดแต่หม่อมจิตรา(พี่สาวของอานันท์ ปันยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรี) มีบุตรด้วยกันคนเดียวคือ หม่อมหลวงวรุตม์ วรวรรณ

คุณหญิงกษมานับได้ว่าเป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญในวงการการศึกษาของไทยคนหนึ่ง เคยดำรงตำแหน่งสำคัญ ๆ ในกระทรวงศึกษาธิการหลายตำแหน่ง เช่น ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เลขาธิการคณะกรรมการการประถมศึกษา อธิบดีกรมสามัญศึกษา อธิบดีกรมการศึกษานอกโรงเรียน ผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ อธิบดีกรมวิชาการ และอื่น ๆ

เมื่อกลางเดือนกันยายน พ.ศ. 2552 คุณหญิงกษมาได้ยื่นหนังสือลาออกต่อจุรินทร์ ลักษณวิศิษฎ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในขณะนั้น โดยก่อนหน้านี้มีข่าวลือในกระทรวงศึกษาธิการมาเป็นระยะ ๆ ว่าคุณหญิงกษมาจะปลดระวางตัวเอง โดยลาออกแบบไม่ขอเข้าร่วมโครงการเกษียณอายุราชการก่อนกำหนดเพื่อเปิดทางให้ผู้บริหารในสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ได้ขึ้นมาแทน ขณะเดียวกันก็มีกระแสว่าเหตุที่คุณหญิงกษมาลาออก เพราะครอบครัวมีที่ดินจำนวนมาก และกำลังมีการขยายธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ย่านเพลินจิต กรุงเทพมหานคร ดังนั้นหากเป็นข้าราชการจะทำอะไรได้ลำบาก และจะได้มีเวลาเลี้ยงหลานที่เกิดใหม่ด้วย ทั้งนี้คุณหญิงกษมาจะมีอายุครบ 60 ปีบริบูรณ์ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2552 จึงจะเกษียณอายุราชการในปีงบประมาณ 2553 เพราะเกิดหลัง 30 กันยายน โดยคุณหญิงกษมากล่าวว่าตั้งใจไว้นานแล้วว่าจะเกษียณอายุราชการเมื่ออายุครบ 60 ปี เพราะอยากพัก แต่ยังไม่ขอให้สัมภาษณ์ เพราะเรื่องนี้ควรให้ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นคนพูด

ซึ่งคุณหญิงกษมาได้รับพระราชทานพระนิพนธ์จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสครบ 5 รอบ มีความตอนหนึ่งว่า "คุณหญิงกษมา วรวรรณ เป็นนักการศึกษาที่มีความรู้สูง มีประสบการณ์ยาวนาน มีวิสัยทัศน์กว้างไกลการบริหารการศึกษา"

ประวัติการศึกษา

• ระดับประถมศึกษา โรงเรียนอาชีวะศิลปศึกษา (ปัจจุบันคือวิทยาลัยอาชีวศึกษาอาชีวศิลป์)
• ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย
• ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา และโรงเรียนไพรเออร์ส ฟิลล์ ประเทศอังกฤษ
• ระดับปริญญาตรี สาขาความสัมพันธ์ด้านสังคม (เกียรตินิยม) มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐ
• ระดับปริญญาโท ทางครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดสหรัฐ
• ระดับปริญญาเอก สาขาการวางแผนการศึกษา มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐ
• วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร รุ่น 40 (วปรอ. 4010)

ประวัติการรับราชการ

• พ.ศ. 2527-2533 ผอ.กองแผนงาน กรมการศึกษานอกโรงเรียน
• พ.ศ. 2533-2536 รองอธิบดีกรมการศึกษานอกโรงเรียน
• พ.ศ. 2536-2537 ผู้ตรวจราชการสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2537-2539 อธิบดีกรมวิชาการ
• พ.ศ. 2539-2540 อธิบดีกรมการศึกษานอกโรงเรียน
• พ.ศ. 2542 ผู้อำนวยการศูนย์ปฏิบัติการปฏิรูปการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2540-2543 เลขาธิการคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ
• พ.ศ. 2543-2545 อธิบดีกรมสามัญศึกษา
• พ.ศ. 2545-2546 ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2545-2546 นายกสภาสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล
• พ.ศ. 2546-2547 เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
• พ.ศ. 2547-2549 ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2549-2552 เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
• พ.ศ. 2555-ปัจจุบัน ที่ปรึกษาโครงการตามพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

การดำรงตำแหน่งอื่นๆ

• ประธานคณะกรรมการส่งเสริมสวัสดิการ และสวัสดิภาพครู และบุคลากรทางการศึกษา
• นายกสภาสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน
• นายกสภามหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล
• คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
• คณะกรรมการสำนักงานบริหารงานและพัฒนาองค์ความรู้
• คณะกรรมการเลือกตั้งสถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย
• นายกสภาวิทยาลัยดุสิตธานี

การทำงานในคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ

คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา ได้เข้ารับหน้าที่เป็นคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ ภายหลังการชุมนุมของแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ พ.ศ. 2553 ยุติลงในช่วงเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2553 โดยทำหน้าที่ยกร่างแผนปฏิบัติการที่สามารถนำไปปฏิบัติ และแก้ไขปัญหาความอยุติธรรม และความเหลื่อมล้ำที่เกิดขึ้น ซึ่งคณะกรรมการดังกล่าวประกอบด้วยคณะกรรมการ จำนวน 19 คน ทำงานคู่ขนานไปกับคณะกรรมการสมัชชาปฏิรูปประเทศ

ประกาศเกียรติคุณ

• รางวัล"ครุฑทองคำ" ผู้บริหารราชการพลเรือนดีเด่น ปี พ.ศ. 2538 จากสมาคมข้าราชการพลเรือนแห่งประเทศไทย

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2545 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2540 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2548 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2551 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ
• พ.ศ. 2541 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประวัติจากเว็บไซต์กระทรวงศึกษาธิการ
• ดร.กษมา วรวรรณ ณ อยุธยา ผู้นำ “ครู” ยุคปฏิรูป