อัณฑะ

อัณฑะ (มาจากรากศัพท์ภาษาบาลีและสันสกฤต หมายถึง ไข่; อังกฤษ: testicle, testis) เป็นอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชาย ทำหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศชาย นอกจากนั้นยังมีเซลล์ทำหน้าที่หลั่งฮอร์โมนเพศชายอีกด้วย

อัณฑะ (Testicle)
ภาพโครงสร้างภายในของอัณฑะ
รายละเอียด
หลอดเลือดแดง	Testicular artery
หลอดเลือดดำ	Testicular vein, Pampiniform plexus
ประสาท	Spermatic plexus
น้ำเหลือง	Lumbar lymph nodes
ตัวระบุ
ภาษาละติน	testis
MeSH	D013737
TA	A09.3.01.001
FMA	7210
อภิธานศัพท์กายวิภาคศาสตร์

ในภาษาอังกฤษ ใช้คำว่า Testis ซึ่งมีรากศัพท์มาจากภาษาละติน: testis แปลว่า พยาน

อัณฑะ อยู่ภายในถุงอันฑะซึ่งเป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่ปรับอุณหภูมิให้พอเหมาะในการสร้างอสุจิ ประมาณ 34 องศาเซลเซียส ถุงอัณฑะ ซึ่งอยู่ภายนอกร่างกาย มีผลดีคือทำให้ตัวอสุจิเจริญเติบโตตามปกติ เพราะอุณหภูมิในร่างกายสูงเกินไปไม่เหมาะต่อการสร้างอสุจิ

โครงสร้าง

อัณฑะ เป็นอวัยวะที่เคลื่อนไหวได้อยู่ในถุงอัณฑะ มีลักษณะเป็นรูปไข่ขนาดประมาณ 4x2 5x2 เซนติเมตร หนัก 10-15 กรัม ปกติอัณฑะทางด้านซ้ายจะอยู่ต่ำกว่าทางด้านขวาประมาณ 1 เซนติเมตร ในตัวอ่อนอัณฑะจะวางตัวอยู่ในช่องท้องใกล้กับไต เมื่อตัวอ่อนอายุได้ 7 เดือนอัณฑะจะเคลื่อนผ่านช่องขาหนีบ ซึ่งเป็นช่องทางเชื่อมระหว่างถุงอัณฑะกับช่องท้อง แล้วเข้าไปอยู่ในถุงอัณฑะพร้อมทั้งนำเอาหลอดเลือด เส้นประสาทและท่อนำอสุจิ ที่ออกจากอัณฑะตามลงไปด้วยกลายเป็นสายโยงลูกอัณฑะ การออกแรงยกของหนักหรือมีความดันในช่องท้องสูงอาจทำให้ท่อขาหนีบขยายเปิดกว้างออก อวัยวะต่างๆ ที่อยู่ในช่องท้องสามารถเคลื่อนผ่านรูนี้ออกมาดันอยู่ในถุงอัณฑะ เรียกว่า ไส้เลื่อน (inguinal hernia) และถ้าหากอัณฑะยังไม่สามารถเคลื่อนลงมาอยู่ในถุงอัณฑะ เรียกสภาพนี้ว่า ทองแดง ซึ่งจะมีผลทำให้ไม่สามารถสร้างอสุจิได้

อัณฑะ ถูกหุ้มด้วยเนื้อเยื่อเกี่ยวพันชนิดแน่นทึบที่เรียกว่า tunica albuginea ซึ่งจะให้ผนังแทรกเข้าไปภายในแบ่งอัณฑะออกเป็น ท่อเล็ก ๆ ประมาณ 200-300 ท่อภายในแต่ละท่อประกอบด้วยเซลล์เลย์ดิก และ ท่อเซมินิเฟอรัส ซึ่งจะขดไปรวมความยาวทั้งหมดของท่อเซมินิเฟอรัสแล้วประมาณ 225 เมตร ท่อเซมินิเฟอรัส แต่ละหลอดมาบรรจบกันเป็นท่อตรงแล้วประสานกันเป็นตาข่ายเรียกว่า rete testis ต่อจากนั้น rete testis ก็จะรวมกันกลายเป็น ductuli efferents ทะลุ tunica albuginea เชื่อมต่อกับส่วนต้นของหลอดเก็บอสุจิ

พัฒนาการ

เมื่อเพศชายเข้าสู่วัยรุ่น หรืออายุประมาณ 12-13 ปี จะมีพัฒนาการของลูกอัณฑะเพื่อเตรียมพร้อมที่จะสร้างอสุจิ ส่งผลให้ลูกอัณฑะและถุงอัณฑะมีขนาดใหญ่ขึ้นจนกระทั่งสามารถสร้างอสุจิได้อย่างสมบูรณ์เมื่ออายุประมาณ 14-15ปี

ภาพอื่นๆ

• 

  อัณฑะของแมว ประกอบด้วย 1 Extremitas capitata, 2 Extremitas caudata, 3 Margo epididymalis, 4 Margo liber, 5 Mesorchium, 6 Epididymis, 7 testicular artery and vene, 8 Ductus deferens

• 

  พื้นผิวของอัณฑะ

• 

  ภาพตัดขวางของอัณฑะ

• 

  อัณฑะข้างขวา เมื่อเปิดชั้นทูนิกา วาไจนาลิส (tunica vaginalis)

• 

  ลูกอัณฑะในถุงอัณฑะ