อำเภอเขาย้อย

เขาย้อย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเพชรบุรี เดิมเป็นอำเภอที่มีอาณาเขตด้านตะวันตกติดกับชายแดนพม่า (แยกตั้งเป็นอำเภอหนองหญ้าปล้อง) ด้านตะวันออกติดกับชายทะเลอ่าวไทย (ภายหลังโอนขึ้นกับอำเภอบ้านแหลม) และเป็นที่ตั้งของวัดถ้ำเขาย้อย และเป็น 1 ใน 5 อำเภอที่มีทางรถไฟสายใต้ผ่านพื้นที่ โดยมีสถานีรถไฟให้บริการ 3 สถานี ได้แก่ สถานีรถไฟบางเค็ม สถานีรถไฟเขาย้อย และสถานีรถไฟหนองปลาไหล

อำเภอเขาย้อย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Khao Yoi
วัดถ้ำเขาย้อย
คำขวัญ:  ภูเขางามถ้ำวิจิตร วิถีชีวิตไทยทรงดำ คุณค่าล้ำโบสถ์ไม้สัก หัตถกรรมหลัก ไม้ตาลกลึง ประสานซึ้งเสียงแคนวง
แผนที่จังหวัดเพชรบุรี เน้นอำเภอเขาย้อย
พิกัด: 13°14′25″N 99°49′27″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เพชรบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	305.648 ตร.กม. (118.011 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	38,762 คน
• ความหนาแน่น	126.82 คน/ตร.กม. (328.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	76140
รหัสภูมิศาสตร์	7602
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเขาย้อย ถนนเพชรเกษม ตำบลเขาย้อย อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี 76140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเขาย้อยตั้งอยู่ทางตอนเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปากท่อ (จังหวัดราชบุรี)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภออัมพวา (จังหวัดสมุทรสงคราม) และอำเภอบ้านแหลม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองเพชรบุรีและอำเภอบ้านลาด
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองหญ้าปล้อง

ประวัติ

เริ่มก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2440 โดยมีหลวงพรหมสารเป็นนายอำเภอคนแรก เดิมที่ว่าการอำเภอตั่งอยู่ที่ตำบลห้วยท่าช้าง จึงได้ชื่ออำเภอว่า อำเภอห้วยท่าช้าง ต่อมาได้ทำการย้ายที่ว่าการอำเภอห้วยท่าช้างไปตั้งอยู่ ณ ตำบลหัวสะพาน จึงได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอหัวสะพาน ต่อมาได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั่งอยู่ ณ หมู่บ้านน้อย จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอบ้านน้อย และ อำเภอตวันตก(อำเภอตะวันตก)

ใน พ.ศ. 2444 กระทรวงมหาดไทย ได้จัดระเบียบกรมการอำเภอเมืองเพชรบุรีใหม่ โดยการย้ายอำเภอตวันตก (อำเภอตะวันตก) ไปตั้ง ณ บ้านเขาย้อย ตำบลเขาย้อย เรียกชื่อว่า "อำเภอห้วยหลวง"

ใน พ.ศ. 2446 ได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอห้วยหลวง แขวงเมืองเพชรบุรี เป็น อำเภอเขาย้อย แขวงเมืองเพชรบุรี

การแบ่งเขตการปกครอง

สถานีรถไฟเขาย้อย

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเขาย้อยแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 57 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	เขาย้อย	Khao Yoi	7	7,322
2.	สระพัง	Sa Phang	4	3,525
3.	บางเค็ม	Bang Khem	6	3,523
4.	ทับคาง	Thap Khang	5	3,415
5.	หนองปลาไหล	Nong Pla Lai	5	2,720
6.	หนองปรง	Nong Prong	6	3,674
7.	หนองชุมพล	Nong Chumphon	7	5,117
8.	ห้วยโรง	Huai Rong	4	2,624
9.	ห้วยท่าช้าง	Huai Tha Chang	6	1,900
10.	หนองชุมพลเหนือ	Nong Chumphon Nuea	7	4,837

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเขาย้อยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเขาย้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเค็มทั้งตำบล รวมทั้งบางส่วนของตำบลเขาย้อย ตำบลสระพัง และตำบลทับคาง
• องค์การบริหารส่วนตำบลเขาย้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาย้อย ตำบลสระพัง และตำบลทับคาง (นอกเขตเทศบาลตำบลเขาย้อย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปลาไหล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปลาไหลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองปรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองปรงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองชุมพลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยโรงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยท่าช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยท่าช้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองชุมพลเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองชุมพลเหนือทั้งตำบล