อำเภอหว้านใหญ่

หว้านใหญ่ เป็นอำเภอ 1 ใน 7 อำเภอของจังหวัดมุกดาหาร เป็นอำเภอที่ตั้งของแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดมากที่สุด ทั้งวัดมโนภิรมย์ วัดพระศรีมหาโพธิ์ วัดลัฎฐิกวัน สักการสถานพระมารดาแห่งมรณสักขี (วัดสองคอน) พิพิธภัณฑ์ท่านหนูฮัก พูมสะหวัน วัดป่าวิเวก หาดมโนภิรมย์ และแก่งกะเบา

อำเภอหว้านใหญ่
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Wan Yai
จากซ้ายไปขวา: สักการสถานพระมารดาแห่งมรณสักขี วัดพระศรีมหาโพธิ์ ที่ว่าการอำเภอหว้านใหญ่เก่า
คำขวัญ:  เมืองพระพุทธรูปงาช้าง พระปางไสยาสน์ หาดมโนภิรมย์เพลินตา โสภาแก่งกะเบา
แผนที่จังหวัดมุกดาหาร เน้นอำเภอหว้านใหญ่
พิกัด: 16°43′40″N 104°44′19″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	มุกดาหาร
พื้นที่
• ทั้งหมด	81.49 ตร.กม. (31.46 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2565)
• ทั้งหมด	19,783 คน
• ความหนาแน่น	242.76 คน/ตร.กม. (628.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	49150
รหัสภูมิศาสตร์	4906
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอหว้านใหญ่ หมู่ที่ 5 ตำบลหว้านใหญ่ อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร 49150
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

แม่น้ำโขงที่ตำบลป่งขาม

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอหว้านใหญ่มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอธาตุพนม (จังหวัดนครพนม)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงสุวรรณเขต (ประเทศลาว)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองมุกดาหาร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองมุกดาหาร

ประวัติ

เดิมอำเภอหว้านใหญ่แต่เดิมอยู่ในเขตเมืองพาลุกากรภูมิ ตั้งขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. 2409 ขึ้นเมืองมุกดาหาร ซึ่ง "พาลุกา" แปลว่า "ทรายชายโขง" ตามคำบอกเล่าของชาวข่า และชาวลาวที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านพาลุกา เขตเมืองพาลุกากรภูมิทางเหนือตั้งแต่ลำน้ำก่ำ ทางใต้ถึงห้วยบางทราย และต่อมาเมืองพาลุกากรภูมิถูกยุบเป็นหมู่บ้านขึ้นกับตำบลบ้านหว้าน ในปี พ.ศ. 2442 สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขึ้นกับท้องที่อำเภอมุกดาหาร จังหวัดนครพนม ส่วนบ้านว่านใหญ่ ท้าวสีหานามและท้าวมหาคำ นำราษฏรจากเมืองมหาชัย ประเทศลาวอพยพมาตั้งถิ่นฐานในบริเวณที่เป็นสวนว่าน และตั้งบ้านเรือนขึ้นให้ชื่อเรียกว่า บ้านว่านใหญ่ ต่อมาได้เพี้ยนชื่อตามภาษาพูดเป็นภาษาเขียนว่า "หว้านใหญ่"

เมื่อปี พ.ศ. 2519 กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และราษฎรตำบลหว้านใหญ่ ได้พิจารณาว่าสภาพทางภูมิศาสตร์ ลักษณะความเป็นอยู่ การประกอบอาชีพ แนวโน้มมีความเจริญในอนาคต จึงตั้งตำบลในพื้นที่เพื่อเตรียมจัดตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ โดยแยกตำบลหว้านใหญ่ตั้งเป็นตำบลป่งขาม และแยกตำบลบางทรายใหญ่ตั้งเป็นตำบลบางทรายน้อยและในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2520 ความเห็นชอบของคณะกรรมการหมู่บ้าน สภาตำบล หัวหน้าส่วนราชการประจำอำเภอ จังหวัด สภาจังหวัด สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและกระทรวงมหาดไทยจึงได้ประกาศเขตท้องที่ของอำเภอมุกดาหาร คือ ตำบลหว้านใหญ่ ตำบลป่งขาม และตำบลบางทรายน้อย ออกมาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหว้านใหญ่

ในปี พ.ศ. 2525 จังหวัดนครพนมได้แยกอำเภอมุกดาหาร อำเภอคำชะอี อำเภอดอนตาล อำเภอนิคมคำสร้อย กิ่งอำเภอดงหลวงและกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ มาตั้งเป็นจังหวัดมุกดาหาร และเปลี่ยนชื่ออำเภอมุกดาหารเป็นอำเภอเมืองมุกดาหาร ทางกิ่งอำเภอจึงย้ายมาขึ้นกับอำเภอเมืองมุกดาหาร และในปี พ.ศ. 2526 ทางราชการได้แยกตำบลหว้านใหญ่ตั้งเป็นตำบลชะโนด และแยกตำบลป่งขามตั้งเป็นตำบลดงหมูในปี พ.ศ. 2531 เนื่องจากหลักเกณฑ์การตั้งอำเภอต้องมีตำบลไม่น้อยกว่า 5 ตำบล นอกจากนี้ในปี พ.ศ. 2532 ทางราชการโอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) บ้านนาแพง ตำบลคำป่าหลาย มาขึ้นกับตำบลหว้านใหญ่ เนื่องจากมีระยะทางที่ใกล้กับทางกิ่งอำเภอ ก่อนที่ต่อมาในวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2535 ได้ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร เป็น อำเภอหว้านใหญ่ รวมระยะเวลาการเป็นกิ่งอำเภอทั้งหมด 14 ปี

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอหว้านใหญ่แบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 ตำบล 43 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	หว้านใหญ่			(Wan Yai)			11 หมู่บ้าน
2.	ป่งขาม			(Pong Kham)			11 หมู่บ้าน
3.	บางทรายน้อย			(Bang Sai Noi)			11 หมู่บ้าน
4.	ชะโนด			(Chanot)			05 หมู่บ้าน
5.	ดงหมู			(Dong Mu)			05 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอหว้านใหญ่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลหว้านใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหว้านใหญ่ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลชะโนด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชะโนดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่งขามดงหมู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่งขามและตำบลดงหมูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางทรายน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางทรายน้อยทั้งตำบล